تامین مالی و بازارهای مالی

بازار سرمایه و ابزارهای تامین مالی اسلامی

کتاب بازار سرمایه و ابزارهای تامین مالی اسلامی: مدیران مالی شرکتها و سازمانها در راستای تامین منابع مالی میان و بلند مدت مورد نیاز، نیازمند شناخت دقیق «بازار سرمایه» و «ابزارهای مالی بازار سرمایه» هستند. از آنجایی که بازار مالی جامعه ما از جمله «بازار سرمایه» از اصول و قوانین دین مبین اسلام تبعیت می کند و از طرف دیگر بیش از دو دهه است که ابزارهای مالی اسلامی قابل استفاده در بازار سرمایه کشورهای اسلامی دچار تحولات اساسی شده است، به گونه ای که امروزه تعدادی از این ابزارهای مالی در بازار سرمایه کشورهای غیراسلامی مورد معامله و مبادله قرار می‌گیرد، لذا آشنایی با این ابزارهای مالی جدید قابل استفاده در بازار سرمایه کشورهای اسلامی به چگونگی تامین مالی میان‌مدت و بلندمدت مدیران مالی شرکت ها و سازمان ها از بازار سرمایه کمک شایان توجهی می کند.

کتاب بازار سرمایه و ابزارهای تامین مالی اسلامی یکی از اولین و منسجم‌ترین منابع به تحریر درآمده برای دانشجویان رشته حسابداری و کلیه مدیران مالی شرکت ها و سازمان ها در این زمینه است.

مشخصات بر اساس سرفصل های مصوب شورای عالی برنامه ریزی آموزشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری برای رشته حسابداری در مقطع کارشناسی

شما هم می‌توانید در مورد این محصول نظر بدهید.

برای ثبت نظر، از طریق دکمه زیر اقدام نمایید. اگر این محصول را تامین مالی و بازارهای مالی قبلا از فروشگاه اینترنتی رشد خریده باشید، نظر شما به عنوان مالک محصول ثبت خواهد شد.

اوراق تامین مالی چیست؟

واحدهای اقتصادی گاهی اوقات برای انجام فعالیت‌های مورد نظر خود به منابع مالی جدید نیاز پیدا می‌کنند و می‌توانند این کار را از طریق بازار سرمایه و انتشار اوراق انجام دهند. در ادامه به سراغ این موضوع می‌رویم و به شما می‌گوییم که اوراق تامین مالی چیست و بنگاه‌های اقتصادی چگونه از طریق این اوراق، منابع مالی مورد نیاز خود را تامین می‌کنند. همراه ما باشید.

اوراق تامین مالی چیست؟

تامین مالی به فرآیندی گفته می‌شود که یک شرکت از طریق آن منابع مالی مورد نیاز خود را افزایش می‌دهد. تامین منابع مالی هم از طریق منابع خارج از واحد اقتصادی انجام می‌شود و هم می‌توان آن را از طریق منابع داخلی یک بنگاه اقتصادی انجام داد.

در گذشته، شرکت‌ها بیشتر فرایند تامین مالی را از طریق بانک‌ها و با گرفتن وام انجام می‌دادند اما امروزه تامین مالی به روش‌های مختلفی انجام می‌شود که یکی از مهم‌ترین آن‌ها تامین مالی از طریق بازار سرمایه و انتشار اوراق مختلف است.

تامین منابع مالی از طریق بازار سرمایه هم به شرکت‌ها برای تامین منابع مالی مورد نیازشان کمک می‌کند و هم بازار سرمایه به یکی از اهداف مهم خود که تامین منابع مالی مورد نیاز فعالان اقتصادی است تا حد زیادی دست پیدا می‌کند.

انواع اوراق تامین مالی

گفتیم یکی از راه‌های تامین مالی شرکت‌ها، بازار سرمایه است. در کشور ما تامین مالی از بازار سرمایه از طریق صکوک انجام می‌شود. ابزارهای مالی که در تامین مالی و بازارهای مالی کشورهای اسلامی به جای اوراق قرضه مورد استفاده قرار می‌گیرند و انواع مختلفی هم دارند.

