ستاره صبحگاهی در برابر ستاره شامگاهی

پر نور ترین ستاره

بارزترین مشخصه هر ستاره، نورانیت آن است به طوری که ستارگان در روشنایی‌های بسیار متفاوتی در آسمان مشاهده می‌شوند. در این مقاله با تعدادی از روشن ترین ستارگان آسمان شب آشنا می‌شویم؛ ستارگان پرنوری که شهرت زیادی هم دارند.

سیاره زهره (ناهید) پس از ماه و خورشید، پرنورترین جسمی است که در آسمان دیده می‌شود. بعضی مواقع در آسمان شامگاهی پس از غروب خورشید و برخی زمان‌ها هم در آسمان صبحگاهی قبل از طلوع خورشید دیده می‌شود.

سیاره زهره در بهار ۱۴۰۱ تا اواسط تابستان در آسمان صبحگاهی قبل از طلوع خورشید در سمت شرق آسمان دیده می‌شود.

سیاره مشتری در رتبه دوم از نظر نورانیت قرار دارد. مشتری هم در بهار ۱۴۰۱ در آسمان صبحگاهی در نزدیکی‌های زهره قرار دارد. در تابستان فاصله‌اش از افق شرقی و زهره دورتر می‌شود.

به روزرسانی یازدهم: ۱۸ دی ۱۴۰۰

به روزرسانی دوازدهم: ۸ بهمن ۱۴۰۰

به روزرسانی سیزدهم: ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۱

در حقیقت کلیدی‌ترین ویژگی ستارگان برای دانشمندان، نوری است که از آن‌ها دریافت می‌کنند. منجمان به کمک همین نور بسیار ضعیفی که مشاهده می‌کنند اطلاعات گرانقیمت بسیار زیادی را استخراج می‌کنند. سن، دمای سطحی، عناصر موجود در جوّ ستاره و حتی درصد فراوانی آن‌ها و از همه مهمتر وضعیت تحول ستاره را می‌توانیم از نور دریافتی ستارگان مشخص کنیم. البته کار ساده‌ای نیست، بلکه برای اخترشناسان بسیار هم طاقت‌فرساست ولی لذت کشف حقایق را با خود به همراه دارد!

در بین این همه ستاره، روشن‌ترین آن‌ها که به راحتی هم از آسمان‌های آلوده شهری مشاهده می‌شوند، جذابیت خاص خود را برای همگان داشته‌اند. از این رو تعداد ۲۱ ستاره اول را فهرست کردیم و سپس به معرفی بیشتری از ۵ ستاره معروف‌تر بسنده کردیم.

چون در بعضی از منابع موجود اختلافاتی جزئی در مشخصات این ستارگان وجود دارد؛ داده‌های این جدول را از آخرین ویرایش کتاب جامع و مرجع Discove i g he U ive se استخراج کرده‌ام؛ این کتاب هم بر اساس کاتالوگ عمومی هیپارخوس (اَبَرخُس) آن‌ها را ثبت کرده است. فقط با این تفاوت که ستاره آلفای صلیب را در کنار ستاره دبران اضافه کردیم؛ و دمای ستارگان هم از دایره المعارف ویکی‌پدیا به آن اضافه شده‌اند.

فهرست ۲۱ ستاره روشن‌تر آسمان

شباهنگ (شِعرای یمانی)

پرنورترین ستاره آسمان است که بعد از خورشید، ماه، زهره و مشتری به عنوان پنجمین جرم پرنور آسمان به رنگ آبی سفید می‌درخشد. به همراه چند ستاره درخشان دیگر در آسمان زمستان دیده می‌شود. شباهنگ یک ستاره رشته اصلی است و در واقع دوگانه‌ایست که همدمش یک کوتوله سفید بسیار چگال است. این همدم اولین کوتوله سفیدی بود که کشف شد و تا مدت‌ها ویژگی‌های خاص طیف و دمای آن همچون معمایی برای منجمان بود.

پرنوری آن هم به خاطر درخشندگی واقعی آن است و هم به علت فاصله کمی که دارد. در واقع شباهنگ یکی از همسایگان کهکشانی ماست. یک نکته ستاره صبحگاهی در برابر ستاره شامگاهی جالب که کمتر گفته شده، این ستاره در حال نزدیک شدن به ماست و تا ۶۰٫۰۰۰ سال دیگه پرنورتر هم می‌شود. ولی بعد از آن شروع به دورشدن و کم‌نور شدن می‌کند ولی همچنان تا ۲۱۰٫۰۰۰ سال آینده روشن‌ترین ستاره آسمان زمینیان است.

شباهنگ را علاوه بر زمستان، می‌توان در فروردین ماه هم به راحتی مشاهده کرد. کافی است پس از غروب خورشید و تاریکی آسمان بهاری، در قسمت جنوب و جنوب غربی آسمان ایران به دنبالش بگردید. از همه ستارگان پرنورتر است. (البته به شرطی که زهره و مشتری در آسمان نباشند!)

