نقدینگی از کجا وارد می شود؟

رشد نقدینگی، چه خساراتی دارد؟

سیل ویرانگر برخی نقاط کشور را در برگرفته و آثار خسارت‌بار آن، وضعیت بغرنجی را به وجود آورده؛اما باید توجه داشت که نقدینگی هم می‌تواند طغیان در بازارهای سرکش را سبب شود و به تولید ضربه بزند.

به گزارش مشرق، این روزها بسیاری از بخش‌های کشور اعم از اقتصادی و غیراقتصادی، درگیر حادثه‌ای تلخ و غمبار شده است. سیل بسیاری از استان‌های کشور را در برگرفته و خسارات سنگینی را به بار آورده است. بسیاری از خانوارها را آواره کرده است و کسب و کارها در بسیاری از شهرهای کشور را به تعطیلی کشانده است؛ اما شاید تا وقتی که کشور به این اندازه وسیع، درگیر سیل و نامهربانی آن نشده بود، کمتر کسی باور می‌کرد که یک روز این اتفاق طبیعی می‌تواند تا این اندازه وحشتناک بوده و خسارات سختی را تحمیل کند.

کنترل نقدینگی و رونق تولید از زبان همتی

خبر ویژه وزیر صنعت برای حل دو مشکل اساسی تولید

اصلی‌ترین مانع رونق تولید در شرایط فعلی

حال اقتصاد ایران نیز آبستن اتفاقی شبیه این است: سیل نقدینگی؛ طی سالهای گذشته از سوی بسیاری از اقتصاددانان نسبت به وقوع آن به دفعات هشدار داده شده و گفته شده این سیل در کمین است و اگر به موقع برای آن تدبیر نشده و ستاد مدیریت بحران قبل از وقوع، برای آن با دستورالعمل مشخص و ساز و کارهای منطقی بر پایه اقتصاد تشکیل نگردد، روزهای تلخی را در اقتصاد ایران رقم می‌زند. در این میان البته برخی معتقدند که این سیل ویرانگر، بخشی از اقتصاد ایران را در برگرفته، اما همچنان عده‌ای دیگر بر این باورند که هنوز هم فرصت هست تا بتوان جلوی حادثه را قبل از وقوع گرفت.

متأسفانه نقدینگی در دولت حسن روحانی رشد بی سابقه و لجام گسیخته‌ای داشته و اگرچه طی برهه‌های زمانی گوناگون از سوی برخی دستگاه‌های سیاستگذار گام‌هایی برای کنترل آن طراحی شده، اما هنوز هم در بدنه دولت، هستند کسانی که باوری به آثار مخرب نقدینگی در اقتصاد ایران ندارند و گویا همچون سیل کنونی که با وقوع خود، بسیاری از ضعف‌های مدیریتی را در کشور نمایان کرد، باید اتفاقی بزرگ و تلخ رخ دهد تا شاید تدبیری برای آن صورت گیرد.

وقوع سیل نقدینگی در اقتصاد ایران چقدر جدی است؟

بر اساس آخرین آماری که از سوی بانک مرکزی منتشر شده، نقدینگی در اقتصاد ایران تا پایان آذرماه سال ۹۷ به چیزی حدود ۱,۷۶۴ هزار میلیارد تومان رسیده بود. رقمی که پیش‌بینی می‌شود برای پایان اسفند سال ۹۷ به مراتب سنگین‌تر از این اعداد و ارقام باشد و موجب شده بانک مرکزی آمار نقدینگی را برای ماههای پایانی سال گذشته اعلام نکند. به هر حال داستان هر چه که باشد، خطر وقوع سیل نقدینگی در اقتصاد ایران بسیار محتمل است و اگر به وقوع بپیوندد، تخریب آن در بسیاری از بخش‌های اقتصادی به طور قطع سنگین خواهد بود.

آنگونه که آمار بانک مرکزی می‌گوید، در نه ماهه سال ۹۷ نقدینگی ۱,۷۶۴ هزار میلیارد تومان بوده که از این رقم سهم پول ۲۴۴ هزار میلیارد تومان و سهم شبه‌پول ۱,۵۱۹ هزار میلیارد تومان بوده است. این آمار نشان از رشد ۱۵.۳ درصدی نقدینگی در این مدت نسبت به اسفندماه سال ۹۶ دارد.

