پشت پرده انتشار اوراق سلف نفتی
شرکت ملی نفت در دوره جدید رویکردی سازوکارهای بورس انرژی را در دستور کار قرار داده و کارگروهی تشکیل داده و به دنبال اوراقی برای جبران کاهش فروش نفت ایران در بازارهای خارجی است و از طرف دیگر نقدینگی را در بازار داخلی جذب کند و سرمایه‌گذاران خارجی را هم محک بزند و در صورتی که تمایل داشته باشند نفت قابل استخراج را به آنها پیش فروش کند و از این طریق دلار مورد نیاز کشور را هم تامین کند.بر اساس گزارش بازار؛ این مساله اگر اجرایی شود به دلیل اینکه بخشی از نقدینگی بورس را جذب می‌کند برای بازار سهام زیان آور است، اما به دلیل افزایش جریان نقدینگی برای نمادهای پالایشی و . میتواند تاثیر مثبتی بر تولید و سودآوری این شرکت‌ها به وجود بیاورد، هرچند ریسک نوسانات رو به پایین برای قیمت نفت خریداران را تهدید می‌کند.
به گفته علی نقوی مدیرعامل بورس انرژی « طرح فعلی برای انتشار گواهی سپرده حامل‌های انرژی با مدل اوراق سلف نفتی تفاوت دارد؛ گواهی سپرده کالایی منجر به تحویل فیزیکی خواهد شد و تسویه نقدی ندارد. همچنین در این طرح با توجه به فروش قطعی دارایی پایه، تعهداتی برای دولت در آینده ایجاد نمی‌شود و ابزار جبران کسری بودجه نیز به حساب نمی‌آید.» بنابراین اوراق سلف نفتی یعنی پیش‌فروش نفتی که در آینده استخراج خواهد شد و تنها فعالان حرفه‌ای می‌توانند با پیش‌بینی تحولات آینده بازار نفت و فرآورده‌های نفتی به اوراق سلف چه محدودیت‌هایی دارند؟ خرید و فروش گواهی اقدام کنند حالا برخی از فعالان اقتصادی معتقدند که ایران به دنبال این هست که ذخایر محرز و موجود انرژی را با استفاده از اوراق سلف نفتی به عنوان اوراق بهادار عرضه کند که به نوعی پشتوانه پول ملی هم محسوب شود و از آنجایی که اوراق گواهی سپرده نفت خام می‌توانند به صورت ارزی هم منتشر شوند، میتواند به جذب ارز برای دولت و عرضه ارز توسط اشخاص حقیقی و حقوقی در بازار سرمایه موثر باشد. به‌طور قطع دولت این سیاست را برای انتقال بخشی از نقدینگی‌های بازار به این سمت اجرایی می‌کند و از طرف دیگر منابعی که از طریق این اوراق جذب می‌کند میتواند به محل‌هایی که در بودجه منابع مالی پیش بینی کرده اما اعتبار کافی برای تخصیص ندارد تزریق کند
رابطه چالش جدید برجام و فروش نفت با اوراق
چند وقت اخیر بورس با نوسان و ریزش همراه شده و با توجه به چالش جدید برجام فروش نفت ایران با قیمت روز هم اجرایی نمی‌شود و بیشتر دلال‌های بین المللی از نفت ایران سود می‌برند، حال با توجه به اینکه نرخ رشد نقدینگی افزایش یافته و ورود سرمایه‌گذاری به خرید اوراق نفتی کمک می‌کند دولت با کمترین هزینه نقدینگی را جذب و نفت خود را هم با حذف هزینه‌های تحریمی بفروشد و به نوعی می‌توان برآورد کرد که این کاهش دستوری شاخص کل با هدف هدایت مردم برای خرید اوراق سلف نفتی است. یک اقتصاددان ضمن اشاره به اینکه بخشی از منابع مورد نیاز دولت‌ها همواره در تمام دنیا از طریق فروش اوراق تامین میشود، اظهار کرد: به‌طور قطع دولت این سیاست را برای انتقال بخشی از نقدینگی‌های بازار به این سمت اجرایی می‌کند و از طرف دیگر منابعی که از طریق این اوراق جذب می‌کند میتواند به محل‌هایی که در بودجه منابع مالی پیش بینی کرده اما اعتبار کافی برای تخصیص ندارد تزریق کند. هدف ایران در مقطع کنونی از انتشار اوراق نفتی قطعا اجرای پروژه‌های نفتی و . نیست و بیشتر با هدف تامین مالی و بهره‌گیری از ظرفیت‌های نفتی در معاملات داخلی استفاده کند و این مساله دستاوردی برای بازار سرمایه ندارد. آلبرت بغوزیان با بیان اینکه در دنیا از انتشار اوراق برای اجرای پروژه‌های عمرانی و صنعتی استفاده می‌کنند افزود: هدف ایران اوراق سلف چه محدودیت‌هایی دارند؟ در مقطع کنونی از انتشار اوراق نفتی قطعا اجرای پروژه‌های نفتی و . نیست و بیشتر با هدف تامین مالی و بهره‌گیری از ظرفیت‌های نفتی در معاملات داخلی استفاده کند و این مساله دستاوردی برای بازار سرمایه ندارد. او با تاکید بر اینکه انتشار هر گونه اوراق در زمانی که بازار سهام روندی نزولی دارد میتواند وضعیت بازار را بدتر کند، اظهار کرد: یکی از مهمترین چالش‌های کنونی بازار سهام نبود نقدینگی کافی در بازار است به همین دلیل ارواق نفتی میتواند نقدینگی بیشتری را از بازار سهام خارج کند و اثر آن به‌طور قطع برای کلیت بازار سهام مثبت نخواهد بود. دولت به دلیل محدودیت‌های که برای فروش نفت وجود دارد انتشار اوراق در لایحه بودجه را پیش بینی کرده است، به‌طور قطع انتشار اوراق رابطه مستقیمی با میزان صادرات نفت دارد و برای پوشش کسری بودجه منتشر میشود. یعنی هرچقدر صادرات بیشتر شود اوراق کمتری در بازار داخلی معامله میشود.