صکوک، اوراق بهادار با پشتوانه مالی است که باید خود دارای ارزش باشد و نمی‌تواند براساس فعالیت‌های سفته بازی و سوداگرانه و در واقع فعالیت‌هایی که بدون خلق ارزش و کار صورت می‌گیرند، سودآوری داشته باشد.

گفتیم اوراق بهادار صکوک انواع مختلفی دارند که از جمله آن‌ها می‌توان به صکوک اجاره، صکوک مرابحه، صکوک مشارکت، صکوک منفعت، صکوک استصناع، صکوک مضاربه، صکوک مزارعه، صکوک مساقات، صکوک جعاله، صکوک خرید دین، صکوک رهنی و صکوک سلف اشاره کرد. در ادامه به معرفی بعضی از این اوراق می‌پردازیم. همچنان با ما همراه باشید.

اوراق مشارکت (صکوک مشارکت)

اوراق مشارکت، اوراق بانام یا بی‌نامی است که به قیمت اسمی و برای مدت معین منتشر می‌شود و هدف از انتشار آن‌ها تأمین بخشی از منابع مالی مورد نیاز طرح‌های عمرانی- انتفاعی یا تهیۀ مواد ‌اولیه موردنیاز واحدهای تولیدی است و از طریق عرضه عمومی به سرمایه‌گذاران واگذار می‌شوند.

صکوک مشارکت برای واحدهای اقتصادی که آن‌ها را منتشر می‌کنند در واقع نوعی بدهی محسوب می‌شوند و یکی از منابع تامین مالی آن‌ها از بازار سرمایه به شمار می‌روند.

اوراق مرابحه (صکوک مرابحه)

صکوک مرابحه نوعی از اوراق بهادار است که صاحبان آن به صورت مشاع، مالک مال یا دینی هستند که بر اساس قرارداد مرابحه حاصل شده است. صاحب ورق مالک و طلبکار آن دین است. واحدهای اقتصادی می‌توانند از اوراق مرابحه نیز برای تامین منابع مالی مورد نیاز خود استفاده کنند.

اوراق استصناع (صکوک استصناع)

صکوک استصناع، اوراق بهاداری بانام یا بی‌نام قابل نقل و انتقالی هستند که دارندگان آن به صورت مشاع مالک دارایی پایه‌ای هستند که در قرارداد استصناع آمده است.

دولت، شهرداری‌ها، شرکت‌های دولتی و بخش خصوصی می‌توانند برای تامین مالی از اوراق استصناع استفاده کنند. این کار به دو روش استصناع مستقیم و استصناع غیر مستقیم انجام می‌شود.

اوراق اجاره (صکوک اجاره)

اوراق اجاره از دیگر ابزارهای بازار بدهی به شمار می‌روند و برای تامین مالی واحدهای تولیدی و خدماتی منتشر می‌شوند. دارندگان این اوراق مالکیت مشاع نسبت به دارایی‌های پایه قرارداد اجاره دارند.

هدف از انتشار صکوک اجاره، تامین مالی واحدهای اقتصادی برای خرید یک یا مجموعه‌ای از دارایی ها و اجاره آن‌ها به بانی قرارداد است. سود اوراق اجاره به صورت اجاره دارایی پایه اوراق، به دارندگان آن در سررسید مشخص پرداخت می‌شود. اوراق اجاره انواع مختلفی دارند.

اوراق منفعت (صکوک منفعت)

اوراق منفعت تامین مالی و بازارهای مالی از دیگر ابزارهای تامین مالی واحدهای اقتصادی از طریق بازار سرمایه به شمار می‌روند. اوراق منفعت، سند مالی بهاداری است که بیانگر مالکیت دارنده اوراق بر مقدار مشخصی شده‌ای از خدمات و یا منافع آینده یک دارایی است که پس از پرداخت مبلغ معینی به وی منتقل شده است.

صاحبان دارایی بادوام می‌توانند برای تامین منابع مالی مورد نیازشان برای بخشی از منافع حاصل از دارایی، دست به انتشار اوارق منفعت بزنند.