مردم ایران زمین خیلی بیش از این‌که سهیل را دیده باشند، نامش را در این ضرب المثل شنیده‌اند. واقعا هم به علت کمتر دیده شدن آن از اکثر مناطق ایران است که چنین مثلی ساخته شده است. سهیل که دومین ستاره پرنور آسمان است درست در زیر شباهنگ در صورت فلکی شاه تخته (حمّال) قرار دارد. و چون در جنوب آسمان قرار دارد، هرچه به سمت مناطق شمالی ایران جابه‌جا شویم، فاصله آن تا افق جنوبی کمتر و کمتر می‌شود و دیدن آن مشکل‌تر.

سهیل هم مانند شباهنگ از ستارگان زمستانه است و هنگامی که شباهنگ به بالاترین ارتفاع خود از افق می‌رسد می‌توانید آن را در مجاورت افق جنوبی و پایین شباهنگ ببینید. البته به شرط آن‌که آسمانی تمیز و بدون غبار داشته باشید.

سهیل یک غول سفید رنگ بسیار عظیمی است که با جرم ۸ برابر جرم خورشید، قطری حدود ۷۰ برابر قطر خورشید را دارد. درخشندگی فوق العاده زیاد آن را فاصله زیادش از ما کاهش داده است. وگرنه اگر در همسایگی خورشید بود و در فاصله شباهنگ از ما قرار داشت، دیگه شب‌های تاریکی نداشتیم!!

مقاله مرتبط: «ستاره سهیل دومین ستاره آسمان»

اگر علاقه‌مند به یادگیری نجوم هستید، با شرکت در دوره‌های آنلاین آموزش نجوم از هر نقطه‌ ایران و جهان؛ به سرعت خود را به جمع دانشجویان با انگیزه‌ نجوم برسانید:

نسر واقع

پنجمین ستاره پرنور آسمان و دومین ستاره پرنور در نیمکره شمالی آسمان است. رنگ زیبایش آن را در کنار دیگر ستارگان آسمان تابستانی، ممتاز کرده است. نسرواقع به همراه سماک رامح و شباهنگ ستارگان پرنور در همسایگی خورشید هستند. جالب این‌که ستاره شناسان گسترده‌ترین تحقیقات را پس از خورشید برای این ستاره انجام داده‌اند و به عبارتی آن را مهمترین ستاره می‌شناسند.

این ستاره به همراه نسر طائر و ردف، تشکیل مثلث تابستانی را می‌دهند و یکه تاز آسمان زمستان و پاییز هستند. به علت حرکت تقدیمی زمین، نسرواقع در گذشته ستاره قطبی بوده و حدود ۱۲۰۰۰ سال دیگر هم دوباره نزدیک قطب شمال سماوی خواهد بود.

در این عکس صورت‌های شلیاق و دجاجه به زیبایی مشاهده می‌شوند. نسرواقع در سمت راست و ردف در بالای تصویر قرار دارند. شکوه راه شیری در این قسمت آسمان دیدنی است. اگر دوربین دوچشمی دارید حتما با آن در این قسمت آسمان به گشت و گذار بپردازید.

قلب العقرب

به اَبَرغول قرمز آسمان تابستان احترام می‌گذاریم. صورت فلکی عقرب از معدود صوری است که شکل آن به اسمش نزدیک است. و این ستاره هم دقیقا در قلب این عقرب قرار گرفته است. عقرب را در آسمان تابستان به راحتی می‌توان در سمت جنوب آسمان و بالاسر افق جنوبی مشاهده کرد.

این ابرغول ما قطری در حدود ۸۰۰ برابر خورشید دارد و اگر به جای خورشید در منظومه شمسی قرار بگیرد تا نزدیکی مدار مشتری هم خواهد رسید! قلب العقرب مراحل پایانی عمر خود را طی می‌کند و هر لحظه امکان دارد که در اثر ستاره صبحگاهی در برابر ستاره شامگاهی یک انفجار ابرنواختری منفجر شده و در طول چندین هفته، آسمان شب‌های ما را نورافشانی کند.

اِبطُ الجوزا

البته نام صحیح آن یَدالجوزا است که شانه‌ی شکارچی را نشان می‌دهد؛ ولی بیشتر به نام ابط الجوزا معروف شده است. ستاره‌ایست که یک گام از قلب العقرب هم فراتر رفته و تا ۱۰۰۰ برابر قطر خورشید بزرگ شده است! این ابرغول قرمز آسمان زمستان‌ها در شانه صورت فلکی جبار (شکارچی) خودنمایی می‌کند. از آن جهت که در نزدیکی ابرغول آبیِ رجل الجبار قرار گرفته، تضاد رنگ این دو ستاره معروف بسیار دیدنی است.

این ستاره عظیم الجثه هم مانند هم نسل‌های خودش، باید انتظار یک انفجار شدید ابرنواختری را بکشد. صورت فلکی جبار را به همرای ستاره‌ها و سحابی‌های زیبا و معروفش می‌توانیم در کل زمستان و اوایل بهار در آسمان مشاهده کنیم. رنگارنگ بودن ستارگانش و شکل زیبایش جلوه دلربیایی به این صورت فلکی داده است.