تاثیر انتشار اوراق در لایحه بودجه
امسال همچون سال‌های گذشته کسری بودجه داریم و بیشتر از 400 هزار میلیارد تومان است، از این رو نمی‌توان رد کرد که هدف دولت از فروش اوراق نفتی تامین هزینه‌های جاری نیست، هرچند هر یک از مسوولان مربوطه بارها تاکید کرده‌اند در اقدامات اقتصادی اخیر کمترین بار تورمی ایجاد میشود، اما عملکرد دولت در سال‌های اخیر و وعده‌هایی که داده نشان می‌دهد این ادعا هم میتواند در حد همان ادعا باقی بماند. یک کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با بازار با اشاره به اینکه دولت به دلیل محدودیت‌های که برای فروش نفت وجود دارد انتشار اوراق در لایحه بودجه را پیش بینی کرده است، گفت: به‌طور قطع انتشار اوراق رابطه مستقیمی با میزان صادرات نفت دارد و برای پوشش کسری بودجه منتشر میشود. یعنی هرچقدر صادرات بیشتر شود اوراق کمتری در بازار داخلی معامله میشود. ابوذر ندیمی بیان اینکه انتشار ارواق نفتی به معنای استفاده از سپرده‌های مردم است، افزود: این نوع تامین درآمدهای مشکلی برای اقتصاد ایجاد نمی‌کند و نقدینگی‌ها سرگردان بازار را جمع می‌کند. از طرف دیگر قیمت نفت در بازار جهانی روندی صعودی شده و میتواند نفت بیشتری بفروشد اما به‌طور قطع نفت مازاد هم باید به شکل اوراق عرضه کند و در صورتی مردم از این اوراق سود می‌برند که قیمت نفت بالاتر از زمان انتشار اوراق باشد
صکوک یا اوراق سلف چیست؟
صکوک یا اوراق سلف (Induction papers) برای اولین بار در سال ۲۰۰۱ میلادی توسط کشور بحرین منتشر شد. بحرین اولین کشور حوزه خلیج‌فارس بود که اقدام به انتشار اوراق دولتی به ارزش بیست‌وپنج میلیون دلار امریکا کرد، این اوراق سه‌ماهه و مطابق قوانین اسلامی بود و با عنوان صکوک سلم منتشر شد. صکوک و قرارداد سلف قراردادی است که در آن عرضه‌کننده، بخشی از دارایی خود را در مقابل دریافت وجوه نقد به فروش می‌رساند. در این مقاله قصد داریم به توضیح اوراق سلف بپردازیم. با ما همراه باشید.
صکوک یا اوراق سلف چیست؟
قرارداد سلف (Induction papers) چیست؟
قرارداد سلف، قراردادی است که فروشنده جهت تامین مالی این قرارداد را می‌بندد. در حقیقت فروشنده از طریق قرارداد سلف، وجه موردنیاز خود را از خریدار می‌گیرد و در تاریخ مشخصی کالای مشتری را به او تحویل می‌دهد. بر طبق این قرارداد، کالاها باقیمتی پایین‌تر از قیمت نقدی، به مشتریان فروخته میشود.
فرض کنید مدیر کارخانه‌ای متوجه میشود در ماه‌های آینده نیاز به کالایی دارد، او میتواند آن کالا را از کارخانه‌ای که تولیدکننده آن کالاست و نیاز به وجه نقد جهت تکمیل کالا دارد، خریداری کند. این دو کارخانه قرارداد سلف میان خود می‌بندند و طی این قرارداد، خریدار پول خرید کالا را به‌طور کامل و نقد در موقع انعقاد قرارداد پرداخت می‌کند و معمولاً مبلغ پرداختی پایین‌تر از قیمت کالای تکمیل‌شده است.
انگیزه خریدار در قرارداد صکوک سلف چه میتواند باشد؟
- تأمین مواد اولیه موردنیاز
- اطمینان از قیمت خرید مواد اولیه باقیمت مناسب‌تر
- برنامه‌ریزی برای تولید و فروش
انگیزه فروشنده در قرارداد صکوک سلف چه میتواند باشد؟
- تأمین منابع مالی برای پوشش هزینه‌های تولید
- اطمینان از فروش محصول بعد از تولید
- برنامه‌ریزی برای تولید و فروش
محدودیت‌های صکوک یا قرارداد سلف
صکوک یا قرارداد سلف محدودیت‌هایی نیز دارد که مهمترین آن، غیرقابل‌انتقال بودن آن است؛ یعنی خریدار این قرارداد باید تا زمان تحویل گرفتن کالا منتظر بماند. به‌نوعی می‌توان گفت که دارندگان قرارداد سلف با مشکل نقد شوندگی مواجه هستند و نمی‌توانند نسبت به نوسانات قیمت‌ها واکنش نشان دهند. علاوه بر این، هیچ بازار ثانویه‌ای هم برای معامله اوراق سلف وجود ندارد. برای رفع این مشکلات، قرارداد دیگری طراحی‌شده که پیش از رسیدن به سررسید می‌توان آن قرارداد اوراق سلف چه محدودیت‌هایی دارند؟ را به افراد دیگری انتقال داد، به این قرارداد، قرارداد سلف موازی استاندارد گفته میشود.
قرارداد سلف موازی استاندارد چیست؟
جهت برطرف کردن محدودیت‌های قرارداد سلف، قرارداد سلف موازی استاندارد ایجاد شد. قرارداد سلف موازی استاندارد مانند قرارداد سلف است. با این تفاوت که دارنده یا خریدار قرارداد میتواند قبل از رسیدن به سررسید تعیین شده در قرارداد، معادل دارایی پایه خریداری‌شده را به شخص دیگری واگذار کند. قرارداد سلف موازی استاندارد از ابزارهای مالی بورس کالا است و قابلیت معامله در بازار ثانویه را نیز دارد.