مزایای تامین مالی از طریق بازار سرمایه

تامین مالی از طریق بازار سرمایه مزایای مختلفی دارند که در زیر به برخی از مهم‌ترین آن‌ها اشاره می‌کنیم.

• کنترل نداشتن تامین کننده سرمایه بر کسب و کار و نحوه اجرای طرح
• مشخص بودن اقساط وام
• امکان تامین مالی با حجم بالا
• به صرفه‌تر بودن از نظر مالیاتی، کمتر بودن میزان مالیات برای واحدهای اقتصادی و معافیت مالیاتی سود اوراق برای خریداران
• پرداخت اصل بدهی در سررسید
• جذب سرمایه‌های سرمایه‌گذاران خرد

سهم تامین مالی از بازار سرمایه

یکی از مهم‌ترین سوالات درباره اوراق تامین مالی می‌تواند این باشد که سهم بازار سرمایه در تامین منابع مالی چقدر است؟

بازارهای مالی فرصتی بسیار خوب برای شرکت‌ها و دولت‌ها برای تامین منابع مالی مورد نیازشان به شمار می‌روند و در دنیا بازار سرمایه نقش برجسته‌ای در تامین مالی بنگاه‌های اقتصادی دارد.

در ایران سهم اوراق تامین مالی نسبت به سیستم بانکی در تامین سرمایه بسیار کم است و برای نمونه در سال 1398، سهم بازار سرمایه در تامین مالی 21 درصد بوده که بیش از 90 درصد تامین مالی از بازار سرمایه هم متعلق به دولت بوده است.

عدم آشنایی بنگاه های مالی با ابزارهای بازار سرمایه برای تأمین مالی یکی از دلایلی است که موجب شده است بازار سرمایه در تامین مالی واحدهای اقتصادی نسبت به سیستم بانکی نقش کمتری داشته باشد.

سخن آخر

تامین مالی، فرآیند تامین سرمایه و منابع مالی مورد نیاز شرکت‌ها و دولت برای انجام فعالیت‌های مختلف اقتصادی است. تامین مالی از روش‌های مختلفی انجام می‌شود که یکی از مهم‌ترین آن‌ها تامین منابع مالی است که از طریق بازار سرمایه و انتشار اوراق است.

بازار سرمایه فرصتی بسیار خوب برای واحدهای اقتصادی به منظور تامین منابع مالی محسوب می‌شود و در دنیا نیز بازارهای مالی نقش عمده‌ای در تامین مالی واحدهای اقتصادی بر عهده دارند.

در کشور ما تامین مالی از طریق بازار سرمایه به وسیله ابزارهای مالی اسلامی (صکوک) انجام می‌شود که انواع مختلفی دارد. از جمله این اوراق می‌توان به صکوک اجاره، صکوک مرابحه، صکوک مشارکت، صکوک منفعت، صکوک استصناع، صکوک مضاربه و … اشاره کرد.

تامین مالی و بازارهای مالی

بازار سرمایه و ابزارهای تامین مالی اسلامی

بازار سرمایه و ابزارهای تامین مالی اسلامی

• 478 بازدید
• سه شنبه, 19 مرداد 1400 13:02

مدیران مالی شرکتها و سازمانها در راستای تامین منابع مالی میان و بلند مدت مورد نیاز، نیازمند شناخت دقیق «بازار سرمایه» و «ابزارهای مالی بازار سرمایه» هستند؛ از آنجایی که بازار مالی جامعه ما از جمله «بازار سرمایه» از اصول و قوانین دین مبین اسلام تبعیت می کند و از طرف دیگر بیش از دو دهه است که ابزارهای مالی اسلامی قابل استفاده در بازار سرمایه کشورهای اسلامی دچار تحولات اساسی شده است، به گونه ای که امروزه تعدادی از این ابزارهای مالی در بازار سرمایه کشورهای غیراسلامی مورد معامله و مبادله قرار می‌گیرد، لذا آشنایی با این ابزارهای مالی جدید قابل استفاده در بازار سرمایه کشورهای اسلامی به چگونگی تامین مالی میان‌مدت و بلندمدت مدیران مالی شرکت ها و سازمان ها از بازار سرمایه کمک شایان توجهی می کند. کتاب پیش رو یکی از اولین و منسجم‌ترین منابع به تحریر درآمده برای دانشجویان رشته حسابداری و کلیه مدیران مالی شرکت ها و سازمان ها در این زمینه است.