اگر رشد نقدینگی ادامه یابد چه می‌شود؟

این سوال بزرگی است که اگر رشد نقدینگی در سال ۹۸ هم ادامه یابد، چه بر سر اقتصاد ایران خواهد آمد. کارشناسان بر این باورند که اگر چنین اتفاقی در اقتصاد ایران رخ دهد و هیچ تغییری هم در چارچوب سیاستگذاری پولی رخ ندهد، چالش‌های برآمده از نقدینگی نیز به قوت خود باقی خواهند ماند و بنابراین ضرورت دارد که اصلاح چارچوب سیاستگذاری در این رابطه را هر چه سریع‌تر و حتی در ماه ابتدایی سال ۹۸ آغاز کرد.

حجت الله عبدالملکی، اقتصاددان معتقد است: اگر نقدینگی که لحظه به لحظه در حال افزایش است، کنترل و مدیریت نشود، ممکن است در سال ۹۸ شاهد تورم‌های سنگین باشیم و تولید دچار رکود شود.

کارشناسان معتقدند این نقدینگی در سالی که به نام رونق تولید نامگذاری شده باید به سمت بخش مولد اقتصاد کشور هدایت شود.

عبدالملکی می‌گوید: نقدینگی شبیه یک هیولا است. اگر چنین هیولایی رها باشد، جاهای مختلف را تخریب می‌کند. اگر این هیولا کنترل و به زنجیر کشیده شود، از نیرو و قدرت آن می‌توان برای رسیدن به اهداف استفاده کرد. اولین گام مهار هیولا و نقدینگی و دومین گام هدایت نقدینگی است یعنی استفاده کردن از نیروی چنین هیولایی برای تولید. بنابراین در گام اول یعنی مهار باید یکسری اتفاقات رخ دهد. اولین اتفاق مدیریت خلق نقدینگی است که از عناصر مهار نقدینگی است. نقدینگی توسط بانک مرکزی و شبکه بانکی خلق می‌شود. بانک مرکزی پول پایه را خلق می‌کند که پول پایه به شبکه بانکی وارد می‌شود، ضریب می‌خورد و چند برابر می‌شود. پول پایه × ضریب فزاینده پولی = کل نقدینگی. بانک مرکزی باید خلق پول پایه را کنترل کند. در این راستا باید بدهی دولت و شبکه بانکی به بانک مرکزی مدیریت و کنترل شود. اگر در حال حاضر امکان کاهش این بدهی وجود ندارد، لااقل قاعده جدی گذاشته شود که این بدهی به هیچ‌وجه افزایش پیدا نکند.

به اعتقاد وی، قدرت خلق پول بانک‌ها هم باید کنترل شود. ضریب فزاینده پولی در طول دولت آقای روحانی حدوداً سه واحد افزایش پیدا کرده یعنی ضریب فزاینده پولی از ۵ به ۸ رسیده است. در این راستا قواعدی وجود دارد که بانک مرکزی می‌تواند با سه متغیر نرخ تنزیل مجدد، نرخ بهره بین بانک مرکزی و شبکه بانکی و افزایش نرخ ذخیره قانونی، قدرت خلق پول بانک‌ها را محدود کند. مهمتر از آن، مهار نقدینگی در حساب‌های بزرگ و کلان است؛ به این معنا که قواعدی برای جابجایی پول‌های بسیار بزرگ در حساب‌های محدود، وضع شود. بخشی از این حساب‌ها متعلق به مؤسسات یا شرکت‌هایی است که متعلق به بانک‌ها هستند. یکی از مهمترین خسارتی که بنگاه‌داری بانک‌ها برای کشور دارد، این است که باعث رهاشدگی نقدینگی در کشور شده است. به این معنا که بانک‌ها بخشی از تسهیلات و سپرده‌هایی که از مردم یا بانک مرکزی گرفته‌اند را به شرکت‌ها و مؤسسات زیرمجموعه خودشان تخصیص داده‌اند و هدف اصلی شرکت‌ها و مؤسسات زیرمجموعه بانک‌ها، سودآوری است و از این قدرت نقدینگی برای سودآوری استفاده می‌کنند. این شرکت‌ها گاهی‌اوقات در بازارهای مختلف مالی مانند بازار ارز، بازار خودرو، املاک، طلا، سهام و بورس، اقدام به خرید و فروش بسیار سنگین کرده و باعث متلاطم شدن این بازارها شده‌اند که بخشی از تورم در بازار دارایی‌ها، ناشی از چنین اقدامی است.

