تاثیر فضای منفی بر افت بورس

مقصران اصلی افت شاخص بورس

یک کارشناس بازار سرمایه با تشریح عوامل تاثیر گذار بر افت شاخص بورس، گفت: ناتوانی بانک ها در برآورده کردن انتظارات سهامداران، شناسایی سودهای سنگین توسط خودروسازان، نگرانی از ریسک های سیاسی و توقف رشد نرخ ارز از مهم ترین عوامل ایجاد کننده فضای منفی بر بازار معاملات و افت شاخص به شمار می تاثیر فضای منفی بر افت بورس تاثیر فضای منفی بر افت بورس روند.

اعتمادآنلاین| بازار بورس دیروز (دوشنبه) یکی از بدترین روزهای معاملاتی خود را پشت سر گذاشت و شاخص با افت سه هزار و 652 واحدی نسبت به دیروز به جایگاه 161 هزار و 922 پله ای سقوط کرد.

افت شدید شاخص بورس در معاملات دیروز در حالی رخ داد که بسیاری از شرکت ها در پایان زمان انتشار گزارش های 9 ماهه توانسته بودند عملکرد مطلوبی را از خود به نمایش بگذارند اما به علت فضای منفی ایجاد شده، آنها نیز با افت قیمت مواجه شدند.

درباره چرایی این افت، علت های مختلفی بیان می شود که از جمله آنها می توان به غلبه فضای هیجانی بر بازار، توقف رشد نرخ ارز، افزایش ریسک های سیاسی، اعلام شناسایی زیان های سنگین توسط شرکت های خودروسازی، ابهام در افزایش سرمایه بانک ها و سرنوشت تسعیر نرخ ارز برای بانک ها اشاره کرد.

عوامل تاثیرگذار بر افت شاخص

یک کارشناس بازار سرمایه امروز (سه شنبه) گفت: در چرایی افت شاخص عوامل مختلفی دخالت دارند که از جمله آنها کاهش اثرگذاری نرخ ارز است.

ایمان مقدسیان افزود: شاخص بورس از تیرماه امسال با افزایش نرخ ارز یک انگیزه و محرک قوی برای رشد پیدا کرد که رشد شاخص تا سقف 195 هزار واحد را نیز به دنبال داشت اما با توقف رشد نرخ ارز، محرک قوی برای تقویت شاخص بورس از بین رفت و معاملات افت کرد.

این کارشناس بازار سرمایه ادامه داد: شاخص بورس پس از اصلاح، حدود 20 درصد از سقف خود را تا اوایل دی ماه از دست داد و تا رقم 154 هزار واحد افت کرد اما از اوایل دی، شاخص بورس با شیبی ملایم توانست بخشی از افت قیمت‌ها را جبران کند.

تفاوت رشد شاخص در فصل تابستان با دی ماه

این کارشناس بازار سرمایه گفت: بورس پس از افت چند ماهه توانست در دی ماه امسال رشد کند، اما نحوه رشد آن تفاوت هایی با رشد شتابان فصل تابستان داشت.

مقدسیان افزود: نقدینگی و حجم معاملات در بورس در دی به شدت افت کرده بود، در حالی که در معاملات فصل تابستان نقدینگی بالایی وجود داشت.

وی اضافه کرد: همچنین باید توجه داشت که در معاملات فصل تابستان، شرکت های صادرات محور نقش اصلی و مهم را در رشد شاخص داشتند اما در رشد دی ماه بانک ها پیشتاز بودند.

این کارشناس بازار سرمایه ادامه داد: بانک ها تحت تاثیر ادعاهای مربوط به افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی ها و همچنین امکان تسعیر ارز بر اساس نرخ سامانه نیما با اقبال فعالان بازار سرمایه مواجه شدند و رشد کردند.

مقدسیان یادآوری کرد: در گزارش های 9 ماهه بانک ها که بتازگی منتشر شده است، مشخص شد این انتظارات در گزارش ها لحاظ نشده و از افزایش سرمایه خبری نبود و همچنین نرخ تسعیر ارز در آنها همچنان بر مبنای ارز 4200 تومانی خواهد بود.

وی گفت: پس از انتشار گزارش های 9 ماهه مشخص شد بانک ها نتوانسته‌اند خواسته‌ها و انتظارات سهامداران را تحقق بخشند، بنابراین فضایی منفی در بازار سرمایه شکل گرفت.

مقدسیان همچنین به زیاندهی سنگین شرکت های خودروساز اشاره کرد و افزود: گزارش های خودروسازان مطلوب نبود. برخی از آنها زیان های چند هزار میلیارد تومانی را شناسایی کرده اند که بر بازار سرمایه تاثیر منفی داشت.

گزارش های 9 ماهه مثبت شرکت ها

این کارشناس بازار سرمایه گفت: البته برخی صنایع و شرکت های بورسی توانستند گزارش های 9 ماهه مطلوبی را ارایه کنند و حتی فراتر از انتظارات و پیش بینی ها، ظاهر شوند که این موضوع می‌تواند در تقویت بازار سرمایه تاثیرگذار باشد.

مقدسیان اضافه کرد: برخی شرکت ها گزارش های مثبتی را ارائه کرده بودند اما به علت فضای منفی ایجاد شده در بازار سرمایه آنها نیز با افت قیمت مواجه شدند.

نقش ریسک های سیاسی بر فضای منفی معاملات

این کارشناس بازار سرمایه درباره ریسک های سیاسی پیش روی بازار سرمایه اشاره کرد و گفت: در برخی بخش‌ها ریسک های سیاسی پررنگ‌تر شده که این موضوع نیز در ایجاد هیجان منفی بر بازار معاملات تاثیر گذار بوده است.

