بازار نقدی (spot market)

بازار نقدی (Spot Market) چیست و چه مزایایی دارد؟

Spot Currency Market

بازار نقدی ارز – بازاری که خریداران و فروشندگان برخلاف بازار فارکس ارز را به صورت نقدی تبدیل می کنند. نرخ تبدیل ارز از قبل تعیین می‌شود. معاملات این بازار معمولا طی دو روز انجام می‌شوند. در این عملیات بانک‌های آزاد و سرمایه گذاری، شرکت‌های بزرگ و شرکت‌های بیمه شرکت می‌کنند.

دیگر واژه‌های این موضوع

مقالات تحلیل با این موضوع

20 October, 14:44

20 October, 14:40

20 October, 14:34

19 October, 17:01

معاملات آنلاین

• معامله با سیگنال
• پلتفرم‌ها و آپلیکیشن‌ها
• سرمایه گذاری
• واریز و برداشت وجوه

تجزیه و تحلیل بازار

• اخبار FXStreet
• سیگنال‌های تجاری Autochartist

موارد دیگر

• اطلاعات تماس
• قراردادها و قوانین
• سوالات متداول
• تالار گفتگو

© 1998-2022 Alpari Limited

برند آلپاری:

Alpari Limited, Suite 305, Griffith Corporate Centre, Kingstown, Saint Vincent and the Grenadines, is incorporated under registered number 20389 IBC 2012 by the Registrar of International Business Companies, registered by the Financial Services Authority of Saint Vincent and the Grenadines.

آلپاری عضوی از کمیسیون مالی می باشد , که یک سازمان بین المللی مرتبط با حل و فصل شکایات در صنعت سرویس های مالی در بازار فارکس است.

ریسک پذیری: قبل از شروع کار باید با شرایط و ریسک‌های بازار آشنایی کامل داشته و به سطح تجربیات و مهارت خود اطمینان داشته باشید

بازار نقدی (Spot Market) چیست و چه مزایایی دارد؟

بازار بورس طی ماه های گذشته از جمله پر مخاطب ترین مباحث موجود در کشور بوده و طرفداران زیادی را به بازار نقدی (spot market) سمت خود جذب نموده است. حمایت دولت و حرکت رو به رشد بازار به خصوص در سال جدید، موجب رشد ورود افراد سرمایه گذار به این بازار شده است. مهم ترین بحثی که در این بین مطرح می شود، آموزش صحیح به این سرمایه گذاران است تا بتوانند با دانش کافی به سرمایه گذاری و شرکت در بازار بورس اقدام نموده و از مزایای آن بهره مند شوند. بدیهی است که مانند هر عرصه دیگری، در این بازار نیز بدون دانش کافی، در نهایت فرد ممکن است دچار مشکل شود؛ پس چه بهتر که در همین ابتدای امر سعی در ارتقای سطح اطلاعات خود نماید. بازار بورس اوراق بهادار خود نوعی از بازارهای نقدی است و لذا کسب اطلاعات در مورد نحوه برخورد در بازارهای نقدی، چگونگی خرید و فروش و شرایط این نوع بازارها، برای هیچ سرمایه گذاری خالی از لطف نخواهد بازار نقدی (spot market) بود.

بازار نقدی (Spot Market) چیست و چه مزایایی دارد؟

بازار نقدی ( spot market )

اصطلاح Spot Market به معنی بازار نقطه ای یا به مفهوم بهتر همان بازار نقدی و یا فیزیکی است. بازار نقدی یک بازار مالی عمومی است که در آن کالاها یا ابزارهای مالی، بسته به مقررات محلی برای تحویل فوری، خریداری و فروخته می شوند. از این بازار برای مبادله و خرید و فروش کالا و همچنین ارز بین خریدار و فروشنده در زمان فعلی استفاده می شود.

دلیل نامگذاری این بازار به نام بازار نقطه ای نیز در این است که معاملات این بازار در یک نقطه از زمان انجام می شود و تحویل کالا یا ابزار مالی در همان لحظه صورت می گیرد. تسویه مالی نیز بین طرفین معامله که در اینجا خریدار و فروشنده هستند، در همان لحظه صورت می گیرد اما واریز پول فروش به حساب فروشنده طبق قوانین موجود در هر کشوری متفاوت بوده و به طور کلی قاعده بر این است که مدت زمان 2 روز تا انجام واریز زمان می برد تا این اتفاق بیافتد.

