امت و ملت در اندیشه ایرانی
دو مفهوم امت و ملت در ذهنیت سیاسی ایرانی چنان در هم تنیده شده که زمینه اختلاط و سرگردانی را بوجود آورده است. شاید مهم ترین دلیل این سرگشتگی مفاهیم ناشی از همسازی دین و سیاست در پندار اجتماعی ایرانیان بوده است.
اجتماع های اولیه انسان بر بنیاد پیوندهای خونی و خویشاوندی شکل گرفته است. با شکل گیری اجتماع، نیاز به انسان راهبر و هدایت کننده ضروری تصور شد؛ لذا با توجه به نقش هر یک از اعضای جوامع اولیه، از مادر سالاری تا پدرسالاری را بوجود آوردند. این تصور اولیه از هدایت گری در جوامع اولیه، بستر شکل گیری حکومت ها را بوجود آورد. با نمود اندیشه حکومت، ضرورت برسازی اجتماع های بزرگ بوجود آمد. بررسی ساختارهای اولیه اجتماع ها ما را به پیوندهای خونی و ارتباطات نسبی می رساند که از درون آن کاربرد همبستگی در بازارهای مالی فردی با ویژگی های خاص به عنوان ریش سفید، دانای قوم و شیخ رهبری و حاکمیت بر دیگران را برعهده گرفته است. این نقش حاکمیتی با توجه به ساخت طایفه، قبیله و ایل وظایف مهمی را بر عهده ا قرار می دادند. اما با بوجود آمدن شهرها که از سکونت افرادی از طوایف مختلف بوجود آمده بود، دیگر امکان ادامه مسیر حاکمیت های اولیه نبود. در بستر شهرها که بر اساس یک ویژگی چون امر قدسی یا موقعیت استراتژیک یا یک ممیزه خاصی طوایف و قبایل مختلف را در سرزمین خود جای داده و شهر را بوجود آورده است. شهرها بر مبنای قرارداد پیوندهای اجتماعی را انسجام می دادند. قراردادها که ضمانت اخلاقی اجرایی داشتند، به آسانی قابلیت شکسته شدن و نقض عهد را داشتند. لذا در راستای تحکیم این نوع قراردادها، منافع و مصالح اقتصای را به صورتی در هم تنیده می کردند که نقض عهد در قراردادها فقط بار معنوی نداشته باشد؛ بلکه ضررهای مادی هم بدان افزوده می شد.
این شرایط در فلات ایران برای اولین بار عیلامی ها تحت تاثیر اندیشه های حکومتی بین النهرین آن را متحول ساختند. فلاتی که سالیان متمادی اقوام مختلفی بدان مهاجرت کرده بودند و آن را به سرزمین زیست اجتماعی و مادی خود تبدیل کرد ه بودند، در راستای تامین رفاه و امنیت بیشتر از حاکمیت های محلی بر قوم خود و شاهی محلی خارج و در فرآیند اتحاد حکومتی مرکزی بر حول ایده شاهنشاه، شاه تمام شاهان محلی را برساختند. این آغاز راهی بود که اقوام مختلف با تنوع ها قومی و فرهنگی با اتحاد و یگانگی می رسیدند. این اتحاد هیچ گاه به مثابه نفتی خود داشته های قومی و فرهنگی نبوده است؛ بلکه در کنار حفظ هویت خود در کاربرد همبستگی در بازارهای مالی تعامل با دیگر قوم ها بر پایه مولفه بنیادین شاهنشاه، کل فرهنگ یکپارچه ای را شکل دادند. برسازی کل فرهنگ در فلات ایران از مسیر تعامل خرده فرهنگ ها صورت گرفته است.
مسیری که در دوره عیلامی ها آغاز شد؛ در دوره هخامنشی با شکل گیری ایده حکومت اندیشی ایرانی در بستر تعامل سیاست و دین امتداد یافت. بافت اجتماعی متنوع و متکثر بر محوریت دال مرکزی شاهنشاه که نماد و نشانه اقتدار و حاکمیت دوگانه دینی و سیاسی بود به اتحاد و یگانگی تبدیل می شود. در این اتحاد، تنوع ها و تفاوت ها در بستر اجتماعی خرد خود مورد قبول و احترام واقع می شود؛ در مقابل براساس منافع متقابل و مصالح عالیه، هویتی یکپارچه خارج از تفاوت پیدا می کنند. این روند در بستر تعامل، هویتی فرهنگی متکامل پیدا می کنند. اگر به حاکمیت های ایرانی از عیلامی تا سوزانی توجه کنیم، در می یابیم که از دلایل اقتدار و نفوذ تمدنی ایرانیان پذیرش تنوع ها و رواداری با تفاوت ها بوده است.
این فرآیند حکومت سازی که منجر به شکل گیری اجتماعی گسترده و یکپارچه شده را می توان با مفهوم ملت آن را تعریف کرد. اگرچه مفهوم ملت از مولفه های تازه مولد ناشی از برآمدن دولت_ ملت ها در عصر مدرن است؛ اما با این وجود نوع مناسبات اجتماعی اقوام مختلف که در ذیل یک حاکمیت مشخص در سرزمینی معین در کنار هم هویتی فرهنگی یکپارچه از این نوع بر می سازند را باید با مفهوم ملت تعریف کرد. در مفهوم ملت، اجتماعی انسانی در ذیل حاکمیتی مشخص در سرزمینی معین مورد توجه است. انسان هایی که با در کنار هم زیستن از برای امنیت و رفاه به برسازی حکومت اقدام می کنند. حکومت نیز براساس خواسته ها، باورها و نیازهای آن جمعیت، تلاش می کند تا با ایجاد مولفه های اتحاد وهمبستگی، هویتی جمعی مشترک از تفاوت ها و تنوع ها ارائه دهد. از این چشم انداز، آن چه در بستر سرزمینی ایران در عهد باستان رخداده، تلاشی از نوع ملیت سازی بوده است. اقوام و طوایف زبانی و فرهنگی مختلفی که در ادوار مختلف به فلات ایران کوچ کرده بودند در تلاشی متکی بر یک ایده حکومت اندیشانه، از تنوع ها اتحادی جمعی در ذیل مفهوم حکومت ایجاد کردند. در حکومت اندیشی ایرانی از دوره عیلامی به بعد، دال مرکزی به نام شاهنشاه، مهم ترین نماد همبستگی جمعی تصور می شد. فردی با صفاتی همزاد اهورامزدا، قدرتی را بدست می گیرد تا خیر عمومی را با تکیه بر منافع و مصالح جمعی محقق کند. درست است که این تصور از باوری دینی پدیدار می شود که آن نیز ناشی از سلطه گفتمان دینی به عنوان منبع آگاهی در عهد سنت بوده است. اما وارسی ایده حکومت اندیشی ایرانی در عهد باستان ما را با زیست جمعی متکی بر ایده پذیرش کثرت در وحدت بوده است. تلاشی که از رهیافت آن همزیستی مسالمت آمیز اقوام گوناگون در ذیل حاکمیتی یگانه را نمود می بخشد. این ملیت سازی رمز بقای ایران در طول تاریخ بوده است.