ابط الجوزا را در سمت چپ تصویر و بر فراز آن درخت صنوبر مشاهده می‌کنیم:

نویسنده: محمد همایونی

ستاره شباهنگ، پرنورترین و درخشان ترین ستاره آسمان شب

شباهنگ، شعرای یمانی یا سیروس

معنای شباهنگ در لغت نامه دهخدا به قصد آمدن در شب آمده است، همچنین از آن به عنوان ستاره ای روشن که در بعضی ایام به وقت شام، تابان شود و در بعضی ایام از صبح طلوع کند و یا ستاره ای که وقت شام اول تر از همه ستارگان نمایان شود نیز آمده است. شعرای یمانی یا شباهنگ، نام پرنورترین ستاره در آسمان شب است. این ستاره با فاصله ۶٫۸ سال نوری یکی از نزدیکترین ستاره‌ ها به زمین بوده، تقریبا دوبرابر پرنورتر از ستاره سهیل، دومین ستاره پرنور آسمان است. ستاره شباهنگ درخشش زیادی دارد، به این علت که هم درخشندگی ذاتی بسیاری دارد و هم نسبت به ستارگان دیگر به کره زمین نزدیک تر است و در آسمان شب زمستان نیمکره شمالی به راحتی قابل مشاهده است. براساس اطلاعات ناسا ستاره شباهنگ جرمی دو برابر خورشید دارد و اگر در فاصله خورشید نسبت به ما قرار بگیرد، ۲۰ برابر درخشان تر خواهدبود.

این ستاره درواقع یک منظومه‌ دوتایی ستاره‌ای شامل ستاره‌ Si ius A و یک ستاره‌ کوتوله سفید کم‌ نور به نام Si ius B است. ستاره شباهنگ در بین یونانیان به خاطر درخشندگی زیادش شناخته شده بود، اما کشف ستاره همراه آن سیریوس B در سال ۱۸۶۲ منجمان را شگفت زده کرد. ستاره ای که ما می توانیم با چشم غیر مسلح ببینیم ستاره سیریوسA است. سیریوس B ده هزار برابر کم نور تر از سیریوس A است. این ستاره به حدی تاریک و دور از زمین است که ستاره شناسان تا سال ۲۰۰۵ نتوانسته بودند جرم آن را تشخیص دهند.

شباهنگ یا Si ius به آرامی در حال نزدیک شدن به منظومه شمسی است و به همین دلیل تا ۶۰ هزار سال آینده پرنورتر نیز دیده می شود. جرم شباهنگ حدود دو برابر خورشید است، از نظر اخترشناسان ستاره شباهنگ در دسته ستارگان نوع A قرار دارد یعنی ستاره هایی بسیار داغ تر از خورشید ما. از نظر درخشندگی نیز ۲۰ برابر خورشید درخشندگی دارد.

اورانوس سیاره به پهلو خوابیده در منظومه شمسی

نپتون خدای دریا و همزاد اورانوس

مریخ، زیبا ستاره صبحگاهی در برابر ستاره شامگاهی و شگفت انگیز

شباهنگ در تاریخ و اسطوره ها

در زبان انگلیسی به ستاره شباهنگ Dog S a می گویند. چرا که در صورت فلکی سگ بزرگ قرار دارد و به عبارتی بخشی از صورت فلکی سگ بزرگ است. عبارت “روزهای سگی ” از ساعت ۳ جولای تا ۱۱ اوت، زمانی که سیریوس در ارتباط با خورشید طلوع می‌کند، به این دوره اشاره دارد. قدما احساس می‌کردند که ترکیبی از خورشید در طول روز و این ستاره در شب، مسئول گرمای شدید در طول تابستان بود.

طبق شواهد به دست آمده از الواح و پاپیروس های به دست آمده از اهرام مصر و مقبره های مردگان در مصر باستان، از زمان های گذشته اولین نشانه های طلوع این ستاره در مصر، مقارن بود با زمان بالا آمدن رود نیل. همچنین در اهرام ثلاثه در منطقه جیزه، اتاقی که محل دفن فرعون است، راهرویی باریک مربعی شکلی با اضلاع ۲۰ سانتی متر به سمت بالای هرم دارد و دقیقا در جهتی قرار گرفته است که روبروی ستاره شعرا باشد، چرا که مصریان اعتقاد داشتند فراعنه از جنس خدایان بوده و بعد از مرگ به خانه اصلی خود در جایی که ستاره شعرا راهنمای آن است باز می گردند.

به عبارت دیگر در زمان مصریان باستان، بالا آمدن رود نیل را با طلوع این ستاره همراه می دانستند. اگرچه سیل باعث نابودی است، اما خاک های جدید و زندگی جدید، نعمت و برکت به بار می آورد. سیریوس نشان دهنده خدا، زندگی، مرگ، زاد و ولد و تولد دوباره زندگی گیاهی در امتداد رود نیل بود.

شباهنگ در زبان یونانی نیز به معنی ” درخشش ” است. در اروپا و یونان مذهب چندخدایی رواج داشته که از آن به نام پاگانیسم یاد می شود. مرکز فرمانروایی خدایان در این مذهب شهر افسانه ای المپ بود که قدرت خود را از ستاره سیریوس یا همان شعرا دریافت می کرد.