اما همانطور که گفته شد در واقع پول معامله ی انجام شده در حساب کارگزاری شخص فروشنده بوده و امکان انجام خرید و فروش در همان لحظه برای وی فراهم است اما اگر بخواهد پول را به حساب شخصی خود منتقل نماید باید زمان گفته شده را صبر نماید که این موضوع نیز به طور کلی در تمامی کشور ها وجود داشته و بر اساس قوانین بازار سرمایه در هر نقطه ای از دنیا متفاوت است. (1)

مبلغی که برای یک معامله در بازار نقدی مطرح می شود "مبلغ نقطه ای" نام دارد و این نوع بازار در مقابل بازار آتی یا آینده قرار دارد که در آن معامله در زمان مشخصی در آینده انجام خواهد شد. به طور مثال برخی کالاها مانند نفت خام با قیمت های خالص در زمان فعلی فروخته می شوند و در تاریخی مشخص شده در آینده تحویل خریدار خواهند شد. (1)

هدف اصلی و نقش بازار نقدی

بازار های نقدی با نام های دیگری چون بازار مایع و یا بازار نقدینگی نیز معروف هستند که این موضوع به دلیل این است که معاملات به صورت لحظه ای و بدون وقفه صورت می پذیرد و کالای مورد نظر در همان لحظه مبادله می شود. اگرچه ممکن است انتقال وجه بین خریدار و فروشنده به لحاظ قانونی کمی زمان بیشتری را نیاز داشته باشد. اگر بازار نقدی نباشد، به طور مثال در بازارهای آتی، قرارداد بر روی مبلغی در حال حاضر بسته می شود اما تحویل کالا و انتقال وجه بین خریدار و فروشنده در زمانی مشخص در آینده صورت می گیرد. (2)

واژه دیگری که در بازار نقدی وجود دارد قیمت لحظه ای است. در بازارهای نقدی قیمت فعلی کالا به عنوان قیمت نقطه ای لحاظ می شود و در این قیمت کالا می تواند به فروش برسد. در بازار های نقدی، همینطور که تقاضاهای خرید ثبت و وارد بازار سرمایه می شوند، قیمت نقطه ای می تواند در کسری از ثانیه تغییر کند و این مقدار عددی ثابت نیست. (2)

ویژگی های بازار نقدی و ابزارهای آن

• تحویل ابزارهای مالی بدون وقفه و بلافاصله صورت گرفته و برای تاریخی در آینده بازار نقدی (spot market) به تعویق نخواهد افتاد. (3)

• قیمتی که معامله در آن به توافق می رسد و تسویه حساب صورت می گیرد، قیمت ابزار مالی مورد نظر در نقطه ای از زمان در بازار بورس اوراق بهادار بوده که به نرخ نقطه ای معروف است. (3)

• انتقال وجه بین خریدار و فروشنده نیز در این بازارها به صورت لحظه ای و بلافاصله صورت می پذیرد اما نکته ای که وجود دارد به دلیل مسائل قانونی ممکن است واریز وجه به حساب فروشنده مدت زمانی بسته به کارگزاری و بانک های عامل واسط در این بین زمان ببرد؛ اما در واقع عمل جابجای وجه بین حساب خریدار و فروشنده در لحظه معامله صورت می گیرد. (3)

نحوه انجام معاملات در بازارهای نقدی

معاملات در بازار نقدی در قیمت نقطه ای صورت می گیرد. همانطور که پیش تر بیان شد این قیمت، قیمت ابزار مالی مورد نظر ما در لحظه خرید در بازار است. این قیمت بر اساس تقاضای موجود در بازار بورس در لحظه مورد نظر شکل می گیرد. زمانی که مبلغ درخواست شده توسط فروشنده و خریدار با یکدیگر یکی باشد و همینطور حجم معامله مورد نظر خریدار نیز توسط فروشنده قابل پوشش باشد، معامله در قیمت نقطه ای آن لحظه از بازار شکل گرفته و تعامل بین این دو اتفاق می افتد. (3)

انواع بازارهای نقدی

تبادل در بازار بورس

بهترین نوع از بازارهای معاملاتی که نوعی متمرکز از بازار نقدی تلقی می شود، بازار بورس است. حاضرین در بازار سهام را در بازار بورس با توجه به قیمت های موجود در بازار نقطه ای یا نقدی خرید و فروش می کنند. این قیمت ها توسط همین خرید و فروش ها و در واقع از طریق عرضه و تقاضای موجود در لحظه برای هر سهم تغییر می کند. روند تغییر قیمت سهام به صورت روزانه نیز بر همین مبنا است. (4)

کالاها نیز می توانند در مبادلات نقدی تنظیم شده معامله نمود. سرمایه گذارانی که در چنین معاملاتی وارد می شوند، همانطور که سرمایه گذاران در بازار بورس بر روی قیمت سهام تاثیر گذار هستند، بر روی قیمت نقطه ای طلا، نقره و دیگر کالاها تاثیر گذاشته و به نوعی تعیین کننده این قیمت خواهند بود. ملاحظه و بررسی نمودار قیمت طلا می تواند به راحتی به شما نشان دهد که چگونه عرضه و تقاضا، قیمت طلا را تغییر داده و جابجا می کند. (4)