مزایای قرارداد سلف موازی استاندارد:
- امکان واگذاری قرارداد به شخصی دیگر
- پرداخت اصل و سود (حداقل سود تضمینی) اوراق به سرمایه‌گذاران
- تضمین نقد شوندگی اوراق به دلیل وجود بازار گردان‌ها
- معافیت مالیاتی قراردادهای سلف
چه افرادی می‌توانند از اوراق سلف استفاده کنند؟
شرکت های تولیدی که با کسری بودجه و نقدینگی مواجه هستند معمولاً از این اوراق استفاده می‌کنند. پس عرضهکنندگان این اوراق، می‌توانند شرکت‌های تولیدی باشند. در مقابل عرضهکنندگان، متقاضیان و خریداران هستند. منظور از خریداران، سرمایه‌گذاران و افرادی است که منابع مالی جهت سرمایه گذاری دارند. این سرمایه گذاران می‌توانند افراد حقیقی یا حقوقی و شرکت ها باشند که به دنبال سود هستند. شما می‌توانید از طریق صفحه معاملاتی خود در کارگزاری این اوراق را خریداری کنید.
نقد شوندگی اوراق سلف موازی استاندارد
با توجه به این موضوع که همه مردم از این نوع اوراق استفاده نمی‌کنند، شاید این دیدگاه به وجود آید که این اوراق نقد شوندگی خوبی نداشته باشند اما نگران این موضوع نباشید، چون بازارگردان هایی وجود دارند که اگر شما قصد فروش اوراق خود را داشته باشید اما در آن زمان مشتری وجود نداشته باشد، بازارگردان این اوراق را از شما خریداری می‌کند پس نگرانی در این مورد نداشته باشید.
کالاهای قابل‌انتشار در قالب اوراق سلف
- اولین و مهمترین ویژگی این است که باید قابلیت انتقال فیزیکی کالا وجود داشته باشد؛ مانند شمش فولاد، ورقه گرم فولاد، سنگ‌آهن، نفت و…
- دومین مورد این است که این کالاها و دارایی‌ها محدودیت قیمتی نداشته باشند، یعنی از طریق دولت قیمت‌گذاری نشوند.
مراحل انتشار اوراق سلف موازی استاندارد
اگر شرکت یا تولیدکننده‌ای قصد داشته باشد یکی از دارایی‌های خود را در قالب قرارداد سلف جهت تأمین بودجه بفروشد، باید مراحل زیر را طی کنند. گام ۱: شرکت باید به یک نهاد مالی به‌عنوان مشاور و اخذ مجوزهای لازم مراجعه کند و ضمن عقد قرارداد و تهیه امید نامه، باید بازار گردان خود را هم مشخص کند. گام ۲: مشاور، به شرکت بورس کالا مراجعه می‌کند و مدارک لازم را جهت بررسی به آنها تحویل می‌دهد. گام ۳: مشاور، تضمین موردقبول شرکت سپرده‌گذاری مرکزی و تسویه وجوه را آماده می‌کند. گام ۴: درصورتی‌که در مراحل قبل مشکلی وجود نداشته باشد، مشاور جهت انتشار اوراق سلف موازی به بورس کالا مراجعه می‌کند.
اقدامات لازم برای خرید اوراق سلف موازی استاندارد
گام اول: مراجعه به کارگزاری و ثبت‌نام در سامانه سجام برای دریافت کد بورسی گام دوم: صدور کد بورسی یا سهامداری گام سوم: ارائه درخواست خرید به کارگزاری گام چهارم: خرید اوراق سلف موازی استاندارد
نتیجه‌گیری:
در این مقاله به زبان ساده با اوراق سلف آشنا شدیم. به‌صورت کلی اوراق سلف نوعی ابزار است که هر شخصی با توجه به نیاز خود میتواند به شکلی از آن استفاده کند. اگر شما کالایی تولید می‌کنید می‌توانید قبل از تولید، آن را به فروش برسانید اوراق سلف چه محدودیت‌هایی دارند؟ و تامین مالی کنید و اگر هم نیاز به کالایی دارید که ممکن است در آینده قیمت آن بالا رود یا عرضه آن کم شود، می‌توانید از قبل با هزینه کمتر آن را تهیه کنید و در سررسید آن را داشته باشید. همچنین این اوراق برای سرمایه‌گذارانی که ریسک گریز هستند نیز مناسب است و می‌توانند بخشی از سبد سرمایه گذاری خود را به این اوراق اختصاص دهند. هر گونه سوالی در رابطه با اوراق سلف و یا همان صکوک دارید اینجا مطرح کنید با کمال میل پاسخگوی شما عزیزان خواهم بود.
قرارداد سلف چیست؟
قرارداد سلف نفتی این روزها بسیار بر سر زبان‌هاست. احتمال دارد که در اخبار نامی از این اوراق شنیده باشید. دولت در تلاش است تا کسری بودجه را به کمک شیوه‌های مختلفی جبران کند. یکی از این روش‌ها با اتکا به قراردادهای سلف قابل انجام است؛ قراردادی که از جمله ابزارهای مالی بورس کالا به شمار می‌رود. هنوز زمان زیادی از برنامه دولت مبنی بر عرضه سهام خود در برخی شرکت‌ها نگذشته است. در پی این خبر پذیره نویسی صندوق دارایکم آغاز شد. خبر عرضه اوراق سلف نفتی نیز در همین حین به گوش رسید. اگر اکنون مشتاق شده‌اید که بیشتر در مورد این اوراق بدانید، هر آنچه را که لازم است، می‌توانید در ادامه مطالعه کنید.
آشنایی با قرارداد سلف
پای قرارداد سلف زمانی به میان می‌آید که صحبت از تامین مالی فروشندگان باشد. در حقیقت به کمک این قرارداد فروشنده وجه لازم را برای تکمیل کالای خود دریافت می‌کند. اما خریدار، کالا را در زمان آینده و طبق قرارداد تحویل می‌گیرد. پس خریدار مبلغ را در ابتدا به فروشنده می‌پردازد اما کالا را بعدا تحویل می‌گیرد. بر طبق قرارداد سلف کالا با قیمتی کمتر از قیمت نقدی به خریدار فروخته میشود. اگر چنین امکانی وجود نداشت، عملا استفاده از این قرارداد هیچ سودی برای خریدار به همراه نداشت.