مدیریت، کاهش و حذف بنگاه‌داری بانک‌ها، از عناصر جدی در مهار نقدینگی است که از عهده بانک مرکزی برمی‌آید. در این راستا بانک مرکزی باید قواعدی را در نظر بگیرد که بانک‌ها بنگاه‌هایشان را محدود یا حذف کنند و اجازه نداشته باشند به جز مأموریت‌های جاری تجهیز و تخصیص منابع، به عنوان خریدار در بازارهای مختلف حضور پیدا کنند. بنابراین از این مرحله به بعد، بخش جدی مهار نقدینگی اتفاق می‌افتد. چنین اقدامی سبب می‌شود که آن هیولا به زنجیر دربیاید و باعث تورم و به هم‌ریختگی بازارهای مختلف نشود.

این استاد اقتصاد می‌گوید: تورم صد درصد علیه تولید عمل می‌کند، چون با افزایش تورم، بخش قابل توجهی از سرمایه در گردش بنگاه‌های تولیدی و کارخانه‌ها در فضای معاملات ناسالم قرار می‌گیرد مانند خرید ملک و طلا که به ضرر اقتصاد کشور است. یعنی مهار تورم از طریق مهار نقدینگی، تأکید و کمک به رونق تولید است.

به اعتقاد وی، بعد از اینکه خلق نقدینگی جدید کنترل شد، در گام دوم باید هدایت نقدینگی موجود به سمت تولید انجام شود.

پویا جبل عاملی، اقتصاددان نیز یکی از ویژگی‌های بارز آمار پولی سال ۹۷ را سرعت رشد بالای بدهی دولت به بانک مرکزی می‌داند و معتقد است که اینجا است که باید استقلال بانک مرکزی را جدی گرفت. چرا که اگر چنین شود، دیگر کسری بودجه‌های دولتی در متغیرهای پولی نمی‌نشیند و بنابراین دغدغه‌ها نسبت به این بخش کمتر خواهد شد.

کارشناسان بر این باورند که بانک مرکزی باید در سال ۹۸ به صورت جدی چارچوب‌های سیاستگذاری خود را به نحوی تغییر دهد که بتوان امیدوار بود که کسری‌های بودجه نقش کمتری در متغیرهای پولی داشته باشد و در نهایت سیل نقدینگی را با تخریب کمتری روانه اقتصاد ایران نماید.

به هر حال به نظر می‌رسد که مدیریت نقدینگی در کشور یکی از راهکارهایی است که باید به آن توجه کامل شود و البته رئیس کل بانک مرکزی هم اعلام کرده که در این مورد برنامه‌ریزی‌هایی صورت گرفته است.

برنامه بانک مرکزی چیست؟

عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک مرکزی می‌گوید: در بحث هدایت نقدینگی دو نکته وجود دارد، اول مفهوم نقدینگی که بخش عمده‌ای از حجم نقدینگی اکنون تبدیل به تسهیلات، اعم از تولیدی یا غیره شده و یا توسط خود بانک‌ها تبدیل به انواع دیگری از دارایی شده است که بخش عمده آنها هم راستا با تأمین هدف بهینه اجتماعی نبوده و اصلاح آن ضرورت دارد.

وی می‌افزاید: نقدینگی در بخش‌هایی متمرکز می‌شود که بیشترین بازدهی خالص از ریسک را داشته باشد؛ لذا برای هدایت نقدینگی به سمت تولید، باید بازدهی بخش تولید از طریق بهبود فضای کسب و کار، کاهش هزینه‌های تولید، بالا رفتن قدرت خرید مردم برای تقاضا و رشد صادرات، افزایش یابد تا انگیزه برای سرمایه گذاری منتج به رونق تولید، ایجاد شود.

همتی معتقد است که با توجه به ریشه شوک تورمی اخیر، بانک مرکزی در کنار سیاست‌های مرتبط با نرخ ارز، سیاست پولی مناسب در شرایط فعلی را تغییر ترکیب کمیت‌های پولی برای پرهیز از رکود و حرکت به سمت رونق تولید می‌داند تا با افزایش عرضه، از فشار تورمی کاسته شود.

همه چیز درباره پولشویی، تجارت نقدینگی

پولشویی زمانی رخ می‌دهد که درآمدهای کسب‌شده توجیه قانونی نداشته و برای اینکه از حالت غیرقانونی خارج شده و شکل پول‌های معمول را به خود گیرد، از طریق پولشویی، مورد تطهیر واقع می‌شوند.به عبارت ساده‌تر، قانونی‌کردن درآمدهای غیرقانونی، مشروع کردن پول‌های نامشروع و تطهیر پول‌های حرام و یا تبدیل پول‌های کثیف ناشی از اعمال خلاف به پول‌های تمیز و پاک، پولشویی نامیده می‌شود.