خرید و فروش رودررو یا OTC

در این حالت معامله بین فروشنده و سرمایه گذار به صورت مستقیم است و محیطی معاملاتی مشخصی بین این دو وجود ندارد. در این شرایط شرایط معامله و قیمت و دیگر مقادیر به صورت توافقی بین طرفین معامله در نظر گرفته می شود. (3)

در این نوع از بازارهای نقدی، قیمت می تواند بر اساس قیمت نقطه ای و یا قیمت و تاریخ آتی در نظر گرفته شود. در معاملات به سبک OTC شرایط استاندارد لحاظ نشده و هر کدام بسته به نظر طرفین معامله قابل تغییر هستند. اما این نوع معاملات نیز مانند معاملات بازار بورس نقدی و نقطه ای هستند در حالی که در بازارهای آتی به این صورت نیست. (5)

مزایا و معایب معاملات در بازار نقدی

برخی مزایای معامله در بازار نقدی

• معاملات در این بازار به دلیل شفافیت در قیمت ها راحت تر انجام می شود و به همین دلیل ابهام یا مشکلی در معامله برای هیچ یک از طرفین به وجود نمی آید. (3)

• سرمایه گذارانی که در بازار نقدی فعالیت می کنند از این مزیت برخودرار هستند که می توانند سهم خریداری شده را تا زمانی که سهم بهتری برای سرمایه گذاری پیدا کنند به راحتی برای خود نگه دارند. (3)

• سرمایه گذاری های بزرگ در این بازار کمتر است زیرا تعهدی مبنی بر اینکه حداقل سرمایه گذاری خاصی باید صورت بگیرد وجود ندارد و شخص به میزان نیاز خود می تواند سرمایه گذاری داشته باشد. (3)

برخی معایب معامله در بازار نقدی

چه معاملاتی در بازار نقدی انجام می شود؟

اغلب کالاهای مهم و ارزشمند، قابلیت معامله در بازار نقدی را دارند. طلا در بازار نقدی مربوط به خود، نقره در بازار نقدی نقره و مس نیز به همین صورت در بازار های مرتبط با خود قابل معامله هستند. همینطور ارزهای خارجی موجود در بازار نیز قابلیت عرضه و خرید و فروش در بازار نقدی را دارند. اگرچه باید این موضوع را در نظر داشته باشیم که شرایط معامله در هر یک از این بازارها با دیگری متفاوت بوده و بسته به نحوه معاملات در آن بازار متغیر است. (4)

به طور کلی، بازار نقدی یا فیزیکی، یک بازار نقدینگی است که در آن کالاها، ارز و دیگر ابزارهای مالی به صورت لحظه ای معامله می شوند و تحویل هر یک ازین موارد نیز در لحظه خواهد بود. در نقطه مقابل و در بازارهای آتی، قیمت ها بر اساس قیمت امروز توافق شده ولی تحویل کالا در زمانی مشخص شده در آینده است.

در بازار نقطه ای شما تاثیر گذار هستید و شما در کنار دیگر سرمایه گذاران از عوامل اصلی تعیین قیمت معاملات خواهید بود. ارزش هر سهم بستگی به میزان عرضه و تقاضایی دارد که شما و دیگر سرمایه گذاران روزانه در بازار بورس برای هر یک از سهم ها ثبت می کنند و قیمت ها را جابجا می کنند. باید این موضوع را در نظر داشت که با توجه به پیشرفت خوب بازار بورس طی ماه های اخیر، با کسب اطلاعات کافی و صحیح می توانیم سرمایه گذاری خوبی را انجام داده و افزایش سرمایه را برای خود رقم بزنیم.

با تحلیل مناسب نمودارهای هر سهم که بر اساس همین عرضه و تقاضاها در بازارهای نقدی تغییر می کند، می توان تا حدود خیلی زیادی سهم های رو به رشدی را برای سرمایه گذاری انتخاب نمود. (4)

بازار نقدی چیست؟ معامله بر مبنای قیمت لحظه‌ای

عبارت بازار نقدی ممکن است در نگاه اول بازاری را در ذهن تداعی کند که با پول نقد کار می‌کند و معاملات در آن اسکناس‌محور هستند؛ اما مفهوم بازار نقدی یا بازار اسپات در دنیای اقتصاد اندکی گسترده‌تر است و لزوماً به مبادلاتِ با پول نقد اشاره ندارد. در حقیقت محور اصلی بازار نقدی، در لحظه بودن پرداخت‌ها و تسویه‌ها است و داد و ستد در آن، بر مبنای ارزش لحظه‌ای واحد‌های مبادله‌ای انجام می‌شود. با این تعریف ساده و کوتاه حتماً‌ تا الان متوجه شده‌اید که این بازار به بازارهایی نظیر بورس و فرابورس اشاره دارد. در این مطلب می‌خواهیم بررسی کنیم که بازار نقدی دقیقاً چیست و چه ویژگی‌ها و انواعی دارد. همچنین به چگونگی سازوکار انجام معاملات در آن نیز اشاره خواهیم داشت.