منوی اصلی

تماس با ما

آدرس : تهران - خیابان مطهری- خیابان کوه نور- کوچه ششم- شماره 6

شماره تماس: 02142431000

© 2014 هاست ایران. تمامی حقوق محفوظ است.
طراحی سایت توسط واحد طراحی و توسعه هاست ایران

بررسی وضعیت تامین مالی بخش صنعت و معدن با تاکید برنقش بازار سرمایه، چالش‌ها و پیشنهادها

تأمیـن مالـی فعالیت‌هـای تولیـدی همـواره یکـی از دغدغه‌هـای جـدی حـوزه تولیـد بـرای توسـعه کسـب و کارهـا است. در این راستا موسسه مطالعات و پژوهش های بازرگانی گزارشی با عنوان "بررسی وضعیت تأمین مالی بخش صنعت و معدن با تأکید بر نقش بازار سرمایه؛ چالشها و پیشنهادها " منتشر کرده است.

مطابـق بررسـی‌های صورت گرفته در سـال 1399 و پنـج ماهـه نخسـت سـال 1400 تأمیـن مالـی اقتصـاد ایـران و نیـز بخـش صنعـت و معـدن همچنــان معطــوف بــه نظــام بانکــی (بــا ســهم 78 درصــد) بــوده اســت و پــس از آن بــازار ســرمایه، اعتبــارات عمرانــی بودجــه دولـت و سـرمایه گـذاری مسـتقیم خارجـی بـه ترتیـب بـا سـهم‌های 18 ،3 و 1 درصـد قـرار دارنـد. شایان ذکر است بنگاه‌هـای تولیـدی و بـویـژه فعالیت‌هـای صنعتـی و معدنـی در تأمیـن مالـی از بـازار سـرمایه نیـز بـا چالش‌هـای متعـددی مواجـه هسـتند. بطوریکه مطابـق برآوردهـا از مجمـوع 4471/6 هـزار میلیـارد ریـال تأمیـن تامین مالی و بازارهای مالی مالـی صـورت گرفتـه در بـازار سـرمایه کشـور در سـال 1399 سـهم عمـده آن مربـوط بـه تأمیـن مالـی دولـت بـوده و سـهم بخـش صنعـت و معـدن حـدود 6/31درصـد و سـهم عمـده تأمیـن مالـی در بخـش صنعـت و معـدن مربـوط بـه چنـد صنعـت خـاص و شـرکت‌های بـزرگ بـوده اسـت. بخشـی دیگـر از تأمیـن مالـی بخـش صنعـت و معـدن در سـال 1399 از محـل افزایـش سـرمایه بـوده کـه البتـه سـهم عمــده آن (2/48 درصــد) از محــل تجدیــد ارزیابــی دارایی‌هــا بــوده کــه نقدینگــی جدیــدی وارد صنعــت نشــده اســت.

براساس موارد مذکور پیشــنهاداتی در راســتای توســعه تأمیــن مالــی بنگاه‌هــا از طریــق بــازار ســرمایه همچــون اصـلاح رویکـرد عرضـه اولیـه بـا تأکیـد بـر الزامـات واگذاریهـای عمومـی و خصوصـی و شـفافیت در تعییـن قیمـت اولیـه بـه جـای تمرکـز صـرف بـر تأمیـن کسـری بودجـه؛ مدیریـت نـرخ سـود در بـازار بیـن بانکـی بـه جـای مداخلـه مسـتقیم و تعییـن نرخ‌هـای سـود اوراق بدهـی؛ الـزام بـه ارائـه رتبـه اعتبـاری صکـوک و بنگاههـا توسـط مؤسسـات رتبه‌بنـدی در بـازار سـرمایه؛ کاهـش زمـان رویه‌هــای اداری و اجرایــی پذیــرش شــرکت و نیــز تســریع و تســهیل در فراینــد انتشــار اوراق بهــادار مالــی و ارکان انتشــار اوراق ماننـد ضامـن و حمایـت از بنگاههـا بـه ویـژه SMEهـا جهـت ورود بـه بـازار سـرمایه از طریـق معافیـت یـا تشـویق مالیاتـی ارائـه شـده اسـت.