اجازه دهید در اینجا مثالی بیان کنیم. این‌گونه در نظر بگیرید که شما قصد سرمایه‌گذاری دارید. پیش‌بینی‌های شما حاکی از آن است که در ماه‌های پیش رو، برای گسترش کارخانه خود به کالایی خاص نیاز پیدا می‌کنید. در سمت دیگر این قضیه، مدیر یک کارخانه نیز نیازمند مبلغی است که بتواند تولید محصولاتش را تکمیل کند. شما و مدیر آن کارخانه اقدام به انعقاد قرارداد سلف می‌کنید. به این ترتیب شما قبول می‌کنید که مبلغ خرید را به صورت کامل به فروشنده پرداخت کنید؛ مبلغی که معمولا کمتر از قیمت نهایی کالا خواهد بود.
ممکن است این کالا را برای خود خرید کرده باشید. شاید هم خرید شما به قصد فروش کالا در آینده باشد. در هر دو صورت از آن‌جا که کالا را با قیمتی کمتر از قیمت اصلی خریداری کرده‌اید، می‌توانید سود کسب کنید. در حقیقت در چنین قراردادی خریدار به افزایش قیمت کالا در آینده امیدوار است. البته انگیزه طرفین معامله در قرارداد سلف با یکدیگر متفاوت است.
فایده قرارداد سلف برای خریدار و فروشنده
فروشندگان (تولیدکنندگان قرارداد سلف) به منظور برنامه‌ریزی برای تولید و فروش خود اقدام به انعقاد چنین قراردادی می‌کنند. از یک طرف با عقد چنین قراردادی فروشنده از فروش رفتن کالای خود پس از تکمیل و تولید محصول اطمینان حاصل می‌کند. از سوی دیگر نیز نگرانی بابت کسری بودجه در مراحل تولید ندارد؛ چرا که مبلغ را تمام و کمال از خریدار دریافت کرده است. خریدار نیز با خرید محصول و یا مواد مذکور، آینده خط تولید و کارخانه خود را تضمین می‌کند. همچنین دیگر دغدغه‌ی افزایش قیمت کالا یا مواد مورد نظر را نیز نخواهد داشت.
محدودیت‌های قرارداد سلف
از دید بسیاری از افراد، غیرقابل انتقال بودن، یکی از اصلی‌ترین محدودیت‌های قرارداد سلف محسوب میشود. این امر به آن معناست که خریدار باید منتظر بماند تا موعد تحویل کالا فرا برسد. در واقع دارنده چنین قراردادی با مشکلی مواجه است به نام نقدشوندگی. او قادر نیست واکنشی نسبت به تغییرات قیمت نشان دهد. افزون بر این، هیچ بازار ثانویه‌ای برای دادوستد اوراق سلف در دسترس نیست. به منظور رفع چنین محدودیتی، قراردادی طراحی شده است که می‌توان آن را پیش از سررسید به فرد دیگری منتقل کرد. این قرارداد با نام قرارداد سلف موازی استاندارد شناخته میشود.
تعریف قرارداد سلف موازی استاندارد
گفتیم که این قرارداد در راستای رفع محدودیت‌های قرارداد سلف طراحی شده است. این دو قرارداد مشابه یکدیگر هستند و تنها یک تفاوت دارند. در قرارداد سلف موازی استاندارد دارنده اوراق (خریدار) میتواند قرارداد را پیش از سررسید به شخص دیگری واگذار کند. یعنی میتواند معادل دارایی پایه خریداری شده را به یک فرد دیگر بفروشد.
برعکسِ اوراق سلف که بازار ثانویه‌ای ندارند، اوراق سلف موازی را می‌توان در بازارهای ثانویه معامله کرد. از دیگر مزایای این اوراق می‌توان به قابلیت نقدشوندگی اشاره کرد. وجود بازارگردان‌ها این امکان را فراهم می‌کند که بتوان این اوراق را به وجه نقد تبدیل کرد. مزیت دیگر نیز معافیت مالیاتی است. این معافیت بر طبق قانون بازار اوراق بهادار تعیین و مشخص شده است.
اما نوسانات قیمتی میتواند برای دارندگان این اوراق ریسک‌آفرین باشد. برای پوشش این ریسک دو ابزار اختیار خرید تبعی و اختیار فروش تبعی طراحی شده است.
اختیار خرید تبعی
همزمان با انعقاد قرارداد سلف استاندارد، اختیار خرید تبعی از خریدار به عرضه‌کننده اعطا میشود. بر طبق چنین اختیاری، عرضه‌کننده (فروشنده/ شرکت تولیدی) میتواند مقدار معینی از دارایی اوراق سلف چه محدودیت‌هایی دارند؟ پایه را به قیمت اعمال و در زمان سررسید خریداری کند. قیمت اعمال همان مبلغی است که در قرارداد اختیار معامله برای دادوستد دارایی پایه به ثبت رسیده است.
اختیار فروش تبعی
اختیار فروش نیز امکانی است که با انعقاد قرارداد سلف استاندارد از سوی عرضه‌کننده به خریدار داده میشود. بر این اساس خریدار، مختار است که میزان معینی از دارایی پایه را با قیمت اعمال در تاریخ سررسید به فروش برساند.
مزایای قرارداد سلف موازی استاندارد برای خریدار
سود تضمین‌شده‌ای که در بازه زمانی مشخصی به سرمایه‌گذار تعلق می‌گیرد یکی از بزرگ‌ترین مزایای چنین قراردادهایی است. اما مراد از سود تضمین‌شده چیست؟ فرض کنید شما به عنوان خریدار، اوراق سلف موازی استاندار را در دست دارید. در این صورت شما دارای اختیار فروش تبعی هستید. حال در نظر بگیرید که در زمان سررسید قرارداد، قیمت کالا کمتر از قیمت توافقی در اختیار فروش باشد. در چنین شرایطی شما می‌توانید از حق اختیار خود استفاده کنید. یعنی عرضه‌کننده موظف است که کالا را با همان قیمت درج‌شده در اختیار فروش از شما خریداری کنید. این امر همان سود تضمینی است که در بالا به آن اشاره شد.
از سوی دیگر اگر قیمت دارایی پایه به شکل چشم‌گیری افزایش پیدا کند، شما علاوه بر سود تضمینی، از یک سود مازاد نیز بهره‌مند خواهید شد. اگر قیمت کالا در تاریخ سررسید از قیمت اعمال بسیار بیشتر باشد، می‌توانید از حق اختیار خود چشم‌پوشی کنید. به این ترتیب کالا را با قیمت بالاتر در بازار عادی خواهید فروخت و از این طریق سود خوبی نصیب شما خواهد شد.