آن چه که باعث می شود تا اقوام مختلف یک کلیت منسجمی را شکل دهند، باور حاکمیت در پذیرش غیریت ها از جانب حکومت و قبول مبنای اتحاد از سوی اقوام بوده است. از این چشم انداز در پندار اجتماعی ایرانیان می توان سخن از اقوام ایرانی را دریافت. این تصور بسترربرسازنده ملیت در حکومت اندیشی ایرانی بوده است. لذا عرب، ترک، کرد، بلوچ و لر در کنار دیگر گویش های زبانی و خرده فرهنگ ها در کنار هم مفهوم ملت ایران و ایران را شکل می دهند. این اقوام کنار هم و در مساعی مشترک کل فرهنگ ایران را ساختند. در فرهنگ ایرانی و نمود زبانی آن فارسی، اثر و نشان از همه این اقوام را می توان یافت؛ از این جهت است که ایران با تمام این اقوام معنا و مفهوم پیدا می کند و بدون آن ها از تصور ساقط می شود. این امکان مبنایی، مهم ترین عامل ملیت سازی در فلات ایران بوده است.
در مقابل این تجربه ملیت سازی ما با مفهوم امت روبرو می شویم. اگر مفهوم ملت از مناسبات جمعی و عرفی شکل گرفته، مفهوم امت، ریشه در نگرش و باورهای دینی دارد. این مفهوم برای اولین بار در بستر حکومت نبوی در مدینه در پیمان نامه معروف به صحیفه النبی در عرصه سیاسی اسلامی مطرح شده است. البته اجتماعی که بر محوریت ایمان به خداوند یکتا در بینش اسلامی، اجتماعی از مومنان یا امت را شکل می دهد. در قرآن، امت فارغ از تصور سیاسی و بر مبنای ایمان به خداوند یکتا برساخته می شود؛ اما این مفهوم با هجرت پیامبر از مکه به مدینه و ایجاد حکومت، کاربردی سیاسی به خود می گیرد. در بند اول از پیمان نامه صحیفه النبی آمده:((این، نوشته و پیمان نامه ای است از محمد پیامبر تا در میان مومنان و مسلمانان قبیله قریش و مردم یثربی و کسانی که پیرو مسلمانان شوند و به آنان بپیوندند و با ایشان در راه خدا پیکار کنند به اجرا در می آید. آنان در برابر دیگر مردمان، یک امت هستند.)) در این عبارت به نیکی بستری شکل گیری حکومت نبوی در مدینه را می توان درک کرد که همانا دین بوده است. این جماعت بر پایه دین اجتماع مبتنی بر قبیله را رها و جامعه نوین بر محور دین را شکل داده اند. در این جامعه حتی پیش از شکل گیری حکومت در مدینه، به استناد کتاب قرآن، امت خوانده شده اند.
براین اساس در قیاس دو مفهوم ملت وامت، با دو برسازی اجتماعی روبرو هستیم. در ملت با وجود تنوع های قومی، زبانی و فرهنگی یکومبنای مشترک عرفی بر آمده از امر حکومت، اتحاد و وحدت را بوجود می آورد. لذا هرکس با هر کیش و آیینی، عقیده و باوری به این اجتماع ملحق شود، ناگزیر از پذیرش حاکمیت دولت خواهد بود؛ در مقابل دولت نیز موظف به احترام به تفاوت ها خواهد بود. اما عرصه عمومی و مجال سیاست ورزی، محلی برای یگانگی و وحدت خواهد بود. در مفهوم امت، این مبنای برسازی جامعه دین خواهد بود که در آن جایی برای تنوع ها و تفاوت ها وجود ندارد؛ زیرا مبنای جامعه دین مدار، ایمان به مبدا برازنده هستی است. در این جامعه می بایست ضمن پذیرش حاکمیت امر دین، تفاوت ها در چهارچوب دین معنا پیدا می کند. از این رو می توان افرادی را در ذیل حاکمیتی دیگر غیر مسلمانان تصور کرد، اما عضوی از امت بزرگ مسلمانان باشند. امت مفهومی دینی است که افراد بدون توجه به مرزهای حاکمیتی خود را در پیوندی با فرد هم کیش خود تصور می کنند.
اکنون با درک معنایی این دو مفهوم، باید اذعان کرد که در دوران مدرن، چیزی که بیش از همه مورد نیاز جوامع با ساختارهای حکومتی نوین است، مفهوم ملت است. ملت در یک عرصه سرزمینی و با وجود یک حاکمیت برآمد از مردمان متعلق به آن سرزمین برساخته می شود. با شکل گیری دولت های مدرن که مرز یکی از مولفه های مقوم آن است، کاربرد مفهوم امت و گرایش به امت گرایی در تضاد با غایت متصور از دولت مدرن دارد. در دولت مدرن، منافع و مصالح عمومی در دامنه مرزها معنا و مفهوم می شوند. در این نقطه است که توجه به مصالح امت گرایی، هنگامی که در تضاد با منافع عمومی پیدا کند، حاکمیت های مدرن، از چشم انداز منافع عمومی ملت خود بدان توجه می کنند.
در ایران با تاریخ طولانی و پرفراز و نشیب آن، این دو مفهوم تجربه شده است. یعنی همان طور که در عصر ساسانی شاهد پیوندهای اجتماعی از نوع ملت گرایی هستیم در دوره ای از تاریخ سوزانی که موبدان زمام امور بدست گرفته بودند، تلاش کردند که از مبنای زرتشت گرایی مناسبات اجتماعی و سیاسی را به پیش ببرند. لذا با ورد و ایرانیان به جهان اسلام، مناسبات اجتماعی برساخته این دوم مفهوم برای آنان ملموس بوده است. اما آن چیزی که در طول تاریخ جغرافیای ایرانی و ساختار جمعی آن را حفظ کرده، تصور ملیت گرایی بوده که همواره غیریت ها در کنار هم پیوندی مستحکم و استواری در ذیل حکومت به اتحاد و یگانگی می رسیدند. امروز نیز باید توجه داشت که این مفاهیم در پندار اجتماعی ایرانیان ملموس و قابلیت عینی دارد.هر سخنی خارج از تصور ملیت گرایی از نوع ایرانی امکان اجرایی و سیاست ورزی نخواهد داشت.
تهدید ناتو به واکنش عملی در برابر کاربرد سلاح هسته ای توسط مسکو
رکنا : یک مقام بلندپایه ناتو روز چهارشنبه هم زمان با نشست وزیران دفاع این سازمان نظامی در بروکسل، گفت: حمله هسته ای روسیه به (اوکراین) گستره این درگیری را تغییر خواهد داد و به یقین می توان گفت که واکنش عملی هم پیمانان کی یف و شاید ناتو را در پی خواهد داشت.
به گزارش رکنا ، این مقام که خواست نامش فاش نشود، افزود: هرگونه کاربرد جنگ افزارهای هسته ای توسط مسکو، پیامدهای بی سابقه ای برای روسیه خواهد داشت و با اطمینان می توان گفت که موجب واکنش عملی بسیاری از هم پیمانان اوکراین و حتی شاید اعضای ناتو خواهد شد.
این مقام، هدف مسکو را از تهدید به کاربرد تسلیحات هسته ای، بازداشتن ناتو و دیگر کشورها از ورود و مداخله مستقیم در جنگ اوکراین ، ارزیابی کرد.
ینس استولتنبرگ دبیرکل ناتو در جریان نشست ۲ روزه وزیران دفاع ناتو که از ۱۲ تا ۱۳ اکتبر (۲۰ تا ۲۱ مهرماه) در بروکسل برگزار میشود، با بیان اینکه کشورهای عضو این نهاد نظامی باید خود را برای جنگ درازمدت آماده کنند، هشدار داد که پیروزی روسیه در جنگ اوکراین، به منزله شکست ناتو است و نباید اجازه دهیم چنین امری روی دهد.