بازار نقدی (بازار اسپات) چیست؟

بازار نقدی یا بازار اسپات (Spot Market) در زبان فارسی با معادل‌های دیگری مثل بازار فیزیکی، بازار نقطه‌ای و بازار مایع یا بازار نقدینگی نیز مورد اشاره قرار می‌گیرد. این بازار یکی از انواع بازار مالی است که در آن کالا یا ابزارهای مالی خرید و فروش می‌شود. این معامله با توجه به مقررات محلی که برای تحویل فوری تصویب شده است، انجام می‌شود. علاوه بر کالا، انواع ارز هم در این بازار مبادله می‌شود.

اما چرا به این بازار نقدی (spot market) بازار، بازار نقطه‌ای گفته می‌شود؟ چون معاملات این بازار در یک نقطه خاص از زمان انجام می‌شود و کالا یا ابزار مالی در همان لحظه تحویل داده می‌شوند. مراحل تسویه مالی میان خریدار و فروشنده نیز در همان لحظه انجام می‌شود. البته فرایند و زمان واریز مبلغ حاصل بازار نقدی (spot market) از فروش به حساب فروشنده، بر اساس قوانین هر کشور و بازار مربوطه متفاوت است.

ممکن است مبلغ معامله طی مدت زمان یک تا دو روز واریز شود، اما مبنای محاسبه‌ی ارزش آن، قیمت کالا یا ابزار مالی در همان لحظه‌ی انجام معامله است. باید به این مسئله توجه کرد که مبلغ حاصل از معامله، همان لحظه به حساب کارگزاری شخص فروشنده منتقل خواهد شد و فروشنده می‌تواند در همان لحظه با این مبلغ خرید و فروش انجام دهد؛ اما برای انتقال وجه به حساب شخصی، باید مدتی صبر کند. این مسئله در تمام بازارهای مالی وجود دارد و تفاوت‌های موجود، ناشی از تفاوت قوانین بازار سرمایه در مناطق مختلف دنیاست.

مبلغی که در یک معامله در بازار نقدی جابه‌جا می‌شود، مبلغ نقطه‌ای نام دارد. این بازار در برابر بازار آتی قرار می‌گیرد که در آن، انجام معامله در زمانی معین در آینده صورت می‌گیرد. مثلا برخی از کالاها مانند نفت خام، با قیمت‌های خالص در زمان فعلی به فروش می‌روند اما تحویل دارایی در آینده صورت می‌گیرد.

ویژگی بازارهای نقدی چیست؟

از ویژگی‌هایی که بازارهای نقدی یا بازار اسپات را از سایر بازارهای مالی دنیای تجارت و اقتصاد متمایز می‌کند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تحویل ابزارهای مالی در این بازار بدون وقفه و در لحظه انجام می‌شود. یعنی برخلاف بازارهای آتی، این مسئله به آینده موکول نخواهد شد.
• قیمتی که طرفین توافق می‌کنند در آن معامله کنند، قیمت ابزار مالی موردنظر در هنگام خرید در بازار است. این قیمت، نرخ نقطه‌ای نام دارد و با همین نرخ است که تسویه حساب انجام می‌شود.
• انتقال وجه میان خریدار و فروشنده به صورت لحظه‌ای انجام می‌شود اما واریز مبلغ به حساب شخصی فروشنده با توجه به کارگزاری و بانک‌های واسطه، ممکن است در زمان‌های متفاوتی صورت گیرد.

معاملات در بازارهای نقدی چگونه انجام می‌شوند؟

گفتیم که در این بازارها، معاملات در قیمت نقطه‌ای انجام می‌شوند. در واقع چیزی که قیمت را در این بازار شکل می‌دهد، عرضه و تقاضا است. هنگامی که مبلغ درخواستی خریدار و فروشنده با هم تطبیق پیدا می‌کند و فروشنده حجم معامله موردنظر خریدار را پوشش می‌دهد، معامله در قیمت آن لحظه از بازار (قیمت آن نقطه از بازار) بسته می‌شود. به این فرایند اصطلاحا مچینگ قیمت می‌گویند.