مزایای قرارداد سلف موازی استاندارد برای عرضه‌کننده
همزمان با انعقاد قرارداد سلف استاندارد، اختیار خرید تبعی از خریدار به عرضه‌کننده داده میشود. این امر به آن معناست که ناشر (عرضه‌کننده) میتواند در تاریخ سررسید، دارایی را با قیمت اعمال خریداری کند. اگر به هنگام سررسید قرارداد، قیمت کالا از قیمت توافق‌شده در اختیار خرید بیشتر باشد، عرضه‌کننده میتواند از اختیار خرید خود بهره ببرد. در این صورت سرمایه‌گذار (خریدار) موظف است طبق قرارداد، میزان کالای مشخص شده در قرارداد را با قیمت توافق‌شده به فروشنده بدهد. با وجود چنین اختیاری، عرضه‌کننده در برابر نوسانات قیمتی دارایی پایه و ریسک محتمل مصون خواهد ماند.
همچنین در صورتی که قیمت روز دارایی پایه از قیمت مندرج در اختیار خرید کمتر باشد، ناشر میتواند از اختیار خرید خود استفاده نکند و کالا را در بازار آزاد با قیمتی پایین‌تر خریداری کند.
چه کسانی از اوراق سلف استفاده می‌کنند؟
در آغاز گفتیم که چنین قراردادهایی یکی از شیوه‌های تامین مالی به حساب می‌آیند. در حقیقت شرکت‌ها و واحدهای تولیدی به هنگام مواجهه با کسری منابع به قرارداد سلف روی می‌آورند. با این تفاسیر تولیدکنندگان، عرضه‌کننده‌های این اوراق هستند.
در سمت دیگر قضیه خریداران قرار دارند. خریداران همان سرمایه‌گذارانی هستند که از منابع مالی مازاد بهره‌مند هستند. خریداران می‌توانند شخصیت‌های حقیقی یا حقوقی باشند. در هر حال آنها در پی کسب سود خود هستند. خرید این اوراق از طریق پنل کارگزاری مقدور است.
ریسک نقدشوندگی
از آن‌جا که اکثر مردم از اوراق سلف استفاده نمی‌کنند، ممکن است این گمان پیش آید که این اوراق نقدشوندگی پایینی دارند. اما این‌گونه نیست. وجود بازارگردان در بازار این اوراق دلیلی بر نقدشوندگی آن است. هنگامی که قصد فروش دارید ولی مشتری وجود ندارد، بازارگردان اقدام به خرید اوراق شما می‌کند. پس عملا مسئله عدم نقدشوندگی منتفی است.
نمادهایی که امکان معامله آنها در بازار سلف موازی استاندارد وجود دارد در سایت مدیریت فناوری بورس تهران قابل مشاهده هستند. با وارد کردن عبارت سلف در بخش جستجوی نمادها هم می‌توانید به این اوراق دسترسی پیدا کنید. خواهید دید که نمادهای اوراق سلف با ترکیبی از حروف ع و س به همراه نام شرکت (یا کالای پایه) مشخص می‌شوند.
تا اینجا در مورد دلیل طراحی قرارداد سلف موازی استاندارد صحبت کردیم و از مزایای آن آگاه شدیم. اکنون زمان آن رسیده است تا در مورد ماهیت کالاهای قابل معامله در قالب این قرارداد صحبت کنیم. در نهایت نحوه انتشار اوراق سلف را نیز بررسی خواهیم کرد.
ویژگی دارایی‌های قرارداد سلف موازی استاندارد
نخستین ویژگی دارایی‌های قرارداد سلف موازی استاندارد این است که امکان انتقال فیزیکی کالا باید وجود داشته باشد. مثلا شمش فولاد، سنگ آهن و نفت از جمله مواردی هستند که امکان تحویل فیزیکی آنها به خریدار در زمان سررسید وجود دارد.
از سوی دیگر کالاهای مورد معامله نباید محدودیت قانونی و یا قیمتی داشته باشند. محدودیت قیمتی به این معناست که دارایی پایه نباید از طریق دولت قیمت‌گذاری شده باشد، بلکه قیمت آن باید از طریق معاملات بازار مشخص شود.
مراحل انتشار اوراق سلف موازی استاندارد
چنانچه شرکتی تمایل داشته باشد که یکی از دارایی‌های پایه خود را به منظور تامین مالی و در قالب قرارداد سلف استاندارد به فروش برساند، باید در وهله اول به یک نهاد مالی مراجعه کند. این نهاد به منزله مشاور پذیرش است. در این مرحله اموری از جمله عقد قرارداد و تهیه امیدنامه انجام میشود. همچنین باید صحبت‌هایی با متعهدان پذیره‌نویسی، بازارگردان و سایر طرف‌های مربوطه صورت گیرد. دقت کنید که نهاد مالی مذکور، از مجوزهای لازم برای پیگیری امور برخوردار باشد.
پس از طی این مرحله و در گام بعدی نیازی نیست شما کاری انجام دهید. مشاور پذیرش به نمایندگی از جانب شما به بورس کالا مراجعه می‌کند و مدارک و مستندات لازم جهت بررسی به این مرجع تسلیم میشود.
در مرحله بعدی مشاور پذیرش وظیفه تودیع تضمین‌های قابل‌قبول شرکت سپرده‌گذاری مرکزی را بر عهده دارد. همچنین تسویه وجوه نیز از دیگر وظایف مشاور پذیرش است.
در انتها اگر مشکلی در روند کار پیش نیامده باشد، مشاور پذیرش به بورس کالا مراجعه می‌کند. وی این اقدام را به منظور انتشار اوراق سلف موازی انجام می‌دهد.