روشهای پول شویی:

امور زیر در فرایند پولشویی از اهمیت بسزایی برخوردارند:

منشاء واقعی پول پنهان بماند، شکل پول تغییر کند یا به متاع با ارزش دیگری تبدیل شود، این پروسه مخفیانه طی شود، از پول کثیف حفاظت مستمر به عمل آید چرا که افرادی که در جریان پولشویی بوده‌اند، می‌دانند که اگر آن را به دست‌آورند، تصاحب‌کننده اولی نمی‌تواند از آن شکایت کند.

شیوه‌های تطهیر پول پیچیده و متنوع است که این شیوه‌‌‌‌‌‌‌ها به عواملی چون نوع خلاف انجام شده، نوع سیستم اقتصادی، قوانین نقدینگی از کجا وارد می شود؟ و مقرات کشوری که در آنجا خلاف انجام می‌شود و نوع مقرارتی که کشوری که پول در آن تطهیر می‌شود بستگی دارد.

از معمول‌ترین و مهمترین شیوه‌های پولشویی این است که پولشویان برای کاهش جلب توجه مجریان قانون به عملیات پووفی، تلفنی و فکس و . پول‌ها را به حساب‌های متعددی در کشورهای گوناگون انتقال می‌دهند.

انواع پولشویی:

چهار گونه پولشویی قابل شناسایی ارده‌گذاری می‌کنند که از شیوه‌های دیگر تطهیر پول، سرمایه‌گذاری موقت در موسسات تولیدی، سرمایه‌گذاری در سهام و بازارهای اوراق بهادار و ایجاد سازمان خیریه قلابی، سرمایه‌گذاری در بازاهای طلا و الماس، شرکت در مزایده‌های اجناس هنری و کالاهای قدیمی ( آنتیک) و انتقال پول به کشورهای دارای مقررات بانکی آزاد مانند کشور سوئیس اشاره کرد.

استفاده از معاملات تقلبی و صوری نیز در فرآیند پولشویی متداول است که یکی از شیوه‌های آن سرمایه‌گذاری خصوصی در طرح ساختمانی (ساخت و ساز ) و حتی به ظاهر تحسین برانگیز است.

قاچاقچیان بطور سنتی از طریق سیستم بانکی، روش انفجار ستاره را به کار می‌برند که در این روش نقدینگی از کجا وارد می شود؟ حساب سپرده‌ای با پول‌های مختلط کثیف و پاک افتتاح می‌کنند و با سفارش‌های مکرر از طریق حواله‌های کتبی، تلگرافی، تلفنی و فکس و . پول‌ها را به حساب‌های متعددی در کشورهای گوناگون انتقال می‌دهند.

انواع پولشویی:

چهار گونه پولشویی قابل شناسایی است:

پولشویی درونی: شامل پول‌های کثیفی است که از فعالیت‌های مجرمانه در داخل خاک یک کشور ایجاد می‌شود.

پولشویی مهارشونده: شامل پول‌های کثیف به دست آمده از فعالیت‌های مجرمانه در داخل خاک یک کشور می‌شود.

پولشویی بیرونی: شامل پول‌های کثیف به دست‌آمده از فعالیت مجرمانه انجام شده در سایر کشورهاست که در خارج نیز شسته می‌شود.

پولشویی واردشونده: شامل پول‌هایی است که از فعالیت مجرمانه در سایر نقاط بدست آمده و در داخل خاک کشور مورد نظر شسته می‌شود.

مراحل پولشویی:

اولین مرحله در نقدینگی از کجا وارد می شود؟ فرایند پولشویی سرمایه‌گذاری بوده و پولشویی تجارت نقدینگی است که مبالغ عظیمی پول را از فعالیت‌های غیر قانونی را ایجاد می‌کند که در این روش پول‌ها وارد سیستم مالی یا اقتصاد خرد شده و یا به صورت قاچاق از کشور خارج می‌شوند.

مرحله دوم، لایه‌بندی کردن است: در روند لایه‌بندی کردن اولین تلاش برای پنهان‌سازی یا تغییر شغل منبع مالکیت سرمایه‌ها از طریق ایجاد لایه‌های پیچیده معاملات مالی است که مانع از رد‌یابی حسابرسی میشود و نوعی بی‌هویتی ایجاد می‌کند.

هدف لایه بندی، جدا نمودن پول‌های غیر قانونی از منبع جرم است که عمدتا با ایجاد شبکه‌ای پیچیده از معاملات مالی با قصد پنهان‌‌سازی از هر گونه روند حسابرسی همچون منبع مالکیت وجوه انجام می‌شود.

مرحله سوم، ادغام کردن: مرحله‌ای که پول با سیستم مالی و اقتصادی قانونی ادغام شده و یا تمامی دارایی‌های دیگر در این سیستم یکسان می‌شود.