بیشتر بخوانید

انواع بازارهای نقدی

بازارهای نقدی را به طور کلی می‌توان به دو دسته تقسیم کرد؛ یکی بازار نقدی (spot market) بازار تبادل یا همان بورس و دیگری بازار داد و ستد بیرون از بورس (Over-the-counter). اما تعریف و کارکرد این دو گونه‌ی بازار نقدی در چیست؟

بازار نقدی بورس

بازار بورس به عنوان یک بازار نقدی متمرکز در نظر گرفته می‌شود. در این بازار، فعالان با توجه به قیمت‌های نقطه‌ای به خرید و فروش می‌پردازند. در واقع با همین خرید و فروش‌ها، میزان عرضه و تقاضا مشخص می‌شود. در نتیجه، عرضه و تقاضای موجود در بازار، قیمت هر سهم را در هر لحظه دستخوش تغییر می‌کند. بر همین مبنا است که در بازارهای بورس، شاهد تغییر قیمت روزانه سهام هستیم.

به این نکته توجه کنید که در بازار مبادلات نقدی، کالا هم می‌توان مبادله کرد. سرمایه‌گذارانی که دست به این معاملات می‌زنند، در تغییر قیمت نقطه‌ای کالا اثر می‌گذارند. این کالاها شامل طلا، نقره و یا دیگر کالاها هستند. با دقت در نمودار قیمت طلا می‌توان به آسانی دریافت که عرضه و تقاضا از عوامل موثر تغییر و جابجایی قیمت است.

داد و ستد بیرون از بورس یا OTC

در برگردان اصطلاح Over-the-counter یا OTC، می‌توان از فرابورس استفاده کرد اما باید توجه داشته باشید که این فرابورس با بازار فرابورسی که در ایران می‌شناسیم متمایز است. در این گونه از بازار نقدی، فروشنده و سرمایه‌گذار به صورت مستقیم و بدون هیچ‌گونه نظارتی از جانب یک بورس با یک‌دیگر وارد معامله می‌شوند. این معامله در محیطی مشخص و معین صورت نمی‌پذیرد. آن‌چه در این میان حائز اهمیت است، تعیین قیمت بر اساس توافق میان طرفین است، نه بر اساس میزان عرضه و تقاضا و نظارت مراجع بورسی.

در داد و ستد بیرون از بورس، قیمت را می‌توان بر اساس قیمت همان لحظه‌ (نقطه‌ای) و یا بر اساس یک تاریخ معین در آینده در نظر گرفت، چرا که امری است توافقی. به نوعی می‌توان گفت که در این بازار، شرایط استاندارد نیست؛ زیرا معامله با توافق طرفین انجام می‌شود و به همین دلیل شرایط با نظر طرفین می‌تواند تغییر کند. به همین دلیل نیز برخی به این بازار، بازار تاریک (Dark Market) می‌گویند. با این وجود هم‌چنان این معاملات نیز مانند بازار بورس، به صورت نقطه‌ای انجام می‌شوند و در نقطه مقابل بازارهای آتی قرار می‌گیرند؛ زیرا تعیین قیمت در بازار معاملات آتی توافقی نیست و از اصول معینی استفاده می‌شود.

بیشتر بخوانید

مزایا و معایب بازار نقدی چیست؟

بازار نقدی نیز مانند هر بستر مالی دیگری، هم مزایایی دارد و هم معایبی در آن به چشم می‌خورد. در ادامه چند نمونه از این مزایا و معایب را خلاصه کرده‌ایم.

مزایای بازار نقدی

• معامله در این بازار، راحت‌تر است. چرا که قیمت‌ها به صورت شفاف در دسترس همگان قرار می‌گیرد. به این ترتیب هیچ بازار نقدی (spot market) ابهام یا مشکلی در این معاملات -نه برای خریدار و نه برای فروشنده- وجود نخواهد داشت.
• فعالان بازار نقدی می‌توانند تا زمانی که سهام بهتری را برای سرمایه‌گذاری پیدا کنند، سهام خریداری‌شده را نزد خود نگهداری کنند.
• در این بازار کم‌تر شاهد سرمایه‌گذاری‌های بزرگ هستیم. چرا که تعهدی مبنی بر حداقل مبلغ برای سرمایه‌گذاری وجود ندارد. به این ترتیب محدودیتی از این منظر پیش نمی‌آید و فرد می‌تواند با توجه به نیازش، حداقل مبلغ سرمایه‌گذاری‌اش را تعیین کند.

معایب بازار نقدی

• معاملات در بازار نقدی به سبب ماهیت تعیین قیمت در آن که به صورت لحظه‌ای و متأثر از متغیرهای جانبی است، همواره با ریسک‌های زیادی همراه می‌شود.