پشت پرده انتشار اوراق سلف نفتی چیست؟
شرکت ملی نفت در دوره جدید رویکردی سازوکارهای بورس انرژی را در دستور کار قرار داده و کارگروهی تشکیل داده
شرکت ملی نفت در دوره جدید رویکردی سازوکارهای بورس انرژی را در دستور کار قرار داده و کارگروهی تشکیل داده و به دنبال اوراقی برای جبران کاهش فروش نفت ایران در بازارهای خارجی است و از طرف دیگر نقدینگی را در بازار داخلی جذب کند و سرمایه‌گذاران خارجی را هم محک بزند و در صورتی که تمایل داشته باشند نفت قابل استخراج را به آنها پیش فروش کند و از این طریق دلار مورد نیاز کشور را هم تامین کند.بر اساس گزارش بازار؛ این مساله اگر اجرایی شود به دلیل اینکه بخشی از نقدینگی بورس را جذب می‌کند برای بازار سهام زیان آور است، اما به دلیل افزایش جریان نقدینگی برای نمادهای پالایشی و . میتواند تاثیر مثبتی بر تولید و سودآوری این شرکت‌ها به وجود بیاورد، هرچند ریسک نوسانات رو به پایین برای قیمت نفت خریداران را تهدید می‌کند.
به گفته علی نقوی مدیرعامل بورس انرژی « طرح اوراق سلف چه محدودیت‌هایی دارند؟ فعلی برای انتشار گواهی سپرده حامل‌های انرژی با مدل اوراق سلف نفتی تفاوت دارد؛ گواهی سپرده کالایی منجر به تحویل فیزیکی خواهد شد و تسویه نقدی ندارد. همچنین در این طرح با توجه به فروش قطعی دارایی پایه، تعهداتی برای دولت در آینده ایجاد نمی‌شود و ابزار جبران کسری بودجه نیز به حساب نمی‌آید.» بنابراین اوراق سلف نفتی یعنی پیش‌فروش نفتی اوراق سلف چه محدودیت‌هایی دارند؟ که در آینده استخراج خواهد شد و تنها فعالان حرفه‌ای می‌توانند با پیش‌بینی تحولات آینده بازار نفت و فرآورده‌های نفتی به خرید و فروش گواهی اقدام کنند حالا برخی از فعالان اقتصادی معتقدند که ایران به دنبال این هست که ذخایر محرز و موجود انرژی را با استفاده از اوراق سلف نفتی به عنوان اوراق بهادار عرضه کند که به نوعی پشتوانه پول ملی هم محسوب شود و از آنجایی که اوراق گواهی سپرده نفت خام می‌توانند به صورت ارزی هم منتشر شوند، میتواند به جذب ارز برای دولت و عرضه ارز توسط اشخاص حقیقی و حقوقی در بازار سرمایه موثر باشد. به‌طور قطع دولت این سیاست را برای انتقال بخشی از نقدینگی‌های بازار به این سمت اجرایی می‌کند و از طرف دیگر منابعی که از طریق این اوراق جذب می‌کند میتواند به محل‌هایی که در بودجه منابع مالی پیش بینی کرده اما اعتبار کافی برای تخصیص ندارد تزریق کند
رابطه چالش جدید برجام و فروش نفت با اوراق
چند وقت اخیر بورس با نوسان و ریزش همراه شده و با توجه به چالش جدید برجام فروش نفت ایران با قیمت روز هم اجرایی نمی‌شود و بیشتر دلال‌های بین المللی از نفت ایران سود می‌برند، حال با توجه به اینکه نرخ رشد نقدینگی افزایش یافته و ورود سرمایه‌گذاری به خرید اوراق نفتی کمک می‌کند دولت با کمترین هزینه نقدینگی را جذب و نفت خود را هم با حذف هزینه‌های تحریمی بفروشد و به نوعی می‌توان برآورد کرد که این کاهش دستوری شاخص کل با هدف هدایت مردم برای خرید اوراق سلف نفتی است. یک اقتصاددان ضمن اشاره به اینکه بخشی از منابع مورد نیاز دولت‌ها همواره در تمام دنیا از طریق فروش اوراق تامین میشود، اظهار کرد: به‌طور قطع دولت این سیاست را برای انتقال بخشی از نقدینگی‌های بازار به این سمت اجرایی می‌کند و از طرف دیگر منابعی که از طریق این اوراق جذب می‌کند میتواند به محل‌هایی که در بودجه منابع مالی پیش بینی کرده اما اعتبار کافی برای تخصیص ندارد تزریق کند. هدف ایران در مقطع کنونی از انتشار اوراق نفتی قطعا اجرای پروژه‌های نفتی و . نیست و بیشتر با هدف تامین مالی و بهره‌گیری از ظرفیت‌های نفتی در معاملات داخلی استفاده کند و این مساله دستاوردی برای بازار سرمایه اوراق سلف چه محدودیت‌هایی دارند؟ ندارد. آلبرت بغوزیان با بیان اینکه در دنیا از انتشار اوراق برای اجرای پروژه‌های عمرانی و صنعتی استفاده می‌کنند افزود: هدف ایران در مقطع کنونی از انتشار اوراق نفتی قطعا اجرای پروژه‌های نفتی و . نیست و بیشتر با هدف تامین مالی و بهره‌گیری از ظرفیت‌های نفتی در معاملات داخلی استفاده کند و این مساله دستاوردی برای بازار سرمایه ندارد. او با تاکید بر اینکه انتشار هر گونه اوراق در زمانی که بازار سهام روندی نزولی دارد میتواند وضعیت بازار را بدتر کند، اظهار کرد: یکی از مهمترین چالش‌های کنونی بازار سهام نبود نقدینگی کافی در بازار است به همین دلیل ارواق نفتی میتواند نقدینگی بیشتری را از بازار سهام خارج کند و اثر آن به‌طور قطع برای کلیت بازار سهام مثبت نخواهد بود. دولت به دلیل محدودیت‌های که برای فروش نفت وجود دارد انتشار اوراق در لایحه بودجه را پیش بینی کرده است، به‌طور قطع انتشار اوراق رابطه مستقیمی با میزان صادرات نفت دارد و برای پوشش کسری بودجه منتشر میشود. یعنی هرچقدر صادرات بیشتر شود اوراق کمتری در بازار داخلی معامله میشود.