سال گذشته چقدر از بورس تأمین مالی شد؟

بازار سرمایه طی سال گذشته، ۶۸۰ هزار میلیارد تومان تامین مالی برای اقتصاد کشور رقم زده است. این مبلغ از سه حوزه تامین منابع مالی سرمایه‌ای، تامین مالی بدهی و تامین مالی از طریق صندوق‌های سرمایه‌گذاری بوده است. تامین منابع مالی از بازار سرمایه از طریق سه حوزه یادشده، حداقل ۳۰ درصد میزانی است که در نظام بانکی، تامین مالی شده است و دیگر نمی‌توان گفت که نظام تامین مالی در کشور بانک‌محور است.

به گزارش نبض بورس، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار، بازار سرمایه را یک بال از دو بال تامین مالی کشور خواند و اظهار داشت: نظام تامین مالی اقتصاد برای اثربخشی مناسب به هر دو بخش نظام بانکی و بازار سرمایه نیازمند است.

دکتر محمدعلی دهقان دهنوی با بیان اینکه تا پیش از سال ۹۸، روند تامین مالی کشور یک نظام کاملاً بانک‌محور بوده است، خاطرنشان کرد: تا پیش از سال ۹۸، بازار سرمایه نقش مهمی در تامین مالی کشور نداشت و از معادلات اقتصادی و سیاست‌گذاری تامین مالی، خارج بود. با روندی که بازار طی کرده و رشد لازم را به دست آورده، امروز نه تنها می‌توان ادعا کرد که نظام تامین مالی کشور ما یک نظام بانک‌محور نیست و بازار سرمایه نقش قابل توجهی در آن پیدا کرده است، بلکه شرایط و اتفاقات همین چند ماه گذشته نیز نشان می‌دهد، نقش این بازار در معادلات سیاسی و اقتصادی کشور افزایش یافته و به جایگاهی بسیار برجسته‌تر از گذشته دست یافته است.

او در ارتباط با تامین مالی اقتصاد از بازار سرمایه اذعان داشت: تامین مالی از بازار سرمایه به سه حوزه مجزا تقسیم می‌شود، یکی از آنها تامین مالی سرمایه‌ای است؛ جایی که منابع مالی به شکل سرمایه جدید وارد فعالیت اقتصادی بنگاه‌های تولیدی کشور می‌شود. در بازار سرمایه این امکان از طریق مکانیسم افزایش سرمایه، عرضه اولیه شرکت‌ها و تشکیل شرکت‌های سهامی عام جدید به وجود می‌آید.

رئیس سازمان بورس با اشاره به تامین مالی از حوزه یاد شده، توضیح داد: در سال ۹۹، حدود ۲۳۰ هزار میلیارد تومان تامین مالی از این حوزه اتفاق افتاد. بخشی از این تامین مالی از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها در بازار سرمایه بوده است. این موضوع اگرچه ساختار مالی شرکت‌ها را قوی‌تر می‌کند، اما به شکل سرمایه نقدی نیست و بخش قابل توجهی از این مبلغ نیز به شکل منابع نقدی وارد شرکت‌ها شده یا در قالب عرضه اولیه‌های جدید بوده است. سرمایه‌گذاران با فروش سهام جدید در بازار سرمایه، می‌توانند این منابع را صرف پروژه‌های جدید کنند.

او حوزه دوم تامین مالی را مدنظر قرار داد و افزود: این حوزه، تامین مالی از محل بدهی است؛ یعنی جایی که منابع مالی به شکل بدهی در قالب اوراق مختلفی که در بازار وجود دارد، مانند اوراق مرابحه، اوراق مشارکت،‌ صکوک و سایر انواع اوراق، وارد بنگاه‌های اقتصادی می‌شود. عملکرد این حوزه نیز در سال ۹۹، بسیار بیشتر از عملکرد آن در سال ۹۸ بوده است؛ کما آنکه در سال ۹۸ نیز نسبت به سال ۹۷، رشد بسیار چشمگیری داشته است.