دبیرکل ناتو افزود: برای همه ما مهم است که اوکراین پیروز این نبرد باشد و چنانچه پوتین پیروز شود، نه تنها شکست بزرگی برای اوکراین بلکه شکست و خطری بزرگ برای تمامی ما خواهد بود، چرا که این امر جهان را هرچه بیشتر خطرناک‌تر و ما (غرب و اروپا) را در مقابل تعرض های آتی روسیه هرچه بیشتر آسیب پذیرتر می سازد.
استولتنبرگ خاطرنشان کرد: ما کاربرد همبستگی در بازارهای مالی باید خود را برای یک جنگ دراز مدت در اوکراین آماده کنیم.
وی همچنین بر حفظ امنیت هوایی اوکراین در مقابل موشک های روسیه تاکید کرد و افزود: حامیان غربی اوکراین به دنبال تضمین امنیت هوایی بیشتر برای کی‌یف در مقابل حملات موشکی روسیه هستند و دفاع در مقابل موشک‌های روسیه اولویت اصلی ناتو برای کمک به اوکراین است.
استولتنبرگ در آغاز نشست متحدان اوکراین، درباره ارسال تسلیحات به این کشور گفت: ما درباره چگونگی افزایش حمایت از اوکراین بررسی خواهیم کرد ولی در شرایط کنونی اولویت با دفاع هوایی بیشتر برای اوکراین خواهد بود.
دبیرکل ناتو پیش از این در سخنانی با بیان اینکه اوکراین قوی، باثبات و مستقل برای امنیت یورو آتلانتیک ضروری است، اعلام کرده بود که این سازمان تا هر زمان که لازم باشد از اوکراین در مقابل روسیه حمایت خواهد کرد.
لوید آستین وزیر دفاع آمریکا نیز روز چهارشنبه در نشست وزیران دفاع ناتو گفت که حملات موشکی روسیه به اوکراین تنها موجب تقویت اراده این کشور و هم پیمانانش و همبستگی بیشتر جامعه جهانی برای حمایت از تلاش های نظامی اوکراین برای دفاع از خود می شود.
دبیر کل ناتو روز سه شنبه در آستانه نشست وزیران این سازمان نظامی در بروکسل بدون درنظرگرفتن هشدار روسیه، گفته بود که این سازمان نظامی قصد دارد هفته آینده بر اساس برنامه ریزی های پیشین؛ رزمایش های هسته ای برگزار کند.
این رزمایش سالانه با نام "ظهر پایدار" که معمولا در مدت یک هفته و به رغم پافشاری ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه که در باره کاربرد همه تجهیزات و امکانات در دسترس برای دفاع از سرزمین خود اغراق نمی کند، برگزار می شود؛ شامل پرواز جت های جنگنده مجهز به کلاهک های هسته ای، اما بدون بمب های قابل انفجار خواهد بود.
یک مقام ناتو گفت که ۱۴ عضو از ۳۰ کشور ناتو در این تمرین مشارکت خواهند داشت که پیش از آغاز حمله روسیه به اوکراین در فوریه، برنامه ریزی شده و بخش اصلی این رزمایش ها در فاصله بیش از یک هزار کیلومتر از خاک روسیه، برگزار خواهد شد.
استولتنبرگ روز یکشنبه هشدار داده بود که کاربرد سلاح هسته ای توسط روسیه، پیامدهای جدی و وخیمی خواهد کاربرد همبستگی در بازارهای مالی داشت و هرگونه حمله عمدی به زیرساخت های حیاتی ناتو با واکنش شدید و یکپارچه این پیمان روبرو خواهد شد.
وی با اشاره به درخواست ۹ عضو ناتو شامل لهستان، جمهوری چک، استونی، لتونی، لیتوانی، مقدونیه شمالی، مونته نگرو، رومانی واسلواکی برای عضویت اوکراین در این سازمان نظامی غربی گفت که این درخواست باید به تائید همه ۳۰ کشور عضو برسد.
ولودیمیر زلنسکی رئیس جمهوری اوکراین در ۳۰ سپتامبر (۸ مهرماه) گفته بود که کشورش قصد ارایه درخواست رسمی برای پیوستن به ناتو دارد.
رمضان قدیروف رهبر منطقه چچن روسیه روز شنبه در پی عقب نشینی نیروهای ارتش این کشور در برخی جبهه های اوکراین، خواستار بررسی کاربرد تسلیحات هسته ای تاکتیکی در این کشور شد.
قدیروف در پیامی در شبکه اجتماعی تلگرام، با انتقاد از فرماندهای ارتش روسیه به علت ترک شهرک لیمان در شرق اوکراین، نوشت: به نظر شخص من باید اقدامات شدیدتر و جدی تری مانند اعلان حکومت نظامی در بخش های مرزی و کاربرد سلاح های هسته ای تاکتیکی، به اجرا درآید.
پوتین چند روز پیش اعلام کرد که از اراده کاربرد تسلیحات هسته ای برای دفاع از یکپارچگی سرزمینی روسیه برخوردار است.
مسکو مدعی مالکیت نزدیک به ۱۰۹ هزار کیلومتر مربع یا ۱۸ درصد از سرزمین های اوکراین به همراه کریمه است که در ۲۰۱۴ به خاک روسیه افزوده شد. روسیه در صورت توانایی تصرف تمامی این سرزمین ها، نزدیک به ۱۳۶ هزار کیلومتر مربع یا ۲۲ درصد از اوکراین را به خاک خود منضم خواهد کرد.
استولتنبرگ، پیشروی نیروهای اوکراین را در بخشی از سرزمین هایی که ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه به خاک خود منضم کرده بود، نشانگر توانایی این نیروها برای عقب راندن نیروهای روسیه و علت بخشی دیگر این پیروزی را جنگ افزارهای پیشرفته ای دانست که ایالات متحده و دیگر هم پیمانان ناتو در اختیار آنان قرار می دهند.
استولتنبرگ گفته بود که ناتو که پیوستن جمهوری های دونباس، زاپوروژیا و خرسون را به روسیه را به رسمیت نمی شناسد و کشورهای هم پیمان ناتو هیچ بخشی از این سرزمین ها را جزئی از خاک روسیه نخواهند شناخت و این سرزمین ها متعلق به اوکراین هستند.
دبیر کل ناتو همچنین خاطرنشان کرد که الحاق این چهار منطقه به روسیه، تصمیم ناتو برای حمایت از اوکراین را تغییر نخواهد داد.
اظهارات استولتنبرگ پس از آن بیان شد که پوتین مراسم باشکوهی برای امضا معاهدات الحاق چهار منطقه تصرف شده اوکراین یعنی دونتسک، خرسون، لوگانسک و زاپوریژژیا، در کرملین برگزار کرد.
رهبران مناطق الحاق شده اوکراین به روسیه اعلام کردند که این ساکنان این مناطق در همه پرسی ها، به پیوستن به روسیه رای مثبت داده اند.
دبیرکل ناتو در پنجم مهر ماه نیز با بیان اینکه استفاده از سلاح هسته‌ای مطلقاً غیرقابل قبول است، گفت: «روسیه باید بداند که (در اوکراین) با جنگ هسته‌ای نمی‌توان پیروز شد و هرگز نباید وارد چنین جنگی شد.
حضور ۱۳۰ طرح فناورانه دانشگاه آزاد در نمایشگاه رینوتکس ۲۰۲۲
رئیس زون الکترونیک رینوتکس ۲۰۲۲ و رئیس دانشگاه آزاد اسلامی استان آذربایجان شرقی گفت: نمایشگاه نوآوری و فناوری ربع رشیدی تبریز(رینوتکس) در راستای بهبود فضای کسب و کار دانش‌بنیان و با رویکرد توسعه و تجاری‌سازی فناوری سالانه در تبریز برگزار میشود.