بیشتر بخوانید

چه انواعی از معاملات در بازارهای نقدی انجام می‌شود؟

بیشتر کالاهای ارزشمند را می‌توان در بازار نقدی معامله کرد. به عنوان مثال طلا در بازار نقدی طلا، نقره در بازار نقدی نقره و مس در بازار نقدی مس و سهام در بازار بورس قابل معامله هستند. به علاوه امکان عرضه و خرید و فروش ارزهای موجود در بازار نیز در چنین بازاری وجود دارد. هرچند لازم است این موضوع را مدنظر داشته باشیم که شرایط و نحوه‌ی معامله در هر یک از این بازارها متفاوت است.

تفاوت بازار نقدی با بازار مشتقه چیست؟

با توجه به توضیحاتی که ارائه شد، می‌توان گفت که بازار نقدی بستری است که در آن ابزارهای مالی هم‌چون کالا و یا سایر اوراق بهادار، بلافاصله معامله می‌شوند. البته باید به این نکته توجه کرد که در پاره‌ای از موارد و در خصوص برخی از کالاها در بازار نقدی، ممکن است معامله بر اساس قیمت جاری انجام شود، اما کالا طی یک ماه یا در زمانی کوتاه‌تر تحویل داده شود. این در حالی است که در بازار مشتقه یا آتی، معامله در زمان حال انجام می‌شود؛ اما تحویل دارایی به موعد مشخصی در آینده موکول می‌شود.

در بازارهای آتی، طرفین بر سر معامله‌ی کالایی مشخص در آینده توافق می‌کنند. آن‌ها قیمت معامله را نیز مشخص می‌کنند. به این ترتیب پرداخت پول و دریافت کالا در آینده رخ می‌دهد. اما در بازار نقدی یا اسپات، معاملات بر اساس قیمت جاری و در زمان حال صورت می‌گیرد.

همچنین قیمت یک کالای خاص در بازار نقدی معمولا کم‌تر از بازار آتی است. این امر به این خاطر است که هزینه‌های حمل‌ونقل، انبارداری و هم‌چنین بیمه تا زمان تحویل کالا، محاسبه می‌شود.

جمع‌بندی

بازار نقدی -یا همان بازار اسپات- به بازاری گفته می‌شود که در آن معاملاتی نظیر خرید و فروش کالا و اوراق بهادار در لحظه انجام می‌شود. در این بازارها مبادله کالا و پول در یک زمان واحد انجام می‌شود. اما در بازار آتی تحویل کالا در تاریخ مشخصی در آینده انجام می‌شود. بازار نقدی را با نام بازار نقطه‌ای نیز می‌شناسند؛ چرا که قیمت و ارزش معاملات در این بازارها در هر نقطه‌ی مشخصی از زمان، متغیر است. لازم به ذکر است که معاملات بازار نقدی را می‌توان در بورس یا فرابورس انجام داد. اما معاملات آتی در بازارهای آتی و مشتقه ایجاد انجام می‌شوند.

بازار اسپات (Spot) چیست؟

بازار اسپات (Spot)، به خرید و فروش مستقیم ابزارهای مالی مانند کالاها، ارزها و اوراق بهادار گفته می شود، که تحویل دارایی به صورت فوری انجام می شود.

بازار اسپات (Spot)، به خرید و فروش مستقیم ابزارهای مالی مانند کالاها، ارزها و اوراق بهادار گفته می شود، که تحویل دارایی به صورت فوری انجام می شود. تحویل، مبادله وجه نقد برای ابزار مالی است. از سوی دیگر، قرارداد آتی، مبتنی بر تحویل دارایی پایه در تاریخ آتی است. ممکن است بازار نقدی (spot market) بورس ها و فرابورس (OTC) معاملات نقدی و/یا معاملات آتی را ارائه دهند.

نکات مهم

• ابزارهای مالی برای تحویل فوری در بازار اسپات معامله می شوند.
• بسیاری از دارایی ها «قیمت اسپات» و «قیمت آتی» را اعلام می کنند.
• اکثر معاملات بازار اسپات دارای تاریخ تسویه بازار نقدی (spot market) T+2 هستند.
• معاملات بازار اسپات می تواند در بورس یا فرابورس (OTC) انجام شود.
• بازارهای اسپات را می توان در مقابل بازارهای مشتقه قرار داد که در عوض در قراردادهای آتی، سلف یا اختیار معامله می کنند.

روند بازار اسپات

از بازارهای اسپات به‌عنوان «بازارهای فیزیکی» نیز یاد می‌شود، زیرا معاملات بلافاصله با دارایی مبادله می‌شوند. در حالی که انتقال رسمی وجوه بین خریدار و فروشنده ممکن است زمان ببرد، مانند T+2 در بازار سهام و در اکثر معاملات ارزی، هر دو طرف موافقت می کنند تا «هم اکنون» معامله کنند. در یک معامله غیر نقدی یا آتی، اکنون با یک قیمت موافقت می شود، اما تحویل و انتقال وجه در تاریخ بعدی انجام می شود.