الگوهای کلیدی معاملات _ الگوهای نزولی! (نمودار شمعی قسمت سوم)

در حالی که روش های زیادی برای استفاده و خواندن نمودار شمعی وجود دارد، تشخیص الگو اغلب برای پیش بینی جهت قیمت، روندها و حرکت کلی استفاده می شود. الگوها می توانند از یک یا دو شمع و حتی بیشتر ساخته شوند. بنابراین ما در زیر لیستی از الگوهای اصلی صعودی را تعریف کرده ایم.

الگوهای نزولی

نمودار شمعی مردآویز

شکل ظاهری: الگوی مردآویز معادل نزولی الگوی چکش است. این الگو معمولاً در انتهای یک روند صعودی با بدنه ی کوچک و سایه ای بلند در قسمت پایین شکل می گیرد.
موارد مصرف: این الگو ضعف روند صعودی را نشان می دهد و معامله گران اغلب آن را به عنوان سیگنال فروش تلقی می کنند.

نمودار شمعی ستاره ی دنباله دار

شکل ظاهری: الگوی ستاره دنباله دار از یک شمع با بدنه ی کوچک و سایه ای کوچک در قسمت پایین تشکیل شده است. برعکس، سایه فوقانی بسیار بلند است. بر خلاف الگوی چکش معکوس، این الگو بعد از یک روند صعودی رخ می دهد.
موارد مصرف: این الگو نشان دهنده یک اصلاح قیمت شدید پس از افزایش چشمگیر قیمت است. ستاره دنباله دار اغلب با سیگنال فروش همراه است.

نمودار شمعی پوششی نزولی

شکل ظاهری: این الگو از دو شمع تشکیل شده است. شمع اول صعودی (سبز) است و شمع دوم نزولی (قرمز) است. شمع دوم، شمع اول را می پوشاند. به عبارت دیگر، بدنه شمع دوم بزرگتر از شمع اول است. این الگو بعد از یک روند صعودی رخ می دهد.
موارد مصرف: این الگو نشان دهنده افزایش فشار فروش و آغاز روند نزولی بالقوه است.

نمودار شمعی ستاره شامگاهی

شکل ظاهری: ستاره شامگاهی کاملاً مخالف ستاره صبحگاهی است. این الگو از سه شمع مختلف تشکیل شده است. اولین شمع بزرگ و صعودی است. شمع دوم، سایه هایی بسیار بلند و بدنه ی کوتاه دارد. شمع اول و دوم با فاصله از هم و هم پوشانی ندارند. شمع دوم نشانه عدم قطعیت در بازار است. شمع سوم نزولی و بلند است که قیمت شمع سوم پایین تر از نقطه میانی شمع اول بسته می شود.
موارد مصرف: ستاره شامگاهی نشان می دهد که روند صعودی فعلی در حال از دست دادن قدرت است و معامله گران ممکن است از آن برای کسب سود در موقعیت فروش استفاده کنند. تأیید این وضعیت با شمع سوم اتفاق می افتد که نشاندهنده روند نزولی است.

نمودار شمعی سه کلاغ سیاه

شکل ظاهری: الگوی سه کلاغ سیاه از سه شمع تشکیل شده است. بدنه ی هر شمع در داخل بدنه شمع قبلی باز می شود و در زیر شمع قبلی بسته می شود. شمع ها معمولاً سایه پایینی ندارند و یا اگر داشته باشند سایه کوتاه دارند.
موارد مصرف: این الگوها نشان دهنده فشار شدید فروش است که قیمت را کاهش می دهد و می تواند روند نزولی قیمت در آینده را اعلام کند.

نمودار شمعی ابر سیاه پوشاننده

شکل ظاهری: الگوی ابر سیاه پوشاننده از دو شمع تشکیل شده است. قیمت باز شدن شمع دوم برابر یا بالاتر از قیمت بسته شدن شمع اول است. بدین معنی که شمع دوم حداقل میبایست نیمه شمع اول را بپوشاند.
موارد مصرف: این الگو می تواند دو چیز را نشان دهد: عقب نشینی یا حداقل پایان روند صعودی فعلی. در هر دو سناریو، معامله گران تمایل دارند این الگو را به عنوان یک سیگنال فروش تلقی کنند.

سخن آخر

برخلاف نمودارهای ساده، نمودارهای شمعی اطلاعات بسیار بیشتری را به همراه دارند و ابزاری بسیار مفید برای معامله گران هستند. با این حال این نمودارها محدودیت های زیادی به صورت جداگانه دارند و اغلب در ترکیب با شاخص های فنی مانند RSI یا Moving Average استفاده می شوند.

امشب شاهد تربیع اول ماه باشید

کارشناس تیم علمی رصدخانه لارستان گفت: یک شنبه -۱۹ دی‌ماه- ماه در فاز ربع اول قرار می گیرد و هلال هفت روزه در آسمان غروب واضح دیده می شود و در نیمه شب غروب می کند.

تابناک فارس به نقل از ایمنا: فاطمه فخرایی فرد اظهار کرد: زهره دومین سیاره بعد از خورشید و همسایه زمین در منظومه شمسی است. هر بار گردش این سیاره به دور خورشید ۲۲۵ روز طول می‌کشد و یکشنبه ساعت ۴:۱۲ در وضعیت مقارنه پایان ظهور ونوس در آسمان عصر و انتقال آن به آسمان صبحگاهی در چند هفته آینده است.