تاثیر انتشار اوراق در لایحه بودجه
امسال همچون سال‌های گذشته کسری بودجه داریم و بیشتر از 400 هزار میلیارد تومان است، از این رو نمی‌توان رد کرد که هدف دولت از فروش اوراق نفتی تامین هزینه‌های جاری نیست، هرچند هر یک از مسوولان مربوطه بارها تاکید کرده‌اند در اقدامات اقتصادی اخیر کمترین بار تورمی ایجاد میشود، اما عملکرد دولت در سال‌های اخیر و وعده‌هایی که داده نشان می‌دهد این ادعا هم میتواند در حد همان ادعا باقی بماند. یک کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با بازار با اشاره به اینکه دولت به دلیل محدودیت‌های که برای فروش نفت وجود دارد انتشار اوراق در لایحه بودجه را پیش بینی کرده است، گفت: به‌طور قطع انتشار اوراق رابطه مستقیمی با میزان صادرات نفت دارد و برای پوشش کسری بودجه منتشر میشود. یعنی هرچقدر صادرات بیشتر شود اوراق کمتری در بازار داخلی معامله میشود. ابوذر ندیمی بیان اینکه انتشار ارواق نفتی به معنای استفاده از سپرده‌های مردم است، افزود: این نوع تامین درآمدهای مشکلی برای اقتصاد ایجاد نمی‌کند و نقدینگی‌ها سرگردان بازار را جمع می‌کند. از طرف دیگر قیمت نفت در بازار جهانی روندی صعودی شده و میتواند نفت بیشتری بفروشد اما به‌طور قطع نفت مازاد هم باید به شکل اوراق عرضه کند و در صورتی مردم از این اوراق سود می‌برند که قیمت نفت بالاتر از زمان انتشار اوراق باشد/روزنامه تعادل
اوراق سلف موازی چیست؟
همانطور که در جریان هستید و احتمالا از منابع مختلف شنیده اید، بحثی که این روزها تنور آن خیلی داغ شده و در اخبار و فضای مجازی واکنش های زیادی در بر داشته، بحث طرح اوراق سلف موازی استاندارد است. طرحی که در راستای تامین منابع مالی مورد نیاز دولت، جمع آوری نقدینگی از سطح جامعه و البته کاهش تورم ارائه شده است و اگر همه چیز خوب پیش برود، هم به نفع دولت خواهد بود و هم سود مناسبی نصیب سرمایه گذاران این طرح خواهد شد. طرحی که احتمالا اوراق سلف چه محدودیت‌هایی دارند؟ درمورد آن اطلاعات کمی دارید و یا از آن چیزی نمی دانید. در این مقاله به بررسی و شناخت بیشتر این طرح خواهیم پرداخت.
اوراق سلف موازی چیست؟
در دنیای امروز، قراردادهای سلف یکی از قراردادهای پرکاربرد محسوب می‌شوند که هم در بازارهای سنتی و هم در بازارهای مدرن دنیا کاربرد زیادی دارند. در قرارداد اوراق سلف، یک کالا یا دارایی به عنوان پایه و اساس قرارداد در نظر گرفته میشود. برای مثال در طرح جدید دولت که طرح پیش فروش بشکه های نفت میباشد، نفت به عنوان پایه و اساس قرارداد در نظر گرفته شده است. خریدار، تمامی بها را در ابتدا می پردازد و در موعد سر رسید، کالا را دریافت می‌کند. همچنین موعد سر رسید این اوراق معمولا بین یک تا دو سال است. بنابراین این اوراق، به عنوان ابزار تامین مالی بلند مدت شناخته می‌شوند.
فرآیند پیش فروش این اوراق چگونه است؟
در این روش، فروشنده قبل از تولید محصول، تمامی بهای آن را دریافت می‌کند. این مسئله از دو جهت به نفع فروشندگان است. اول این که جای نگرانی به جهت نبودن خریدار برای محصول وجود ندارد و دوم اوراق سلف چه محدودیت‌هایی دارند؟ این که، منابع مالی مورد نیازشان تامین میشود. اوراق سلف موازی، محدودیت‌ها و دشواری های وام های بانکی و اوراق دیگر را ندارد و به همین دلیل، توانسته است تا حدود زیادی توجه فعالان عرصه اقتصاد و تحلیل گران بازارهای مالی را به خود جلب کند.
سود اوراق سلف موازی چگونه پرداخت میشود؟
اوراق سلف موازی، سر رسید یک تا دو ساله دارند. در این مدت به دارندگان اوراق سودی پرداخت نمی‌شود و اصل پول به همراه سود آن در پایان دوره به صورت یک جا پرداخت خواهد شد. این اوراق سود تضمین شده دارند؛ یعنی بدون توجه به رشد یا سقوط قیمت کالای پایه، درصد مشخصی از سود به دارندگان پرداخت میشود. با رشد قیمت دارایی پایه، این سود نیز تا سقف مشخصی امکان رشد خواهد داشت. خریداران می توانند تا پایان دوره، اوراق را نزد خود نگه دارند و یا هر زمانی که بخواهند، آن را در بورس به فروش برسانند. این ویژگی قابلیت نقدشوندگی اوراق سلف موازی را بالا می‌برد و ریسک آن را کمتر می‌کند.
اوراق سلف موازی یعنی چه
تامین مالی از طریق اوراق سلف موازی استاندارد چه مزایایی دارد؟
معاملات در این اوراق مزایایی دارد که در ادامه به چند مورد از آن اشاره میشود؛ نخستین مزیت این اوراق، کشف قیمت به صورت لحظه ای و بر اساس خرید و فروش ها انجام میشود و بنابراین شفافیت بیشتری دارد. دومین مزیت این اوراق این است که، این قرارداد ریسک پایینی دارد، زیرا یک درصد سود تضمینی برای آن در نظر گرفته شده است. مزایای دیگر این اوراق این است که، در نام این اوراق واژه موازی قید شده است؛
قید واژه موازی در این نوع اوراق، به معنای امکان فروش آن ها در بازار ثانویه است. خریداری که قبل از موعد سررسید بخواهد پول خود را نقد کند، میتواند تغییر وضعیت دهد و اوراق را با قیمت مناسب به فروش برساند. همچنین دیگر مزایای این اوراق میزان نقدشوندگی آن است. قابلیت نقدشوندگی این اوراق بالا است و این مسئله موجب میشود مردم رغبت بیشتری به سرمایه گذاری در آن نشان دهند.