معاملات آتی در قراردادهایی که در آستانه انقضا هستند، نیز گاهی معاملات اسپات نامیده می شوند، زیرا قرارداد منقضی شده به این معنی است که خریدار و فروشنده بلافاصله پول نقد را برای دارایی پایه مبادله می کنند.

قیمت اسپات

قیمت فعلی یک ابزار مالی را قیمت اسپات می نامند. قیمتی است که با آن می توان یک ابزار را فورا معامله کرد. خریداران و فروشندگان با ارسال سفارشات خرید و فروش خود قیمت اسپات را ایجاد می کنند. در بازارهای اسپات، با پر شدن سفارش‌ها و ورود سفارش‌های جدید به بازار، ممکن است قیمت اسپات برای چند ثانیه تغییر کند.

نکته: کلمه «لحظه ای» از عبارت «فورا» می آید، یعنی در این بازارها می توانید یک دارایی را فورا خریداری بازار نقدی (spot market) کنید.

بازار اسپات و اکسچنج ها

اکسچنج ها معامله گرانی را که کالاها، اوراق بهادار، آتی، اختیار خرید و سایر ابزارهای مالی را خرید و فروش می کنند، گرد هم می آورند. بر اساس تمام سفارشات ارائه شده توسط شرکت کنندگان، اکسچنج، قیمت و حجم فعلی را با دسترسی به بورس در اختیار معامله گران قرار می دهد.

نمونه ای از بورس است که در آن معامله گران سهام را برای تحویل فوری خرید و فروش می کنند و یک بازار اسپات است.
• بورس کالای شیکاگو (CME) نمونه ای از بورس است که در آن معامله گران قراردادهای آتی را خرید و فروش می کنند. این یک بازار آتی است و نه یک بازار اسپات.

بازار اسپات و فرابورس

معاملاتی که مستقیماً بین خریدار و فروشنده انجام می شود، فرابورس (OTC) نام دارد. یک اکسچنج متمرکز این معاملات را تسهیل نمی کند. بازار ارز (یا بازار فارکس) بزرگترین بازار فرابورس جهان با میانگین گردش مالی روزانه 5 تریلیون دلار است.

در یک معامله فرابورس، قیمت می‌تواند بر اساس یک لحظه یا قیمت/تاریخ آتی باشد. در یک معامله فرابورس، شرایط لزوماً استاندارد نیستند و بنابراین، ممکن است مشمول صلاحدید خریدار و/یا فروشنده باشد. مانند اکسچنج ها، معاملات سهام فرابورس معمولاً معاملات لحظه ای هستند، در حالی که معاملات آتی یا سلف اغلب لحظه ای نیستند.

نمونه ای از بازار های اسپات

فرض کنید یک فروشگاه اینترنتی مبلمان در آلمان به همه مشتریان بین المللی که ظرف مدت پنج روز کاری پس از ثبت سفارش وجه آن را پرداخت می کنند، 30 درصد تخفیف می دهد.

دنیلا مدیر یک تجارت آنلاین مبلمان در ایالات متحده، این پیشنهاد را می بیند و تصمیم می گیرد میزهایی به ارزش 10،000 دلار از فروشگاه آنلاین خریداری کند. از آنجایی که او نیاز به خرید یورو برای تحویل فوری دارد و از نرخ فعلی مبادله دلار/ یورو 1.1233 راضی است، دنیلا یک معامله ارزی با قیمت اسپات انجام می دهد تا معادل 10000 دلار به یورو بخرد، که به نظر می رسد 8902.34 یورو (10000 دلار / 1.1233) باشد.

مزایا و معایب بازارهای اسپات

قیمت اسپات قیمت فعلی خرید، پرداخت و تحویل فوری یک کالای خاص است. این موضوع بسیار مهم است زیرا قیمت ها در بازارهای مشتقه مانند معاملات آتی و اختیار معامله به طور اجتناب ناپذیری بر اساس این ارزش ها محاسبه خواهد شد. به همین دلیل، بازارهای لحظه ای نیز به شدت نقد و فعال هستند. تولیدکنندگان و مصرف کنندگان کالا در بازار اسپات شرکت می کنند و سپس در بازار مشتقات پوشش ریسک می دهند.