پولشویان پول پاک‌شده را در اقتصاد ادغام نموده و وانمود می‌نمایند که از راه قانونی به دست آمده است که با انجام این مرحله، تشخیص قانونی یا غیر قانونی بودن ثروت بسیار مشکل است.

در کل می‌توان راه و روش اصلی پولشویی را در 12 مورد زیر خلاصه کرد:

انتقال درآمد و پول به خارج، تبدیل درآمد به پول خارجی، چند مسیری کردن عملیات بانکی، استفاده از بنگاه‌های خیریه، انتقال مالکیت، خرید و فروش سهام، مشارکت صنعتی، همکاری با ماموران خائن، خرید و فروش چند باره مستغلات و زمین شهری، پنهان‌کاری و جا‌سازی پول و درآمد، خرید طلا و جواهرات و سایر موارد مشابه.

کمبود نقدینگی در افغانستان؛ بانک نقدینگی از کجا وارد می شود؟ مرکزی از طالبان درخواست دلار کرد

منابع مطلع در افغانستان می‌گویند که حجم دلار موجود در بانک‌های این کشور رو به اتمام است و اگر دولت موقت طالبان به زودی نقدینگی بیشتری در اختیار بانک‌ها قرار ندهد آن‌ها مجبور خواهند شد که درهای خود را به روی مشتریان ببندند.

ذخایر ارزی خارجی افغانستان در آمریکا نگهداری می‌شود و در صورت عدم انتقال ارز به افغانستان چرخش پول نقد در بانک‌های آن کشور متوقف خواهد شد.

مدیران بانکی افغانستان معتقدند که کمبود دلار در شبکه بانکی این کشور باعث تورم شدید، افزایش نرخ مواد غذایی و سایر کالاهای اساسی و مشکلات بیشتری برای واردات کالا از خارج خواهد شد.

دو منبع مطلع گفتند که کمبود دلارِ در گردش از حدود یک ماه پیش و تصرف کابل توسط طالبان آغاز شد ولی با توجه به تشدید این مشکل، مدیران بانک‌ها در روزهای اخیر به بانک مرکزی و دولت موقت طالبان هشدار داده‌اند.

افغانستان، خروج آمریکا و آینده دولت و بی‌ثباتی مستمر

بانک های افغانستان در یک ماه گذشته برداشت از حساب مشتریان را به ۲۰۰ دلار در هفته محدود کرده‌اند و به همین دلیل صف‌های طویلی مقابل بانک‌ها تشکیل شده است.

بی‌ثباتی بانک مرکزی افغانستان که ذخایر ارز خارجی آن پس از قدرت‌گیری طالبان مسدود شده است می‌تواند روی کمک‌های جامعه بین‌المللی به مردم افغانستان تاثیر منفی بگذارد.

بانک‌های خصوصی در روزهای اخیر از بانک مرکزی افغانستان خواسته‌اند دلار بیشتری به شبکه بانکی کشور تزریق کند ولی تاکنون از این نهاد و دولت موقت طالبان پاسخی دریافت نکرده‌اند چون در ذخایر بانک نقدینگی از کجا وارد می شود؟ مرکزی و دولت نیز پول کافی وجود ندارد.

یک منبع مطلع از این موضوع به خبرگزاری رویترز گفت: «حجم نقدینگی ما در حد چند روز است. اگر دولت به زودی اقدام نکند ممکن است اعتراض و خشونت روی دهد».

رئیس موقت بانک مرکزی افغانستان روز چهارشنبه ۲۴ شهریور در وبسایت این نهاد نوشت که تمامی بانک‌های افغانستان کاملا با ثبات و امن هستند.

او افزود بانک‌های خصوصی معمولا حدود ۱۰ درصد از سرمایه خود را به شکل پول نقد نگه می‌دارند ولی این نقدینگی از کجا وارد می شود؟ رقم در بانک‌های افغانستان حدود ۵۰ درصد از سرمایه آن‌هاست.

با این همه بانک مرکزی افغانستان از مردم خواسته است که از پول ملی کشور استفاده کنند و تصویری از حجم قابل توجهی پول نقد را نیز منتشر کرده که مدعی است بخشی از میلیون‌ها دلار و شمش‌های طلاست که از مقامات حکومت پیشین افغانستان ضبط کرده است.

بر این اساس، نزدیک به ۱۲.۴ میلیون دلار پول نقد و طلا متعلق به سران دولت پیشین از جمله امرالله صالح، معاون اول رئیس جمهوری سابق، توقیف و ضبط شده است. بانک مرکزی افغانستان می‌گوید مشخص نیست که هدف‌ از نگهداری این اموال در خانه مقامات پیشین چه بوده است.