وی افزود: مقارنه داخلی وضعیتی است که سیاره بین زمین و خورشید قرار می‌گیرد، چون سیارات داخلی (عطارد و زهره) در مدار زمین به دور خورشید قرار دارند از دید ناظر زمینی، نسبت به خورشید به سمت چپ یا راست جابجا می‌شوند و گاهی اوقات در افق شامگاهی و گاهی در افق صبحگاهی دیده می‌شوند و به همین علت این اجرام را ستاره شامگاهی و ستاره صبحگاهی می‌نامند.

کارشناس تیم علمی رصدخانه لارستان اضافه کرد: سیاره زهره در نزدیکترین جدایی زاویه‌ای در فاصله چهار درجه و ۵۱ دقیقه قوسی خورشید ظاهر می‌شود که البته در تابش خورشید محو می‌شود و برای مدتی غیر قابل رصد است. زهره همچنین از موقعیت حضیض زمینی- زمانی که نزدیکترین فاصله به زمین را دارد- می‌گذرد زیرا دقیقاً در همان سمت زمین نسبت به خورشید قرار دارد. امشب سیاره‌ ناهید از فاصله ۰.۲۷ AU از زمین حرکت می‌کند و در بزرگترین قطر زاویه‌ای خود یعنی ۶۲.۸ ثانیه قوسی ظاهر می‌شود در حالی که شبیه ماه نو کاملاً تاریک است.

فاز نیمه روشن (تربیع) عطارد
وی تصریح کرد: کوچک‌ترین سیاره منظومه شمسی، عطارد در ظهور عصرگاهی خود یکشنبه - ۱۹ دی‌ماه- به فاز تربیع خواهد رسید و با قدر منفی ۰.۵ در آسمان می‌درخشد. در واقع سیاره‌ تیر کمی بعد از غروب خورشید، در ارتفاع ۱۶ درجه بالای افق جنوب غربی تا ساعت ۱۸:۴۰ قابل مشاهده است. در شب‌های آینده عطارد به سمت انتهای ظهورش پیش می‌رود، یعنی زمانی که در موقعیت مقارنه داخلی قرار خواهد گرفت و از بین زمین و خورشید عبور می‌کند. فازهای عطارد بسته به موقعیت آن نسبت به زمین متفاوت است؛ به عنوان مثال هنگامی که از بین زمین و خورشید عبور می‌کند طرفی که به سمت زمین است مانند ماه نو کاملاً بدون نور است و برعکس وقتی در مدار خود در مقابل زمین قرار دارد و تقریباً از پشت خورشید می‌گذرد مانند ماه بدر کاملاً روشن به نظر می‌رسد ولی در این زمان در فاصله‌ دورتری نسبت به زمین قرار دارد؛ بنابراین در واقع کم نورتر از زمان‌های دیگر است.

فخرایی‌فرد افزود: سیاره عطارد در فاز میانی - که تربیع نامیده می‌شود- تقریباً در دورترین فاصله از خورشید و بیشترین کشیدگی و حداکثر جدایی زاویه‌ای ظاهر می‌شود (پدیده‌ای که ۱۷ دی شاهد آن بودیم)، مدار عطارد به خورشید نزدیکتر از زمین است، بدین معنی که همیشه این سیاره نزدیک به خورشید به نظر می‌رسد و بهترین زمان رصد در موقعیت بیشترین کشیدگی‌ها است.

تربیع اول ماه
کارشناس تیم علمی رصدخانه لارستان افزود: یک شنبه شب ماه در فاز ربع اول قرار می‌گیرد و هلال هفت روزه در آسمان غروب واضح دیده ستاره صبحگاهی در برابر ستاره شامگاهی می‌شود و در نیمه شب غروب می‌کند. در واقع هنگام غروب و تاریکی نسبی آسمان، در حدود ساعت ۱۷:۳۰، ۶۶ درجه بالاتر از افق جنوبی شما در صورت فلکی حوت قابل مشاهده خواهد بود، سپس در ساعت ۰۰:۰۶ به سمت افق فرو می‌رود. ناظر زمینی از روی زمین ماه را به صورت نیم دایره می بیند. در علم نجوم به این حالت تربیع اول گفته می‌شود.

وی گفت: ماه هر چهار هفته یک بار به دور زمین می چرخد و باعث قرار گرفتن آن در فازهای مختلف ماه جدید، ربع اول، ماه کامل، ربع آخر و ماه محاق می‌شود. ماه ۲۹.۵ روز یکبار چرخش خود را در مدارش به دور زمین از دید ناظر زمینی کامل می‌کند و زمان هلالی ماه (فاصله بین رؤیت دو هلال هر ماه) نامیده می‌شود. ماه طی روزهای آینده هر روز دیرتر غروب می‌کند و بیشتر طول شب قابل مشاهده است. در عرض چند روز با رسیدن به مرحله ماه کامل، حوالی غروب طلوع می‌کند و در حوالی سپیده دم غروب می‌کند.