اما یک نقطه ضعف بازار اسپات، تحویل کالای فیزیکی است، به این معنی که زمان تحویل کالا با نوسانات قیمتی یکسان نیست. نقطه ضعف دیگر این است که بازارهای لحظه ای نمی توانند به طور موثر برای محافظت در برابر تولید یا مصرف کالاها در آینده استفاده شوند، بنابراین بازار مشتقات گزینه ی مناسب تری هستند.

مزایا

• قیمت اسپات از قیمت های واقعی بازار
• بازارهای فعال و نقدشونده
• در صورت تمایل می توانید فورا تحویل بگیرید

معایب

• در بسیاری از موارد باید تحویل فیزیکی انجام شود
• برای پوشش ریک مناسب نیست

سوالات متداول بازار اسپات

بازار اسپات به چه معناست؟

بازارهای لحظه ای، کالاها یا سایر دارایی ها را برای تحویل فوری (یا خیلی کوتاه مدت) معامله می کنند. کلمه «لحظه» به معامله و دریافت کالا به صورت «فوری» اشاره دارد.

بسیاری از کالاها دارای بازارهای لحظه ای فعال هستند، که در آن کالاهای فیزیکی باقیمت اسپات در زمان واقعی خرید و فروش می شوند. اکسچنج خارجی (FX) نیز دارای بازارهای لحظه ای ارز است که در آن ارزهای پایه پس از تاریخ تسویه به صورت فیزیکی مبادله می شوند. تحویل معمولاً 2 روز بعد از مبادله انجام می شود زیرا معمولاً 2 روز طول می کشد تا وجه بین حساب های بانکی منتقل شود. بازارهای سهام را نیز می‌توان به‌عنوان بازارهای لحظه ای در نظر گرفت زیرا سهام شرکت‌ها در زمان واقعی تغییر می‌کنند.

بازار اسپات و سلف چیست؟

بازار اسپات، بازاری است که کالاها یا سایر دارایی‌ها مانند ارزها برای تحویل فوری در ازای وجه نقد معامله می‌شوند. یک بازار سلف در عوض شامل معاملات قراردادهای آتی می شود (برای اطلاعات بیشتر در این مورد به سؤال زیر مراجعه کنید).

تفاوت بین بازارهای اسپات و بازارهای آتی چیست؟

قراردادهای سلف و آتی قراردادهای مشتقه ای هستند که از بازار اسپات به عنوان دارایی پایه استفاده می کنند. اینها قراردادهایی هستند که به مالک در بازار نقدی (spot market) آینده (با قیمتی که امروز روی آن توافق شده است) کنترل کالای پایه را می دهند. تنها در زمانی که قراردادها منقضی می‌شوند، تحویل فیزیکی کالا یا سایر دارایی‌ها انجام می‌شود، و اغلب معامله‌گران قراردادهای خود را لغو می‌کنند یا به‌منظور اجتناب از دریافت کلی، قراردادهای خود را فسخ می‌کنند. به طور کلی معاملات آتی و سلف یکسان هستند، با این تفاوت که معاملات سلف قابل تنظیم هستند و در فرابورس (OTC) معامله می شوند، در حالی که معاملات آتی استاندارد شده هستند و در بورس معامله می شوند.

بازار نقدی، جایی است که می‌توان ابزارهای مالی را در آنجا برای تحویل فوری خرید و فروش کرد. منظور از تحویل در اینجا، مبادله ابزارهای مالی با پول نقد است. شاید این ویژگی یک وجه تمایز مهم به نظر نرسد اما بازارهایی هستند که به صورت لحظه‌ای با پول نقد تسویه نمی‌شوند. مثل بازارهای آتی که دارایی‌های مورد معامله در آنها بعداً (یعنی پس از انقضای قرارداد) تحویل داده می‌شوند.

می‌توانید بازار نقدی یا لحظه‌ای را جایی در نظر بگیرید که تریدهای آن به شکل لحظه‌ای انجام می‌شوند. از آنجایی که این تریدها بلافاصله و در لحظه اجرا می‌شوند، به قیمت فعلی دارایی مورد نظر در بازار قیمت لحظه‌ای یا قیمت نقدی گفته می‌شود.

در حوزه ارزهای دیجیتال، می‌توانید بازار نقدی بایننس را برای نمونه در نظر بگیرید. در این بازار می‌توانید هر کوینی را با کوین دیگری مبادله کنید. مثلاً اگر قصد مبادله BNB با BUSD را داشته باشید، کافیست به بازار نقدی BNB/BUSD مراجعه کنید. به همین ترتیب اگر قصد معاوضه BNB با BTC را داشته باشید به بازار نقدی BNB/BTC مراجعه می‌کنید. وقتی سفارشات ثبت شدند، کوین‌های شما بلافاصله جابجا می‌شوند. این روش جزء ساده ترین روش‌های خرید و فروش ارزهای دیجیتال است.