اوراق سلف موازی دولتی چه ویژگی‌هایی دارد؟
حتما خبرهای مربوط به اوراق سلف موازی استاندارد دولتی را از منابع مختلف شنیده‌اید. طرحی که با وعده گشایش اقتصادی توسط رئیس جمهور کشور مطرح شد و ظرف گذشت چند روز از اعلام این طرح، واکنش های زیادی را در پی داشته است. مواردی که باید در رابطه با این طرح بدانیم این است که دارایی پایه این اوراق، نفت میباشد و در حقیقت دولت نفت را به مردم پیش فروش می‌کند. موعد سر رسید اوراق سلف موازی دو ساله است و این یعنی دولت پیش بینی کرده است که تا دو سال آینده وضعیت درآمدهای ارزی تغییر می‌کند؛
این تغییر یا از طریق مذاکره و رفع تحریم ها امکان پذیر است و یا از طریق ایجاد کانال های جدید فروش نفت؛ برای مثال ممکن است کشور چین مقدار بیشتری از نفت ایران را خریداری کند که در این صورت، گشایشی در زمینه درآمدهای ارزی پدید خواهد آمد.
سلف و اوراق بورس
این طرح، به نفع مردم است یا به نفع دولت؟
در نتیجه پاراگراف قبل باید گفت که، اوراق سلف موازی که بر پایه نفت عرضه شده بودند نیز سود خواهند کرد و این شرایط، هم به نفع دولت است و هم به نفع سرمایه گذاران؛ با عرضه این اوراق، دولت حجم عظیمی از نقدینگی اوراق سلف چه محدودیت‌هایی دارند؟ موجود در جامعه را به خود جذب می‌کند و از آن در راستای تامین منابع مالی و اجرای طرح های توسعه مرتبط با حوزه نفت بهره می‌برد. همچنین دولت ویژگی های مختلفی را جهت جذاب تر کردن این طرح در نظر گرفته است. مهمترین نکته در رابطه با اوراق سلف موازی این است که این اوراق بدون ضرر هستند؛
حتی با کمتر شدن قیمت نفت و دلار نیز یک درصد سود تضمین شده برای خریداران وجود خواهد داشت.
نرخ سود این اوراق چگونه است؟
گفته میشود نرخ سود اوراق سلف موازی، معادل نرخ سود سپرده های بلندمدت بانکی در نظر گرفته میشود. در این حالت، حتی اگر قیمت نفت افت کند، سرمایه‌گذار نه تنها ضرر نخواهد کرد بلکه در موعد سر رسید سودی اوراق سلف چه محدودیت‌هایی دارند؟ معادل سود سپرده های بانکی دریافت می کند. همچنین، در صورت افزایش قیمت نفت، هم از رشد قیمت ها بهره‌مند میشود و هم سود بانکی را دریافت می‌کند. این مسئله به ویژه برای افرادی که قصد سرمایه گذاری های بلندمدت یک ساله و یا دو ساله دارند بسیار جذاب خواهد بود.
همچنین، دارندگان اوراق که قبل از موعد سر رسید و در بازار ثانویه قصد فروش این اوراق را داشته باشند، لازم است به این نکته توجه کنند که قیمت اوراق در بازار، به انتظار سرمایه گذار بستگی دارد. قابلیت نقدشوندگی این اوراق بالا است ولی قیمت آن ها به وضعیت بازار بستگی دارد. البته حتی در صورتی که خریداری وجود نداشته باشد، می‌توانید این اوراق را به فروش برسانید؛ زیرا احتمالا یک بازارگردان برای این اوراق در نظر گرفته میشود.
تامین مالی از طریق اوراق سلف موازی استاندارد چه معایبی دارد؟
همچنین این طرح مخالفانی نیز دارد؛ به ویژه برخی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی که معتقدند فروش اوراق سلف موازی ممکن است پر خطر باشد. در صورتی که پیش بینی‌های دولت در زمینه رشد قیمت نفت و حل مشکلات ارزی به وقوع نپیوندد، تامین هزینه و تعهد این طرح، به عهده دولت بعدی خواهد بود و در زمان سررسید اوراق، دولت جدید با چالش تامین حجم زیادی از منابع مالی مواجه میشود. لازم به ذکر است که نرخ فروش نفت در زمان سررسید بر اساس قیمت دلار در همان تاریخ در سامانه سنا مشخص خواهد شد.
پس این طرح میتواند تیری در تاریکی باشد؛ زیرا دولت کنونی، در هر صورت از این طرح جان سالم به در می برد؛ چرا که اگر پیش بینی های دولت درست از آب در بیاید و این اوراق سود خوبی را نصیب سهامداران کند، این دولت مردان در آینده ادعا خواهند کرد که این طرح ما بود که این گونه به ثمر نشست. اگر هم که پیش بینی های دولت غلط از آب در بیاید، چون عمر هشت ساله این دولت یکسال دیگر به اتمام می رسد و این طرح دوساله است، این طرح بلای جان دولت بعد خواهد شد.
در رابطه با بازار گاوی و خرسی و ویژگی هاش چیزی نمیدونی؟ » بازار گاوی و خرسی چیست؟
نتیجه گیری و کلام آخر
خب دوستان تا حدودی سعی کردیم که این مطلب را بیاموزیم و امیدواریم این مقاله برای شما تازه و قابل درک بوده باشد. همچنین همیشه در معاملات خود اصول و قواعدی همچون حد سود و حد ضرر و… را رعایت کنید و همواره به دیدگاه و استراتژی خود پایبند باشید؛ چرا که در این صورت حتما برنده خواهید بود. همواره موفق و پر سود باشید.
سوالات متداول در رابطه با اوراق سلف موازی
در قرارداد اوراق سلف، یک کالا یا دارایی به عنوان پایه و اساس قرارداد در نظر گرفته میشود که طی شرایط و ضوابطی به فروش خواهد رسید.
موعد سر رسید این اوراق معمولا بین یک تا دو سال است.
نرخ سود اوراق سلف موازی، معادل نرخ سود سپرده های بلندمدت بانکی در نظر گرفته میشود.
دیدگاه شما