یکشنبه ۱۹ دی

زهره دومین سیاره بعد از خورشید و همسایه ی زمین در منظومه شمسی ست. هر بار گردش این سیاره به دور خورشید ۲۲۵ روز طول می کشد و یکشنبه ساعت ۰۴:۱۲ در وضعیت مقارنه پایان ظهور ونوس در آسمان عصر و انتقال آن به اسمان صبحگاهی در چند هفته آینده است.مقارنه داخلی وضعیتی است که سیاره بین زمین و خورشید قرار میگیرد.سیارات داخلی (عطارد و زهره )چون در مدار زمین بدور خورشید قرار دارند ، از دید ناظر زمینی ، نسبت به خورشید بسمت چپ یا راست جابجا می شوند و گاهی اوقات در افق شامگاهی و گاهی در افق صبحگاهی دیده می‌شوند و به همین علت این اجرام را ستاره شامگاهی و ستاره صبحگاهی می نامند .در نزدیکترین جدایی زاویه ای ، زهره در فاصله ۴ درجه و ۵۱ دقیقه ی قوسی خورشید ظاهر می شود که البته در تابش خورشید محو می شود و برای مدتی غیر قابل رصد است. زهره همچنین از موقعیت حضیض زمینی- زمانی که نزدیکترین فاصله به زمین را دارد- می گذرد ، زیرا دقیقاً در همان سمت زمین نسبت به خورشید قرار دارد . در این شب سیاره ی ناهید از فاصله ۰٫۲۷ AU از زمین حرکت می کند و در بزرگترین قطر زاویه ای خود یعنی ۶۲٫۸ ثانیه قوسی ظاهر می شود. در حالی که کاملاً تاریک است شبیه ماه نو.

فاز نیمه روشن(تربیع) عطارد،بعد از غروب خورشید تا ۱۸:۴۰

کوچکترین سیاره منظومه شمسی، عطارد ،در ظهور عصرگاهی خود در این شب به فاز تربیع خواهد رسید و با قدر ۰٫۵ – در اسمان ما می درخشد. در واقع کمی بعد از غروب خورشید، سیاره ی تیر در ارتفاع ۱۶ درجه بالای افق جنوب غربی تا ساعت ۱۸:۴۰ قابل مشاهده ست .در شب های اینده عطارد به سمت انتهای ظهورش پیش می رود، یعنی زمانی که در موقعیت مقارنه داخلی قرار خواهد گرفت و از بین زمین و خورشید عبور می کند.فازهای عطارد بسته به موقعیت آن نسبت به زمین متفاوت است. به عنوان مثال ، هنگامی که از بین زمین و خورشید عبور می کند ، طرفی که به سمت زمین است ، مانند ماه نو کاملاً بدون نور است.برعکس ، وقتی در مدار خود در مقابل زمین قرار دارد و تقریباً از پشت خورشید می گذرد ، مانند ماه بدر کاملاً روشن به نظر می رسد. ولی ، در این زمان در فاصله ی دورتری نسبت به زمین قرار دارد ، بنابراین در واقع کم نورتر از زمان های دیگر است.عطارد در فاز میانی – که تربیع نامیده می شود – تقریباً در دورترین فاصله از خورشید و بیشترین کشیدگی و حداکثر جدایی زاویه ای ظاهر می شود. پدیده ای که ۱۷ دی شاهد ان بودیم. مدار عطارد به خورشید نزدیکتر از زمین است ، بدین معنی که همیشه این سیاره نزدیک به خورشید به نظر می رسد و بهترین زمان رصد در موقعیت بیشترین کشیدگی ها می باشد.

تربیع اول ماه،۱۱:۲۹ تا ۰۰:۰۶

یک شنبه شب ماه در فاز ربع اول قرار می گیرد ، و هلال ۷ روزه در آسمان غروب واضح دیده می شود و در نیمه شب غروب می کند. در واقع هنگام غروب و تاریکی نسبی اسمان، در حدود ساعت ۱۷:۳۰ ، ۶۶ درجه بالاتر از افق جنوبی شما در صورت فلکی حوت قابل مشاهده خواهد بود. سپس ستاره صبحگاهی در برابر ستاره شامگاهی در ساعت ۰۰:۰۶ به سمت افق فرو می رود. ناظر زمینی از روی زمین ماه را به صورت نیم دایره می بیند. در علم نجوم به این حالت تربیع اول می گویند.ماه هر چهار هفته یک بار به دور زمین می چرخد ​​و باعث قرار گرفتن ان در فازهای مختلف ماه جدید ،ربع اول ، ماه کامل ، ربع آخر و ماه محاق می شود .ماه ۲۹٫۵ روز یکبار چرخش خود را در مدارش به دور زمین از دید ناظر زمینی کامل می کند که زمان هلالی ماه(فاصله بین رویت دو هلال هر ماه) نامیده می شود.طی روزهای آینده ، ماه هر روز دیرتر غروب می کند و بیشتر طول شب قابل مشاهده است. در عرض چند روز با رسیدن به مرحله ماه کامل ، حوالی غروب طلوع می کند و در حوالی سپیده دم غروب می کند.