به گزارش خبرگزاری برنا در آذربایجان شرقی، آرش رنجبران ازحضور ۱۳۰ طرح فناورانه دانشگاه آزاد اسلامی آذربایجان شرقی در دهمین نمایشگاه رینوتکس تبریز خبر داد و افزود: تاکنون این تعداد طرح برای شرکت در نمایشگاه نوآوری و فناوری رینوتکس از طرف دانشگاه ثبت نام کرده‌اند.
رنجبران ادامه داد: تجاری‌سازی فناوری، بسترسازی برای تکمیل چرخه علم تا فناوری و فناوری تا کسب و کار، شناسایی و معرفی نوآوری‌ها و اختراعات فناورانه و طرح‌ها و ایده‌ها‌ی دانش‌محور، معرفی توانمندی‌های پژوهشی و فناوری و بسترسازی برای کاربردی کردن آنها، ایجاد ارتباط بین دانشگاهیان و فناوران با بخشهای مختلف اقتصادی و اجرایی، گسترش همکاری‌های فناورانه منطقه‌ای، ملی و بین‌المللی، ایجاد فضای مناسب کسب و کار برای نخبگان علمی و فناوری و شکل‌گیری شرکتهای دانش‌بنیان، جذب سرمایه‌گذاری (داخلی و خارجی) برای فرصت‌های سرمایه‌گذاری دانش‌بنیان و افزایش صادرات محصولات و خدمات دانش‌بنیان از اهداف این نمایشگاه است.
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی استان آذربایجان شرقی و واحد تبریز گفت: دانشگاهیان و فناوران دانشگاه آزاد اسلامی سراسر کشور می‌توانند در طول ایام نمایشگاه از اسکان رایگان واحد تبریز برای شرکت در این نمایشگاه استفاده کنند.
وی افزود: بنا به هماهنگی‌های انجام شده با معاونت تحقیقات، نوآوری و فناوری دانشگاه آزاد اسلامی هزینه شرکت‌کنندگان در این نمایشگاه از بودجه پژوهشی واحد‌ها قابل پرداخت است، کمااینکه طرح‌های ثبت نامی از سوی واحد‌های دانشگاه آزاد اسلامی استان آذربایجان شرقی از سوی معاونت پژوهش و فناوری مورد حمایت مالی قرار گرفته است.
رنجبران یادآور شد: دهمین دوره نمایشگاه فناوری و نوآوری ربع رشیدی در ۱۱ زون تخصصی با مشارکت دانشگاه‌های آذربایجان شرقی استان ازجمله، دانشگاه آزاد اسلامی، دانشگاه پیام نور، دانشگاه شهید مدنی، دانشگاه صنعتی سهند، دانشگاه تبریز، دانشگاه علوم پزشکی و سایر ارگان‌های دولتی از ۲ تا ۶ آبان ۱۴۰۱ در محل دائمی نمایشگاه‌های بین‌المللی تبریز برگزار میشود.
دومین روز اعتصاب کارگران صنعت نفت ایران؛ بازداشت ۱۱ کارگر قراردادی پیمانی
شورای سازماندهی شورای سازماندهی اعتراضات کارگران پیمانی صنعت نفت از بازداشت دست‌کم ۱۱ نفر از کارگران پروژه‌ای توسط نیروهای امنیتی در روز ۱۸ مهرماه ۱۴۰۱ خبر داد.
در دومین روز اعتصاب کارگران، شورای سازماندهی شورای سازماندهی اعتراضات کارگران پیمانی صنعت نفت از بازداشت دست‌کم ۱۱ نفر از کارگران پروژه‌ای توسط نیروهای امنیتی در روز هجدهم مهرماه خبر داد. اسامی این افراد: «مهدی جهانبخشی، علی محمودی، هادی مولایی، نورعلی بهادری، فرید کوراوند، کامبیز مهمدی، شاهین نجفی، احمد پور، فرشید مرادی، علی شاپوری و امید کوراوند» اعلام شده است.
این شورا به پیشنهاد تعدادی از همکاران خود امروز سه شنبه ۱۹ مهرماه خواهان تجمع کارگران برای فردا در محل سه راه عسلویه را داده و اعلام کرده است: »تا آزادی افراد بازداشت شده به اعتراض ادامه خواهند داد. این آغاز راه است و ما همقدم و همراه با مردم سراسر کشور هر روز به اعتراضات خود ادامه خواهیم داد.»
دومین روز اعتصاب کارگران پروژه‌ای صنعت نفت
بر اساس اطلاعات منابع ایران وایر در خوزستان، صبح امروز سه‌شنبه ۱۹ مهرماه ۱۴۰۱، کارگران پروژه‌ای شاغل در پتروشیمی آبادان از ساعات اولیه صبح دست به اعتصاب زده و مقابل در گیت ۱۴این پالایشگاه تجمع کرده‌اند.
جدا از پیوستن به صف اعتصابیون صنعت نفت، کارگران این پالایشگاه، مطالبات صنفی دیگری چون: حقوق معوقه چند ماه اخیر را هم دارند. آنها اعلام کرده‌اند: «اعتصاب امروز ما کارگران در تداوم اعتصاب نیروهای پروژه‌ای صنعت نفت در حمایت از خیزش مردمی شکل گرفته است.»
نگرانی از گسترش اعتصاب کارگران موجب شد شد تا در واکنش به آن مدیریت «پتروشیمی صدرا» کل پروژه را موقتا تعطیل اعلام کند. اما کارگران اعتصابی با دعوت از دیگر همکاران خود برای اعتصاب و ادامه اعتراضات در همبستگی با اعتراضات مردمی تاکید کرده‌اند.
کارگران پروژه‌ای صنعت نفت در حمایت از اعتراض سراسری از روز دوشنبه ۱۸ مهرماه دست به اعتراض زده‌اند. تا این لحظه با پیوستن کارگران پروژه‌ای پتروشیمی آبادان، دست‌کم پنج هزار کارگر پیمانی صنعت نفت در سایت‌های پتروشیمی بوشهر، پتروشیمی بُرزویه، دماوند، کاویان و هنگام در عسلویه پتروپالایش کنگان، فاز دوم پالایشگاه آبادان و کارگران چند شرکت دیگر، از جمله مخازن سبز در نزدیکی بوشهر به اعتصاب پیوسته و تجمع کرده‌اند.
با تجمع و اعتصاب، اعتراض‌مان را نشان دهیم
منابع کارگری در عسلویه به ایران وایر می‌گویند: «کارگران روز گذشته جاده محدوده پروژه خود و سه راه عسلویه را به نشانه اعتراض بستند. اما مسئولان پروژه‌ها تلاش کردند با امنیتی کردن فضا مانع ادامه اعتراض همکاران شوند. بازداشتها هم در همین راستا انجام شد. اما همکاران اعتصابی ما اعلام کرده‌اند که از امروز درب همه مراکز کاری را بسته و بصورت متحد دست به اعتصاب خواهند زد.»
دست نوشته‌ای کارگران پروژه‌ای صنعت نفت در عسلویه میان کارگران مراکز مختلف کاری پخش شده که در آن با الهام از ابتکار کاربران توئیتر با ساختن دلیل اعتراض خود با کلمه «برای» آمده است: «برای اتوبوسهای اسقاطی، برای زندگی حیوانی، برای خوابگاه ساسی، برای غذاهای آلوده، برای شرجی‌ها، برای ساعتی که اعلام می‌کنند اضافه کاری، برای صبح قبل بوق سگ برای چکی که هرگز پاس نشد، برای بیمه‌هایی که واریز نشد، برای ساعتی که لرزشت از لرزش اتوبوس بیشتر بود، برای نیروهای پروژه، ما برای اینها صدای اعتراض‌مان را نشان خواهیم داد.»