از سوی دیگر، مقامات کشورهای غربی در سند محرمانه‌ای که اخیرا برای نهادهای امداد بین‌المللی ارسال کرده‌اند وضعیت مالی و اقتصادی افغانستان را بسیار نگران‌کننده توصیف کرده‌اند.

سازمان ملل: با سقوط اقتصاد افغانستان قحطی ناشی از خشکسالی تشدید می‌شود

در بخشی از اين سند که نسخه‌ای از آن در اختیار خبرگزاری رویترز قرار گرفته است گفته می‌شود: «بحران نقدینگی باعث توقف گردش پول و خرید و فروش کالاهای اساسی شده است. بسیاری از کسبه قادر به پرداخت پول برای خرید کالا نیستند، بسیاری از تجار برای وارد کردن کالا مشکل دارند و نهادهای امدادی و بشردوستانه نمی‌توانند حقوق کارمندان خود را بپردازند».

این گزارش می‌افزاید: «طالبان، بانک مرکزی افغانستان را خالی از پول نقد (دلار و افغانی) به ارث برده است».

منابع مطلع می‌گویند همزمان با نگرانی از سقوط کابل در نیمه اول ماه مرداد تعدادی از بانک‌های افغانستان بخشی از نقدینگی خود را ذخیره کردند ولی این ذخایر ممکن است در روزهای آینده به پایان برسد چون سرعت سقوط کابل و خروج نیروهای خارجی بانک‌ها را نیز غافلگیر کرد.

امجد احمدی، رئیس سابق بانک مرکزی افغانستان، که از کشور گریخته است در مصاحبه‌های خود گفته که تقریبا تمامی ۱۰ میلیارد دلار ذخار ارز خارجی افغانستان در خارج نگهداری می‌شود.

اخبار و ادعاهای متعددی در مورد خروج پول و طلا از افغانستان توسط مقامات ارشد حکومت سابق منتشر شده است. خبرگزاری‌های روسیه از قول سفارت این کشور در کابل گزارش دادند که اشرف غنی، رئیس‌جمهوری سابق افغانستان با چهار خودرو و یک هلی‌کوپتر مملو از پول نقد از کاخ رياست‌جمهوری گریخته است.

آقای غنی که ظاهرا اکنون در امارات متحده عربی است، این ادعاها را رد کرده است.

بر اساس گزارش خبرگزاری رویترز/ش.ر/ک.ر

رادیو فردا

رادیو فردا یکی از بخش‌های رادیو اروپای آزاد/ رادیو آزادی است که در تلاش است اخبار و گزارش‌های دقيق و عينی و بی‌طرفانه را با هدف گردش آزاد اطلاعات در چارچوب اصول روزنامه‌نگاری حرفه‌ای به مخاطبان فارسی‌زبان ارائه کند.

نقدینگی حاصل از صدور نفت، چگونه وارد اقتصاد می شود؟: تجربه عربستان سعودی مقاله

"حال بیاییم وضعیت را آنگونه که هست،مورد بررسی قرار دهیم،هنگامی که‌ بانکدار دولت یک ریال از محل اعتبارات SAMA را خرج می‌کند،معنای ضمنی‌ این عمل آن است که تا پیش از این،در حساب ذخیره سیستم بانکی،یک ریال‌ وجود داشته است،اما بانک‌ها به علت ماهیت عملیاتی‌شان می‌توانند مبالغ اضافی‌ را که نهاد مالی اصلی دولت(مثلا SAMA در عربستان سعودی)به آنها نیاز ندارد، به صورت وام و قض واگذار کنند:هفت درصد به صورت حساب جاری و دو درصد به‌ صورت سپرده‌های پس‌انداز و بلند مدت. بنابراین،می‌توان چنین نتیجه‌گیری کرد که 224 میلیارد ریالی که دولت در سال 2003 از محل صدور نفت به دست آورد و سپس آن را هزینه‌ (به تصویر صفحه مراجعه شود) درآمدهای نفتی تا زمانی که دولت اقدام به خرج کردن و تخصیص آنها نکند،عملا وارد نقدینگی داخلی کشور نمی‌شوند."