دوشنبه ۲۰ دی

دنباله دار C/2019 L3 (ATLAS) در حضیض خورشیدی،۱۸:۱۷ تا ۰۴:۵۵

۲۰ دی ماه دنباله دار C/2019 L3 (ATLAS) در فاصله ۳٫۵۵ واحد نجومی نزدیکترین فاصله ی خود را به خورشید دارد.در موقعیت حضیض بین ساعت ۱۸:۱۷ تا ۰۴:۵۵ قابل مشاهده خواهد بود. بدین صورت که حدود ساعت ۱۸:۱۷، در ارتفاع ۲۱ درجه از افق شمال شرقی قابل دسترسی خواهد بود. و ساعت ۲۳:۳۶ ، ۸۶ درجه بالای افق شمالی شما به بالاترین نقطه خود در آسمان خواهد رسید. حدود ساعت ۰۴:۵۵ هنگامی که به ۲۱ درجه ای افق شمال غربی برسد، غیر قابل رصد خواهد شد. قدر دنبال دار در این زمان ۹٫۶ تخمین زده شده است. پس قطعا فقط با ابزار قابل رصد است. این دنباله دار برای نخستین بار در اوایل دی ۱۳۹۸ رصد شد؛ آن هم به وسیله سیستم هشدار برخورد سیارکی یا ATLAS که در هاوایی مستقر است. این سامانه برای شناسایی زودتر از موعد سیارک‌هایی طراحی شده که ستاره صبحگاهی در برابر ستاره شامگاهی خیلی به زمین نزدیک می‌شوند؛ اما در این مورد خاص، یک دنباله دار عظیم را شکار کرد.

بیش ترین ارتفاع عطارد در اسمان شامگاهی،بعد از غروب خورشید تا ۱۸:۴۰

عطارد در عصر دوشنبه به بالاترین نقطه خود در آسمان می رسد. قدر این سیاره ۰٫۶ – خواهد بود.از مختصات لار سیاره ی تیر هنگام غروب آفتاب به ارتفاع ۱۶ درجه بالای افق می رسد. رصد تیر گریزپای در این شب ها ، تقریبا در درخشانترین وضعیت ، بهترین فرصت است.مدار عطارد نسبت به مدار زمین به خورشید نزدیکتر است ، بدین معنا که همیشه در نزدیکی خورشید به نظر می رسد و در بیشتر مواقع در تابش خورشید غیر قابل رصد می شود.هر بار که به بیشترین جدایی از خورشید می رسد ، یعنی در در فاز‌های تربیع اول و چهارم به‌خوبی رصد می‌شود- لحظاتی که به عنوان بزرگترین کشیدگی نامیده می شود. این پدیده ها تقریباً هر ۳ تا ۴ ماه یکبار تکرار می شوند و به طور متناوب در آسمان صبح و عصر ،بسته به اینکه عطارد در شرق خورشید قرار دارد یا در غرب قرار دارد.وقتی در شرق قرار دارد ، مدت کوتاهی پس از خورشید طلوع و غروب می کند و در اوایل ساعات عصر قابل ستاره صبحگاهی در برابر ستاره شامگاهی مشاهده است. هنگامی که در غرب خورشید قرار دارد ، مدت کوتاهی قبل از خورشید طلوع و غروب می کند و اندکی قبل از طلوع خورشید در اسمان صبحگاهی قابل مشاهده است. دوشنبه شب این سیاره در صورت فلکی جدی ساعت ۱۸:۴۰ ، حدودا یکساعت و نیم بعد خورشید غروب می کند و حدود ۴۵ درصد روشنایی دارد.

چهارشنبه ۲۲ دی

دنباله دار ۱۰۴P/Kowal در حضیض خورشیدی،۱۸:۱۶ تا ۲۳:۱۳

دنباله دار ۱۰۴P/Kowal در فاصله ۱٫۰۷ واحد نجومی نزدیک ترین فاصله خود را به خورشید خواهد داشت. دنباله دار در وضعیت حضیض، حوالی ساعت ۱۸:۱۶ ، ۵۶ درجه بالاتر از افق جنوب غربی قابل مشاهده خواهد بود. سپس به سمت افق فرو می رود و ساعت ۲۳:۱۳ غروب می کند.با قدر ۹ انتظار نمی رود این دنباله دار با چشم غیرمسلح قابل مشاهده باشد، اما از طریق دوربین دوچشمی یا تلسکوپ قابل رصد است.

جمعه ۲۴ دی

سیارک ایریس ( ۷ Iris ) در مقابله،۱۹:۰۱ تا ۰۴:۴۵

سیاره کوتوله ایریس در این شب به نقطه ی تقابل با خورشید می رسد و در صورت فلکی جوزا ، بیشتر شب قابل مشاهده است و در نیمه شب به بالاترین نقطه خود در آسمان می رسد. وقتی جرمی در آسمان در مقابل خورشید قرار دارد ، این بدان معناست که در زمان غروب خورشید طلوع می کند و در زمان طلوع خورشید غروب می کند.از مختصات رصدخانه لارستان ، بین ساعات ۱۹:۰۱ تا ۰۴:۴۵ قابل مشاهده است.ایریس هفتمین سیارک کشف شده ست که متعلق به کمربند اصلی (بین مدار مریخ و مشتری ) می باشد.تقریباً در همان زمان که ایریس در مقابل خورشید در آسمان قرار دارد، نزدیکترین فاصله ی خود را نسبت به زمین دارد – که به آن حضیض زمینی گفته می شود و باعث می شود در درخشان ترین حالت خود ظاهر شود. با فاصله ی متوسط ۱٫۱۱ واحد ستاره صبحگاهی در برابر ستاره شامگاهی نجومی از زمین،در وضعیت مقابله سیارک در فاصله ۲٫۰۸ AU نسبت به خورشید قرار می گیرد و به حداکثر روشنایی ۷٫۷ می رسد.