شورای سازماندهی اعتراضات کارگران پیمانی صنعت نفت هم با انتشار فراخوانی «همه کارگران نفت، کاربرد همبستگی در بازارهای مالی پروژه‌ای و رسمی، قراردادی و حجمی، کارگران بخش حمل و نقل سوخت و عملیاتی، همکاران شاغل در ملی حفاری، بهره برداری‌ها، پالایشگاه‌ها و پتروشیمی‌ها» را به اعتصاب سراسری در نفت در همبستگی با اعتراضات مردم دعوت کرده است.
این شورای در ادامه فراخوان همبستگی ضمن تاکید بر آزادی فوری و بدون قید و شرط بازداشت شدگان اخیر و همه زندانیان سیاسی، جمع شدن نیروهای سرکوب از خیابان و پایان یافتن سرکوب‌ها، خواهان محاکمه آمرین و عاملین قتل مهسا امنیتی و همه کسانی که در این مدت بدست نیروهای سرکوب حکومت به قتل رسیده‌اند، شده است.
کارکنان و کارگران وزارت نفت، شرکتهای تابعه و پروژه‌های اجرایی زیرمجموعه صنعت نفت ایران با قراردادهای مختلفی به کار مشغولند:
کارکنان رسمی: تعداد این گروه از کارکنان که هم در بخش عملیاتی و تخصصی و هم در بخش غیرعملیاتی فعالیت می‌کنند، بالغ بر۶۴ هزار نفر است.
کارکنان قرارداد موقت: آنها به صورت قراردادی در نفت فعال هستند. این افراد که حدود ۳۴ هزار نفر تخمین زده می‌شوند.
کارکنان قرارداد معین: بین ۸۵۰ تا ۱۵۰۰ نفر با این مدل قرارداد، در وزارت نفت به کار مشغول هستند.
کارگران ارکان ثالث با مشاغل مستمر: این گروه از کارگران در استخدام شرکتهای پیمانکاری هستند. شرکتهای پیمانکاری تابعه صنعت نفت، اصطلاحا «ارکان ثالث» خوانده می‌شوند.
کارگران پیمانکاری بخش اجرای پروژه‌ها: جمعیت کارگران پروژه‌ای پالایشگاه‌ها، پتروشیمی‌ها و نیروگاه‌ها که تحت قرارداد شرکتهای پیمانکاری به فعالیت مشغول هستند، متغیر است. برابر آمارهای موجود دست کم پانزده هزارنفر با این مدل قرارداد در بخشهای مختلف صنعت نفت مشغول به کار هستند.
سندیکای کارگران نیشکر هفت‌تپه هم به اعتراضات پیوست
کانال تلگرامی «سندیکای کارگران نیشکر هفت‌تپه»، شامگاه روز دوشنبه هجدهم مهرماه، از تصمیم این سندیکای کارگری برای پیوستن به اعتصابات سراسری خبر داد. این سندیکا در بخشی از بیانیه خود با قدردانی از کارگرهای اعتصاب‌کننده صنعت نفت، نوشت: « امروز ۱۸ مهرماه اولین جرقه این اتحاد و همبستگی با حضور پر شور کارگران پروژه‌ای شاغل در پتروشیمی بوشهر، پالایشگاه آبادان و در عسلویه کلید خورد. همبستگی کارگران در حمایت از فرزندان، از خواهران و برادران خود در کف خیابان، نیاز فوری این جنبش است.این خیزش عظیم و قابل ستایش باید با اعتصاب کارگران در جای‌جای این سرزمین پیوند زده شود.»
نامه مدیر مدیر مستعفی شرکت ملی نفت خطاب به وزیر و همکاران
فردین اسعدی، مدیر مستعفی فنی - اجرایی شرکت ملی نفت هم در نامه سرگشاده‌ای که روز ۹ مهرماه در اینترنت منتشر کرده است، خطاب به «جواد اوجی» وزیر نفت دولت سیزدهم جمهوری اسلامی نوشته است: « آقای وزیر جمهوری اسلامی، استعفا دهید و در خانه بمانید. جمهوری اسلامی شما تنها با اعتصاب ساقط نمی‌شود، می‌دانم. اعتصابات سراسری کارکنان دولت اما او را زمین‌گیر خواهد کرد. هزینه را برای «برادران قاچاقچی» شما بالا برده تکیه‌گاه پایداری در کنار اعتراضات خیابانی برای پایان بخشیدن به حاکمیت شماست. هر ساعت که اعتصابات جلو بیفتد، خون اندکی ریخته خواهد شد و تازیانه کمتری بر جسم و جان و روان معترضین بازداشت شده فرود خواهد آمد.»
او در ادامه می‌نویسد: «همسر شما را نمی‌دانم. همسر نازنین من این روزها با هر ضرب و جرح که بر زنان سرزمین‌ام رفت، نالید و آه کشید. با هر "خشم و شجاعت" که دید فریاد زد. با هر قطره خونی که ریخته شد، از عمق جان گریست. و هر بار که او با هر نماهنگ "خون و آه"در غربت در خود گریست، من با خود، "صدای آبان" را زمزمه کردم که سرانجام: «خشم ما بر قدرت شما فزونی یافت.»
این مدیر مستعفی شرکت ملی نفت در ادامه به بخشی از گفتگوی خود با دخترش اشاره کرده و نوشت: «پیش از آنکه دخترم راهی مدرسه شود، پرسید: بابا، از اعتراضات مردمی چه خبر؟ گفتم: دانشجوها و دانش‌آموزان تا آزادی همکلاسی‌های‌شان کلاسها را تعطیل کرده‌اند. برخی معلمان و اساتید با ایشان همراه شده‌اند. برخی کارمندان و مدیران استعفا داده‌اند. در روزهای پیش رو، شمار استعفا دهندگان از وزارتخانه‌ها و سازمانها و ادارات گوناگون فزونی چشمگیری خواهد یافت. از معلم و دانش‌آموز و کارمند و کارگر و کامیون‌دار و اتوبوس‌ران و کسبه بازار و افراد شریف در تدارک اعتصاب سراسری هستند. حاکمان، بی‌اثر و ناپدید شده‌اند. رئیس پلیس، اطلاعیه رسمی داده: "در مقابل معترضین تا آخرین لحظه می‌ایستد." دریافته‌اند زمستان سختی پیش رو دارند و به "آخرین لحظه" می‌اندیشند. زیبا نیست؟»
مدیر مستعفی فنی - اجرایی شرکت ملی نفت در بخش دیگری از نامه خطاب به وزیر نفت نوشته است: «می‌دانم بی‌درنگ دست‌گیر خواهید شد. می‌دانم شکنجه خواهید شد. می‌دانم شاید جان خویش را بر سر شرافت (میهن‌دوستی و حمایت از مردم‌تان) بگذارید. با این‌همه، خون شما مگر رنگین‌تر از خون جوانان و آینده‌سازان وطن است؟ جان شما مگر عزیزتر از جان‌هایی‌است که در جنگ ۸ ساله گرفتید و در تابستان ۶۷ اعدام کردید و در ۸۸ و "آبان" و "پرواز" پرپرکردید و در "زنجیره قتل‌ها"تان ترور کردید و ستاندید؟»
او در ادامه افزوده است: «صدای فرو ریختن داربست فرسوده نهاد فاسد دین سیاسی‌تان می‌آید. از هزینه‌های میهنی و مردمی این تغییر ناگزیر بکاهید. با ادامه کار، شما را نیز مسئول خون‌هایی که ریخته خواهد شد و جان‌هایی که زیر شکنجه‌ی گماشته‌های امنیتی شما شکنجه و رنجور و فرسوده و به‌ناحق گرفته خواهد شد، خواهند دانست. فرمانده‌هان نظامی و امنیتی شما و راه‌بران عقیدتی و سیاسی نظام با ریختن خون‌های بیشتر باقی نخواهند ماند، نابود خواهند شد. کافی‌ست به ندای فروخفته وجدان خاموش خویش به‌دقت گوش فرا دهید. از آن اعماق قلب تاریک‌تان ناله بازماندگان آبان و خانواده پرواز می‌آید. استعفا دهید و در خانه بمانید. این کار شما باعث میشود خون‌های کمتری پایمال شود. با دست‌کشیدن شما مدیران نالایق و رهبران بیمار شما از کار، همه‌چیز به‌نفع منافع و مصالح ملی ایرانیان به‌سامان خواهد شد. خطاب به کارکنان شریف صنعت نفت ابلاغ کنید: «اعتصابات شما می‌باید منسجم‌ترین و مهم‌ترین تشکل اعتراض‌آمیز مهر و آبان و آذر و دی باشد.»