به گفته دکتر دهقان دهنوی، ناشر اصلی حوزه تامین مالی بدهی، دولت است و از این محل بیش از ۲۲۰ هزار میلیارد تومان تامین مالی شده است. از این رقم، حدود ۱۸۰ هزار میلیارد تومان انواع اوراق مالی اسلامی منتشر ‌شده که متعلق به دولت است و شامل اوراق نقدی به میزان ۱۲۵ هزار میلیارد تومان می‌شود. نیمی از آن نیز صرف بازپرداخت اوراق سررسیدشده قبلی شده است و مابقی، اسناد خزانه و نظایر آن بوده که به عنوان تادیه بدهی یا تهاتر بدهی به صورت غیرنقدی واگذارشده است.

رئیس سازمان بورس ادامه داد: مابقی رقم یاد شده، متعلق به شرکت‌های غیردولتی است که منابع آن وارد چرخه سرمایه‌گذاری شرکت‌ها شده و حکایت از ایجاد فضای جدید برای سرمایه‌گذاری دارد. به بیانی دیگر، تامین مالی شرکت‌ها از طریق بازار بدهی، ۳۵ هزار میلیارد تومان است که نسبت به سال قبل از آن ۵ برابر شده است. مقایسه سال ۹۸ نسبت به سال ۹۷ نیز نشان می‌دهد، رشد قابل توجهی حاصل شده است و در یک دوره دو ساله، بازار تامین بدهی برای شرکت‌ها بیش از ۱۰ برابر افزایش یافته است.

او تجهیز منابع از طریق سرمایه‌گذاری‌های غیرمستقیم را حوزه سوم تامین مالی برشمرد و عنوان کرد: از این محل حدود ۲۳۰ هزار میلیارد تومان تامین مالی شده است. ده‌ها و صدها صندوق سرمایه‌گذاری موجود در بازار سرمایه، با تجهیز و تجمیع منابع خرد، آنها را در اوراق، سهام و سپرده بانکی سرمایه‌گذاری می‌کنند.

او با بیان اینکه سرمایه‌گذاری در صندوق‌های سرمایه‌گذاری که به تازگی تاسیس شده‌اند، می‌تواند برای اقتصاد بسیار مفید باشد؛ تصریح کرد: صندوق‌های سرمایه‌گذاری خصوصی چنین عملکردی دارند و با استفاده از منابعی که تجهیز می‌کنند، می‌توانند بنگاه‌های راکد و مشکل‌دار را تملیک و احیا کنند و ورود آن شرکت‌ها تامین مالی و بازارهای مالی به بازار سرمایه منجر به یک ارزش افزوده قابل توجه می‌شود. این اقدام موجب می‌شود تا هم منافع خوبی به افرادی که سهام این صندوق‌ها را در اختیار دارند برسد و هم چرخه تولید در بنگاه‌ها بار دیگر احیاء شود.

دکتر دهقان دهنوی در پایان خاطرنشان کرد: بنابراین، وقتی درباره تامین منابع مالی از بازار سرمایه صحبت می‌شود، از تامین منابع مالی سرمایه‌ای، تامین مالی بدهی و تامین مالی از طریق صندوق‌های سرمایه‌گذاری بحث می شود.

رئیس سازمان بورس و اوراق بهاداربا اشاره به اینکه نظام تامین مالی، نظام مالی ترکیبی است، اذعان داشت: وارد دوران جدیدی از حضور بازار سرمایه در اقتصاد کشور شده‌ایم که بیانگر ترکیبی بودن نظام تامین مالی است. این امیدواری وجود دارد که با توسعه بازار سرمایه و ظرفیت‌هایی که وجود دارد، روزی برسد که نظام تامین مالی بازارمحور شود. زیرا در همه جای دنیا نشان داده شده است که بازار سرمایه، محل مناسبی برای تامین مالی های بزرگ است و به این ترتیب رشد و بالندگی بازار سرمایه نیز ادامه‌دار خواهد بود.