ماه در اوج زمینی،غیر قابل رصد

جمعه شب ماه به دورترین نقطه در طول مدار خود بدور زمین می رسد و کمی کوچکتر از زمان های دیگر به نظر می رسد.فاصله ماه از زمین متفاوت است زیرا مسیری بیضی شکل را بدور زمین طی می کند.البته تشخیص این امر در عمل دشوار است زیرا یگانه قمر زمین هر شب در فازهای متفاوتی ظاهر می شود.در این وضعیت ماه به فاصله ۴۰۵۰۰۰ کیلومتری زمین می رسد و با قطر زاویه ای ۲۹٫۴۳ دقیقه قوسی در اسمان می رخشد. ماه ۱۲ روزه با ۹۱ درصد روشنایی در صورت فلکی ثور از ساعت ۱۴:۱۸ تا ۰۴:۳۸ روز بعد در اسمان حضور دارد.

جو نامتقارن سیاره ناهید در رصد خانه کاشان ثبت شد

کارشناس رصدخانه دانشگاه کاشان گفت: تصویربرداری رصدخانه دانشگاه کاشان از سیاره ناهید همزمان با پدیده گذر از برابر خورشید ساختار نامتقارن جو این سیاره را مشخص و ثبت کرد.

به گزارش زیست آنلاین از ایزنا ایرج صفایی افزود: سیاره ناهید دارای جو غلیظی است که مانع از رصد هر آنچه بر روی آن قرار دارد، می شود و ساختار کلی جو این سیاره هنگام گذر از مقابل خورشید مشخص تر می شود.

وی افزود: کارشناسان رصدخانه دانشگاه کاشان در هنگام گذر این سیاره در هفدهم خرداد ۱۳۹۱ از مقابل خورشید ساختار نامتقارنی از آن را در تصاویر تلسکوپ مستقر در گنبد این رصدخانه مشاهده کردند.

وی گفت: کارشناسان این رصدخانه هنگام گذر سیاره ناهید از برابر خورشید تصاویری را ثبت کردند که نشان می دهد جو ناهید برخلاف آنچه تصور می شد متقارن نیست و براساس تصاویر ثبت شده در این رصدخانه ضخامت جو در نواحی قطبی سیاره کمتر از نواحی استوایی آن است.

صفایی تاکید کرد:در دو سال گذشته با استفاده از روش های جدید پردازش تصویر، تابع رشد ناحیه بر روی جو ناهید به تحلیل پهنای آن در زاویه های مختلف پرداخته شد.

وی تصریح کرد: نتایج تحقیقات و بررسی های انجام شده نشان دهنده آن است که باید جو این سیاره بیشتر مطالعه تا به دلیل واقعی این پدیده پی برده شود.

به گفته صفایی ساختار کلی جو سیارات در حالت کلی باید متقارن باشد، اما عواملی همچون میدان مغناطیسی سیاره، سرعت زیاد دوران سیاره حول محور خودش و یا نیروهای جزر و مدی قمر آن سیاره می تواند اندکی ساختار آن را تغییر دهد.

وی افزود: تصاویر قبلی و داده های ماهواره ای نشان می دهد که جو سیاره ناهید باید متقارن باشد، چرا که سرعت چرخش محوری این سیاره چندان زیاد نیست.

سیاره ناهید دومین سیاره از جهت نزدیک بودن به خورشید است.

این سیاره با کره زمین از نظر اندازه تا حدودی مشابه بوده و گاهی در موقعیتی قرار می گیرد که نزدیکترین سیاره به زمین است.

این سیاره به دلیل درخشش ظاهری زیاد آن در ساعات اولیه و یا انتهایی شب، در فرهنگ عامه ستاره شامگاهی یا ستاره صبحگاهی می نامند.

گذر سیاره ناهید هنگامی روی می دهد که زمین و ناهید و خورشید در یک خط قرار گیرند و در حقیقت ناهید در یکی از گره های مداری اش باشد.

گذر ناهید از نادرترین پدیده های نجومی است، به طوری که ممکن است در یک قرن حتی یک بار هم روی ندهد، به عنوان نمونه در قرن ۲۰ میلادی بشر از دیدن گذر ناهید بی بهره ستاره صبحگاهی در برابر ستاره شامگاهی ماند.

در قرن ۲۱ دوبار این پدیده نجومی رخ داد که یک بار در ۱۹ خرداد سال ۱۳۸۳شمسی (هشتم ژوئن ۲۰۰۴ میلادی) و دیگری در هفدهم خرداد ۱۳۹۱ (پنجم و ششم ژوئن ۲۰۱۲ میلادی).

گذر بعدی زهره در تاریخ بیستم آذر سال ۱۴۹۶ شمسی یعنی ۱۰۳ سال بعد رخ خواهد داد.