خنثیسازی تحریم‌ها بیخ گوش آمریکا؛ پالایش روزانه ۱۰۰ هزار بشکه نفت ایران در ونزوئلا
خنثیسازی تحریم‌های نفتی ایران آن هم در همسایگی آمریکا، با پالایش روزانه 100هزار بشکه نفت کشورمان در ونزوئلا کلید خورد.
به گزارش گروه سیاسی خبرگزاری دانشجو، خنثی سازی تحریم‌های نفتی ایران آن هم در همسایگی آمریکا، با پالایش روزانه 100 هزار بشکه نفت کشورمان در ونزوئلا کلید خورد.
در همین رابطه وزیر نفت کشورمان دیروز در همایشی از راه‌اندازی نخستین پالایشگاه فراسرزمینی به نام ال‌پالیتو در ونزوئلا و پالایش روزانه ۱۰۰ هزار بشکه نفت خام میدان‌های ایران در این پالایشگاه خبر داد.
به گزارش بازار، جواد اوجی در دومین روز همایش «در مسیر تحول سوخت‌رسانی، فناوری در خدمت تجربه» که صبح یکشنبه، ۲۴ مهرماه در شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران برگزار شد، گفت: این آرزوی دیرینه و ۴۳ سالهای بود که به همت همکاران من در شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی و پیگیری آقای سالاری، مدیرعامل این شرکت در بخش فراسرزمینی تحقق یافت، نقطه آغاز این اقدام در ونزوئلا بود و با برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده در دیگر نقاط نیز ادامه خواهد یافت.
اخیراً اوجی، در حاشیه نشست اجلاس سران سازمان همکاری شانگ‌های هم از پالایشگاه‌داری ایران در ازبکستان و افزایش فروش نفت ما به این کشور خبر داده بود.
پالایشگاه‌های فراسرزمینی چیست و چگونه به خنثی سازی تحریم‌های فروش نفت کمک خواهد کرد؟
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی نفت آرا، پالایشگاه‌داری فراسرزمینی مدنظر دولت سیزدهم نوع جدیدی از تعاملات بین‌المللی است که در آن ایران با صادرات خدمات فنی مهندسی مورد نیاز پالایشگاه‌های نیمه‌فعال، آنها را نو‌سازی و باز‌سازی خواهد کرد و در عوض ایران در آن پالایشگاه‌های فراسرزمینی سهامدار خواهد شد و برای باز‌سازی بهینه‌تر این پالایشگاه‌های فراسرزمینی، امکان استفاده از نفت خام ایران نیز فراهم خواهد شد.
راهکار سهامداری ایران در پالایشگاه‌های فراسرزمینی راهکاری فوری و کوتاه‌مدت برای فروش تضمینی نفت ایران به کشورهای همسو و دارای ظرفیت پالایشگاهی فراسرزمینی است به نحوی که ایران علاوه‌بر اخذ درآمد حاصل از فروش نفت خام، به دلیل سهامداری و سرمایه‌گذاری انجام شده از طریق صادرات خدمات فنی مهندسی، در فرآورده‌های تولیدی در خروجی پالایشگاه‌های فراسرزمینی نیز شریک خواهد بود و از این طریق علاوه‌بر تامین نیاز بنزینی کشور از محل سود سرمایه‌گذاری انجام شده، امکان صادرات بخش مازاد بنزین و کسب درآمد ارزی از محل صادرات فرآورده را نیز فراهم خواهد کرد.
از طرفی ایران می‌تواند به جای پول نفت خام صادر شده در خوراک پالایشگاه‌های فراسرزمینی نیز به طور معادل بنزین دریافت کند و دوباره به فروش بنزین مبادرت کند. این موضوع از جهت فروش مستقیم بنزین توسط ایران و وابستگی چند جانبه به نفت و بنزین تولیدی از آن نفت در پالایشگاه‌های فراسرزمینی، اهمیت بسیار بالایی دارد و می‌تواند ایران را به یک شریک مهم در حوزه انرژی در سطح دنیا تبدیل کند و همه این موارد، امکان تبدیل شدن ایران به هاب انرژی منطقه و دنیا را بسیار بیشتر خواهد کرد.
اولین و کاربرد همبستگی در بازارهای مالی مهم‌ترین قرارداد امضا شده توسط دولت سیزدهم در سفر وزیر نفت به ونزوئلا برای باز‌سازی دو پالایشگاه در این کشور بود که در نهایت به سهامداری ایران در این پالایشگاه‌های فراسرزمینی و افزایش چشمگیر فروش نفت ایران به ونزوئلا برای استفاده در این پالایشگاه‌های فراسرزمینی ختم شد که اقدامی بسیار مهم و ویژه در توسعه روابط خارجی کشور و همچنین ایجاد مقدمات تبدیل شدن ایران به هاب انرژی در دنیا به کاربرد همبستگی در بازارهای مالی شمار می‌رود.چ
استفاده از ظرفیت پالایشگاه‌های فراسرزمینی در کشورهای همسو چه در منطقه غرب آسیا چه در حوزه آمریکای لاتین بسیار کاربرد خواهد داشت و ایران می‌تواند به شکل تضمینی علاوه‌بر پالایشگاه‌داری فراسرزمینی، بازار‌سازی تضمینی برای فروش نفت خام خود داشته باشد.
راهکاری که از سال‌ها قبل در دسترس بود، ولی کسی به دنبال آن نرفت و دولت سیزدهم بود که این راهکار را پیش برد و در نهایت موفق به خنثی سازی تحریم‌های فروش نفت و افزایش چشمگیر صادرات نفت به کشور ونزوئلا به عنوان اولین مقصد پالایشگاه‌داری فراسرزمینی ایران، ختم شد.