کلید واژه های ماشینی:

نقدینگی حاصل از صدور نفت ، نقدینگی ، اقتصاد ، نقدینگی داخلی کشور ، درآمدها وارد نقدینگی داخلی ، پول ، تجربه عربستان‌سعودی ، دولت ، ریال نقدینگی جدید در کشور ، نقدینگی حاصل از فروش نفت

تاثیر نقدینگی یا liquidity در بازار فارکس چیست؟

معامله گران فارکس اغلب با مفهوم نقدینگی مواجه می‌شوند. نرخ ارز ممکن است تحت تاثیر افزایش یا کاهش نقدینگی تغییر کند. برای درک اثر این عامل، شما باید با ویژگی‌های آن در معاملات فارکس آشنا شوید. اما در ابتدا باید بدانید که این اصطلاح به چه معنا است؟

مفهوم نقدینگی یا Liquidity

به عنوان یک شاخص اقتصادی، اصطلاح “نقدینگی” با ریشه لاتین “liquidus” مشخص می‌شود که به معنی شناوری است. مفهوم نقدینگی در زمینه معاملات ارز و کالا مورد استفاده قرار می‌گیرد.

ویژگی و ارزش یک کالا که امکان فروش یا تبادل آن را تعیین می‌کند نقدینگی نامیده می‌شود.

کالاهایی که به سرعت در بازار به فروش برسند، با نقدینگی بالا شناخته می‌شوند و اگر تقاضا برای کالایی کم باشد، نقدینگی آن پایین است. امکان خرید و فروش مستقیماً به تعداد شرکت کنندگان در بازار بستگی دارد. در بازارهای مالی، ارزش یک کالا توسط ارزش‌گذاری‌های مختلف و عمدتاً ارزها که نقد‌شونده‌ترین کالا هستند، مشخص می‌شود.

در بازارهای ارز خارجی تعداد زیادی از فروشندگان و خریداران وجود دارند و نقدینگی از کجا وارد می شود؟ نقدینگی آن توسط حجم معاملات و تفاوت قیمت‌های خرید و فروش تخمین زده می‌شود. معاملاتی که در هر واحد زمان و با کوچکترین تفاوت قیمت انجام می‌شود، نقدینگی بیشتری را به همراه دارند.

تامین کنندگان نقدینگی در بازار فارکس

در بازار فارکس، حجم معاملات روزانه میلیاردها دلار می‌باشد که این به معنای نقدینگی بسیار عظیمی است. روند معاملات شامل حجم زیادی از معاملات بر روی ارزهای مختلف است. برای اطمینان از انجام هر معامله معین، یک طرف قرارداد باید آماده خرید یا فروش مقدار مشخصی ارز باشد.

بنابراین، بخش مهمی از شرکت‌کنندگان در بازار فارکس، سازمان‌های بزرگ مالی هستند که تامین کنندگان یا ارائه دهندگان نقدینگی نامیده می‌شوند.

ارائه دهندگان نقدینگی می‌توانند بانک‌های فارکس یا بانک‌های عادی و همچنین بروکرهای بزرگ باشند. آنها مقدار زیادی از نقدینگی از کجا وارد می شود؟ دارایی خود را در قالب ارزهای مختلف نگهداری می‌کنند تا در زمان لازم برای پر کردن معاملات خود از آن استفاده کنند.

این‎ها واسطه‌هایی هستند که از طریق آن‌ها بسیاری از بروکرها و معامله‌گران خرد معاملات خود را انجام می‌دهند. اسپرد و نوسان، که برای معامله گران عادی بسیار مهم است، به سطح نقدینگی ارائه دهندگان نقدینگی وابسته است.

نقدینگی از طریق بروکرها

تامین نقدینگی توسط شرکت‌های مالی، سرمایه‌گذاری و بروکرهایی که به مشتریان حقوقی و حقیقی خدمات می‌دهند، انجام می‌شوند. هر یک از این شرکت‌ها سرمایه خود را دارد، اما این وجوه ممکن است برای انجام درخواست مشتری کافی نباشد.

برای مثال، اگر تعداد خریداران از فروشندگان یک ارز‌ پایه بیشتر باشد، تعادل بازار از میان می‌رود و در این زمان واسطه‌ها وارد عمل شده و ارز مورد نظر را از ارائه دهنده نقدینگی خریداری می‌کنند. تنها بانک‌های بزرگ امکان تضمین انجام درخواست‌ها را برای طیف وسیعی از ارزها دارا هستند.

نقدینگی در بازار فارکس می‌تواند به عنوان یک سیستم چند سطحی بیان شود. در پایین‌ترین سطح، معامله‌گران خرد و عادی حضور دارند که معاملات خود را تنها توسط واسطه‌ها یا شرکت‌هایی با حجم های متنوع دارایی ثبت می‌کنند.