جزئیاتی از پالایشگاه‌داری فراسرزمینی ایران
به نوشته روزنامه ایران، اوایل ماه مه سال‌جاری میلادی، یک قرارداد اولیه با هدف تأمین تجهیزات پالایشگاهی و کمک به تعمیرات اساسی و تکمیل ظرفیت پالایشگاه دولتی ۱۴۰ هزار بشکه‌ای «ال‌پالیتو»، در ایالت کارابوبو امضا شد. پالایشگاه «ال‌پالیتو» کوچک‌ترین پالایشگاه نفتی در ونزوئلا است که در حال حاضر با ۵۰ درصد ظرفیت خود در حال بهره‌برداری است. آن‌طور که رسانه‌های خارجی اعلام کرده‌اند ارزش این قرارداد ۱۱۰ میلیون یورو بوده است. طبق قرارداد دو کشور، منابع مالی این پروژه توسط شرکت نیکو تأمین خواهد شد و خوراک نفت خام این پالایشگاه با مشارکت شرکت ملی نفت ایران از طریق شرکت نیکو تأمین میشود.
رویترز در آن زمان در این باره نوشت: شرکتهای دولتی ایرانی پس از انعقاد قرارداد برای تعمیر کوچک‌ترین پالایشگاه ونزوئلا، برای تعمیر پالایشگاه «پاراگوانا»، بزرگ‌ترین پالایشگاه نفتی این کشور با ظرفیت ۹۵۵ هزار بشکه در روز آماده شده‌اند. در اوایل سال جاری نیز شرکتهای دولتی ایران قطعاتی را برای راه‌اندازی مجدد یک واحد تولید بنزین به «پاراگوانا» ارسال کردند. مجتمع پالایشگاه پاراگوانا مستقر در پونتو فیجو ونزوئلا است که به‌عنوان سومین پالایشگاه جهان شناخته میشود. این مجتمع پالایشی، از سه پالایشگاه به نام‌های پالایشگاه اوای، پالایشگاه کادون و پالایشگاه گرانده تشکیل شده است. پس از تحریم ونزوئلا توسط آمریکا، سرمایه‌گذاری اندک در این پالایشگاه، گذشت زمان و عدم تعمیرات اساسی، موجب فرسودگی پالایشگاه و از کارافتادن برخی از بخشهای آن شد. حال ایران قصد دارد با احیای این پالایشگاه نفتی، آن را به بخشی از بازار نفتی خود تبدیل کند.
سومین پالایشگاهی که ایران سهامدار آن خواهد شد، یک پالایشگاه ۱۰۰ هزار بشکه‌ای به نام «بولیوار سوپریم سوئنو» در نیکاراگوئه است. حجم سرمایه‌گذاری این پالایشگاه ۴ میلیارد دلار برآورد میشود، البته زمین و تأسیسات اساسی برای ایجاد این پالایشگاه ۱۰۰ هزار بشکه‌ای از سال‌ها پیش وجود دارد که به دلیل تحریم‌های آمریکا نیمه‌کاره رها شده است. چهارمین و پنجمین پالایشگاه نیز دو پالایشگاه «بخارا» و «فرغانه» در ازبکستان است که تنها پس از چند ساعت از عضویت رسمی ایران در سازمان همکاری شانگ‌های قرارداد آن امضا شد. پالایشگاه‌های مورد توافق با ایران برای اجرای سیاست پالایشگاه‌داری فراسرزمینی با ۵۰ درصد ظرفیت کار می‌کنند و حالا با کمک خدمات فنی و مهندسی و دانش ایرانی، این ظرفیت کامل باز‌سازی خواهد شد و فرصتی برای پالایشگاه‌داری فراسرزمینی در اختیار ایران قرار خواهد داد.
اما ششمین پالایشگاه، پالایشگاه الفروقلس سوریه است. مطالعات ساخت این پالایشگاه ۱۴۰ هزار بشکه‌ای در سوریه پایان یافته است و پس کاربرد همبستگی در بازارهای مالی از آماده شدن سایر شرایط، با سرمایه‌گذاری مشترک وارد مرحله جدید خواهد شد.
درخصوص اینکه آیا ایران در سهام این پالایشگاه‌ها شریک میشود یا خیر، پیگیری‌ها نشان می‌دهد در برخی از این موارد مانند الفروقلس، ایران سهامدار خواهد شد؛ اما با توجه به محرمانه بودن جزئیات تفاهم‌ها و قراردادها نمی‌توان به طور دقیق عنوان کرد ایران چند درصد سهام کدام یک از این پالایشگاه‌ها را در اختیار خواهد گرفت.
پالایشگاه‌های فراسرزمینی راهکاری برای بی‌اثر کردن تحریم‌ها
عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی گفت: منابع نفتی کشور می‌تواند در پالایشگاه‌های فراسرزمینی بدون مشکلات تحریم در بازار جهانی به فروش برسد.
هادی بیگی‌نژاد در گفتگو با شانا، با اشاره به تأثیر مثبت پالایشگاه فراسرزمینی بر اقتصاد و توسعه کشور اظهار کرد: حداقل تأثیر این اقدام این است که نفت کشور در این پالایشگاه‌ها پالایش میشود و سپس فرآورده حاصله به فروش می‌رسد، چراکه فرآورده تحریم‌ناپذیر است.
وی افزود: از باز‌سازی پالایشگاه‌های فراسرزمینی باید به‌عنوان یک سیاست در خنثی سازی تحریم‌ها استقبال کرد تا بر اساس ثروت و ارزش افزوده‌ای که ایجاد می‌کند بخشی از مشکلات داخل کشور حل شود.
عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: در واقع ما با سرمایه‌گذاری در این پالایشگاه‌ها از طریق صادرات خدمات فنی و مهندسی می‌توانیم افزون بر صادرات تضمینی نفت خام خود، در خروجی پالایشگاه نیز شریک کاربرد همبستگی در بازارهای مالی شویم و نفت خام را به بنزین و دیگر فرآورده‌ها تبدیل کنیم.
فریدون حسنوند، رئیس کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی هم چندی پیش با بیان این نکته که آرزوی دیرینه پالایشگاه فراسرزمینی با دیپلماسی انرژی در این دولت در حال تحقق است، گفت: ایجاد پالایشگاه فراسرزمینی، افزایش تولید و فروش نفت با وجود تشدید تحریم‌ها و صدور خدمات فنی و مهندسی از اقدام‌های مثبت وزارت نفت در دولت سیزدهم بوده است.
حسن مرادی، استاد اقتصاد انرژی نیز در این خصوص به خبرنگار ایمنا، گفت: یکی از راه‌هایی که اجازه می‌دهد در شرایط تحریم نفت یا فرآورده‌های آن را به دیگر کشورها به‌فروش برسانیم، ایجاد پالایشگاه‌های فراسرزمینی است.
وی اضافه می‌کند: با شناسایی کشور‌هایی مانند ونزوئلا و ساخت پالایشگاه در آن کشورها، می‌توانیم فرآورده‌های خود را آسان‌تر بفروشیم.
این استاد دانشگاه خاطرنشان می‌کند: در این روش نفت به صورت خام فروخته نشده بلکه به صورت مستقیم در پالایشگاه‌هایی که متعلق به ایران است به فرآورده‌های پتروشیمی و نفت سفید تبدیل شده و در نهایت در بازار هدف مصرف میشود.
مرادی می‌گوید: ۱۵ کشور در همسایگی ایران بوده که بیشتر آنها قابلیت احداث پالایشگاه را دارند و می‌توان از این ظرفیت به خوبی استفاده کرد.
وی در پاسخ به این پرسش که آیا احداث پالایشگاه‌های فراسرزمینی صرفه اقتصادی دارد، یا خیر می‌گوید: پالایشگاهی که کاربرد همبستگی در بازارهای مالی در کشور هدف راه‌اندازی میشود. درواقع در مالکیت کشور مبدا است، بنابراین سرمایه‌گذاری‌هایی که در این حوزه انجام میشود دستاورد قابل قبولی است، زیرا خود ساخت پالایشگاه به تنهایی ارزش افزوده بالایی تولید می‌کند.
این استاد دانشگاه ادامه می‌دهد: بیش از سه میلیارد دلار سرمایه‌گذاری برای ساخت پالایشگاه لازم است که بسته به ظرفیت پالایشگاه، این رقم می‌تواند تغییر کند. همچنین ساخت پالایشگاه نزدیک به سه سال طول خواهد کشید.
بازارهای جدید نفتی با توسعه پالایشگاه‌های فراسرزمینی
همچنین نایب‌رئیس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی هم گفت: افزایش صادرات نفت خام و خدمات فنی و مهندسی دانش‌بنیان، دستاورد اصلی سیاست پالایشگاه‌داری فراسرزمینی است.
محسن زنگنه در گفتگو با ایرنا، در مورد سیاست سهامداری ایران در پالایشگاه‌های فراسرزمینی با صادرات خدمات فنی و مهندسی حوزه پالایشی اظهار کرد: متأسفانه یکی از حوزه‌های که در کشور ما مغفول مانده است، صادرات خدمات فنی مهندسی در بخشهای مختلف ازجمله حوزه انرژی است که ما چند نمونه‌اش را در مورد نیروگاه‌های سیکل ترکیبی و حرارتی و تجدیدپذیر یا بحث پالایشگاه فراسرزمینی داشتیم که خیلی بازخورد‌های خوبی در کشورهای مختلف از جمله کشورهای همسایه در آسیایی شرقی و هم در خاورمیانه داشته است.
نایب‌رئیس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس افزود: با باز‌سازی پالایشگاه‌های فراسرزمینی از طریق صادرات خدمات فنی و مهندسی کشور به بازارهای جدیدی دست خواهد یافت و این موضوع نقطه قوت ما در حوزه صادرات است که می‌تواند موثر باشد و ویژگی دیگر آن ایجاد ارزش افزوده برای نفت خام و تبدیل آن به فرآورده‌های نفتی غیرقابل تحریم است.
وی ادامه داد: متاسفانه بخش عمده‌ای از نفت ما به صورت خام صادر میشود و ارزش افزوده‌ای ندارد که این دو راه دارد یا در داخل کشور سرمایه‌گذاری کنیم که به خاطر تحریم‌ها و مسائلی از این قبیل امکان‌پذیر نیست یک راهش هم این است که از ظرفیت صادرات خدمات فنی و مهندسی کشور استفاده کنیم و با پالایشگاه‌داری فراسرزمینی نفت خام به فرآورده‌های نفتی نظیر بنزین تبدیل شود و طی توافقاتی که میشود هم منابع لازم برای سرمایه‌گذاری و باز‌سازی پالایشگاه کشور هدف فراهم است و هم اینکه ارزش افزوده هم ایجاد می‌کند.
این نماینده مجلس تاکید کرد: باید توجه داشت که پالایشگاه با نفت خاصی کار می‌کند و این بسیار موثر است. در شرایط عادی به بسیاری از کشورها امکان صادرات نفت نداریم، زیرا پالایشگاه‌هایشان با نفت ما مطابقت ندارد و از آن طرف، چون ما سال‌ها از بازار نفت دور بودیم کشور‌هایی که نفت ما را مصرف می‌کردند سیستم‌های مهندسی‌شان را تغییر دادند.
زنگنه گفت: از این جهت سیاست صادرات خدمات فنی و مهندسی حوزه پالایشی در زمینه پالایشگاه‌داری فراسرزمینی موقعیت خوبی است که مهندسان کاربرد همبستگی در بازارهای مالی ما با توجه به ویژگی‌های کیفی نفت ما پالایشگاه‌ها را باز‌سازی و آماده می‌کنند و نفت خام ایران نیز از این پس به عنوان خوراک این پالایشگاه‌های برون‌مرزی مورد استفاده قرار می‌گیرد و صادرات نفت خام ایران نیز همزمان افزایش خواهد یافت.
عصبانیت محافل آمریکایی از افزایش صادرات نفت ایران با وجود تحریم‌ها
در همین حال چند روز پیش اعلام شد یک لابی ضدایرانی از افزایش صادرات نفت ایران با وجود تحریم‌ها ابراز نگرانی کرد.
به گزارش عصر ایران به نقل از وبگاه آمریکایی «واشنگتن فری‌بیکن»، لابی «متحد علیه ایران هسته‌ای» (UANI) در گزارشی اعلام کرد درآمد‌های نفتی ایران در دو سال گذشته در مقایسه با سالهای 2019 و 2020، به بیش از چهار برابر رسیده است.
براساس این گزارش، ایران از زمان روی کار آمدن جو بایدن، تنها در یک مورد 38 میلیارد دلار نفت به چین فروخته و درآمد حاصل از این فروش را نیز وارد کشور کرده است.
براساس این گزارش، ایران در سال 2020 که سال اوج‌گیری همه‌گیری کرونا در جهان بود، تنها 12 و نیم میلیارد دلار نفت فروخته بود.
اما در سال 2021 درآمد نفتی ایران جهش یافته و به 30 میلیارد و 9 میلیون دلار رسیده و در سال جاری نیز درآمد نفتی ایران به لطف افزایش قیمت نفت در بازار جهانی و افزایش تقاضا به بیش از 43 میلیارد دلار رسیده است.
لابی «متحد علیه ایران هسته‌ای» یکی از دلایل افزایش درآمد نفتی ایران با وجود باقی‌ماندن تحریم‌های نفتی و بانکی آمریکا را سهل‌گیری دولت بایدن به منظور افزایش شانس احیای برجام با ایران عنوان کرده است.
برخلاف این ادعا، اما ناظران معتقدند سیاست «خنثی سازی» تحریم که از سوی ایران به‌ویژه در دولت ابراهیم رئیسی به مورد اجرا گذاشته شده، دلیل اصلی افزایش صادرات و درآمد‌های نفتی ایران بوده است.
«کلر جانگمن» رئیس ستاد لابی «متحد علیه ایران هسته‌ای» با انتقاد از رویکرد دولت بایدن نسبت به احیای برجام و سهل‌گیری از اجرای تحریم‌های نفتی علیه ایران، به واشنگتن فری‌بیکن گفت: «ایران دیگر هیچ انگیزه‌ای برای امضای یک توافق هسته‌ای جدید ندارد، زیرا این کشور در حال حاضر و در نتیجه اجرای ضعیف تحریم‌ها به هر چیزی که می‌خواهد و حتی فراتر از خواسته‌هایش می‌رسد.»
براساس گزارش این لابی ضدایرانی، ایران در سال 2020 تنها حدود 6.6 میلیارد دلار نفت به چین فروخته بود، در حالی که در سال 2021 و پس از روی کار آمدن بایدن، این کشور بیش از 23 میلیارد و یکصد میلیون دلار از فروش نفت خود به چین به دست آورده است و در سال جاری (2022) نیز این رقم حتی بیش از میزان درآمد سال 2021 خواهد بود.
اظهار نگرانی آمریکایی‌ها نسبت به خنثی‌شدن تحریم‌ها و افزایش چهار برابر درآمد‌های نفتی ایران در حالی است که برخی گزارش‌ها از افزایش هشت برابری درآمد‌های نفتی کشورمان خبر می‌دهد.
به گزارش خبرگزاری تسنیم، گزارش‌های آماری رسمی دولت حاکی است، درآمد‌های حاصل از صادرات نفت و فرآورده‌های نفتی در سال 1400 بیش از 11 برابر و در پنج ماه اول سال 1401 نسبت به مدت مشابه حدود هشت برابر شده است.
دیدگاه شما