این شرکت‌ها می‌توانند به طور مستقل درخواست مشتری را انجام دهند یا آنها را به یک بروکر بزرگ معرفی کنند. بروکرهای بزرگ سطح دوم سیستم نقدشوندگی هستند. که معمولا شامل بانک‌های بزرگ و شرکت های مالی می‌شوند. آنها سفارشات مشتریان خصوصی خود و بروکرهای کوچک را عملیاتی می کنند.

اما این موسسات مالی همیشه فرصتی برای وارد شدن نقدینگی از کجا وارد می شود؟ به بازار بین بانکی را ندارند، زیرا حداقل میزان حجم معاملات برای ورود به بازارهای بین بانکی ۵ میلیون دلار است. بنابراین، در این میان شرکت‌هایی هستند که مسئولیت جمع‌آوری نقدینگی را به‌عهده می‌گیرند و نقش واسطه بین بزرگترین بانک‌ها و سایر موسسات مالی را ایفا می‌کنند. بزرگترین جمع‌کننده‌های نقدینگی جهانی عبارتند از

• Currenex
• Integral
• CFH Clearing
• KCG Hotspot

آن‌ها تعداد زیادی از مشتریان را برای ورود به بازار بین بانکی متحد می‌کنند. نهایتاً، در بالاترین سلسله مراتب تامین کنندگان نقدینگی بازار فارکس غول‌های جهانی صنعت بانکی قرار دارند. معروف‌ترین آن‌ها عبارتند از:

• American Bank of America
• JPMorgani Citigroup
• British Barclays
• Royal Bank of Scotland
• Swiss bank UBS
• German Deutsche Bank

تاثیر نقدینگی بر روند حرکت ارزها

برای معامله‌گران عادی، حجم نقدینگی با میزان اسپرد و نقدینگی از کجا وارد می شود؟ نوسانات جفت ارزها مشخص می‌شود. در بازارهایی با نقدینگی بالا در هر لحظه قیمت‌های اعلامی تغییرات زیادی دارند و از طرفی قیمت‌ها به آرامی حرکت می‌کنند.

در بازارهایی با نقدینگی کم، حرکات قیمتی شدید بوده و اعلام قیمت در بازه‌های زمانی مشخص صورت می‌گیرد.

یکی از عوامل تعیین کننده میزان نقدینگی، حجم ارزمعامله‌ شده در بازار است که بیشترین حجم معاملات مربوط به دلار آمریکا می‌باشد. بنابراین، نقد شونده‌ترین جفت ارزها از دلار آمریکا و ارزهای پایه تشکیل شده‌اند؛ مانند EURUSD، GBPUSD ،USDJPY ،USDCAD ، USDCHF، AUDUSD و NZDUSD.

هرچه حجم ارز در بازار افزایش یابد، اختلاف قیمت بین عرضه و تقاضا کمتر خواهد بود. مثال بارز آن EURUSD است که همواره کمترین میزان اسپرد را داراست و بیش از ۲ پیپ نمی‌شود.

از سوی نقدینگی از کجا وارد می شود؟ دیگر، اسپرد جفت ارزهای عجیب و غریب با نقدشوندگی پایین می‌تواند به ۱۰ تا ۱۰۰ پیپ نیز برسد.

بازار فارکس ۲۴ ساعته باز است اما نقدینگی در زمان‌های مختلف و باز شدن بازارها متغیر است و در نتیجه نوسانات قیمت را هم تغییر می‌دهد.

مهمترین مراکز مالی در مناطق زمانی مختلف قرار دارند و همگی نمی‌توانند همزمان کار کنند. در طی باز بودن بازار آسیا تنها مبادلات ژاپن، استرالیا و چین فعال هستند، که عمدتاً نقدینگی ارزهای آسیایی را تامین می‌کنند.

اوج فعالیت را می‌توان در هنگام باز شدن بازار لندن و همکاری همزمان بازارهای آمریکایی و اروپایی مشاهده کرد. با بسته شدن بازارهای اروپایی، نقدینگی سریعاً کاهش می‌یابد. همچنین در زمان تعطیلات نقدینگی کم می‌شود که به آن بازار ضعیف اطلاق می‌گردد.

معمولاً در بازارهای ضعیف، قیمت‌ها در یک بازه محدود حرکت می‌کنند اما در صورت وقوع اخبار اقتصادی غیرمنتظره، قیمت‌ها به شدت افزایش می‌یابد.

در زمان کم بودن نقدینگی پیش‌بینی حرکت‌ قیمت‌ها بسیار دشوار است و در این زمان انجام هیچ‌گونه معامله‌ای توصیه نمی‌شود.