مقدسیان با بیان اینکه بازار به شدت تحولات سیاسی را رصد و در روند معاملات لحاظ می کند، افزود: باید توجه داشت این تاثیرگذاری ها همیشه منفی نخواهد بود مانند اعلام خبر خروج آمریکا از برجام در اردیبهشت ماه که مدتی پس از اعلام این خبر، روند صعودی شاخص بورس آغاز شد.

راه های جذب نقدینگی در بازار سرمایه

این کارشناس بازار سرمایه گفت: با توجه به گزارش‌های مثبت ارائه شده در میان و بلند مدت می توان حرکت بازار سرمایه را رو به بالا پیش بینی کرد.

مقدسیان درباره جذب نقدینگی به بازار سرمایه گفت: باید برخی نهادهای مالی واسطه که حکم بازارساز دارند، فعالیت خود را در بورس گسترش دهند.

وی ادامه داد: همچنین باید سهم بازارهای آتی و معاملات آتی نیز در بازار سرمایه ایران افزایش یابد که متاسفانه چندان توسعه نیافته اند.
این کارشناس بازار سرمایه اضافه کرد: زیرساخت‌های بازار سرمایه نیز باید تقویت شود، اکنون در برخی روزها هسته معاملات دچار مشکل می شود که باید رفع شود.

وی از بهبود شاخص‌های کلان اقتصادی نیز به عامل دیگر تاثیرگذار بر رونق بازار سرمایه یاد کرد و گفت: بخشی از چالش ها و مشکلات بازار سرمایه در خارج از بورس ریشه دارند و به اقتصاد کلان کشور مربوط می‌شود که باید بهبود یابد.

تاثیر مثبت حذف سود روزشمار بانکی

این کارشناس بازار سرمایه درباره تاثیر حذف سود روزشمار بانکی نیز گفت: توقف پرداخت سود روزشمار توسط بانک ها، همچنین سایر تصمیم های مربوط به سود بانکی می‌تواند به سود بورس باشد، زیرا بانک های بورسی می توانند سود کمتری پرداخت کرده و تراز مالی شان بهبود یابد.

مقدسیان افزود: همچنین این سرمایه های بانکی می توانند در صندوق های سرمایه گذاری بورسی و سایر ارکان بازار سرمایه جذب شوند.

وی ادامه داد: اگرچه بازار سهام برای سرمایه گذاری کوتاه مدت مناسب نیست اما سیاستگذاران بورسی می توانند با طراحی ابزارهای مختلف مالی و سرمایه گذاری در صندوق های سرمایه گذاری بخشی از این سرمایه ها را به سوی خود جذب کنند.

این کارشناس بازار سرمایه درباره چشم انداز حرکت بازار سرمایه نیز گفت: اگر اخبار سیاسی منفی منتشر نشود بازار می تواند دوباره در مدار صعودی قرار بگیرد.

وی ادامه داد: باید توجه داشت که گزارش‌هایی 9 ماهه خوبی توسط بسیاری از شرکت ها اعلام شده و نسبت «قیمت بر درآمد» این شرکت‌ها منطقی است و قیمت ها در محدوده جذابی قرار گرفته اند، بنابراین شرایط مناسبی برای رونق معاملات وجود دارد.

مقدسیان یادآوری کرد: بازارهای رقیب پولی تضعیف و سود روزشمار بانکی نیز حذف شده است که این موضوع می تواند جذابیت بورس را افزایش دهد.

سرگیجه بورس در فضای منفی

گروه بورس، هاشم آردم: شاخص بورس تهران طی معاملات روز گذشته با ۳۲۴ واحد افت در عدد ۷۷ هزار و ۷۵۷ واحد بسته شد. این میزان افت روزانه از ۲۵ مرداد سال جاری بیشترین ریزش شاخص کل محسوب می‌شود. با احتساب این ریزش، شاخص بورس بار دیگر کانال ۷۸ هزار واحدی را از دست داد. آنچه بیش از هر چیز در معاملات این روزهای بازار سهام توجهات را به خود جلب می‌کند، کاهش مداوم ارزش معاملات است. در معاملات روز گذشته بورس، ۷۸۳ میلیون و ۷۰۸ هزار ورقه بهادار به ارزش ۱۶۱ میلیارد تومان و در ۵۰ هزار و ۹۵۳ نوبت دست به دست شد.

گروه بورس، هاشم آردم: شاخص بورس تهران طی معاملات روز گذشته با ۳۲۴ واحد افت در عدد ۷۷ هزار و ۷۵۷ واحد بسته شد. این میزان افت روزانه از ۲۵ مرداد سال جاری بیشترین ریزش شاخص کل محسوب می‌شود. با احتساب این ریزش، شاخص بورس بار دیگر کانال ۷۸ هزار واحدی را از دست داد. آنچه بیش از هر چیز در معاملات این روزهای بازار سهام توجهات را به خود جلب می‌کند، کاهش مداوم ارزش معاملات است. در معاملات روز گذشته بورس، ۷۸۳ میلیون و ۷۰۸ هزار ورقه بهادار به ارزش ۱۶۱ میلیارد تومان و در ۵۰ هزار و ۹۵۳ نوبت دست به دست شد. از این میزان حدودا ۵۱ میلیارد تومان به معاملات بلوکی و اوراق بدهی اختصاص داشت. بنابراین ارزش معاملات روزانه خرد سهام به زحمت به ۱۱۰ میلیارد تومان رسید. این میزان دست‌کم یک پنجم ارزش معاملات در روزهای خوب بورس است. نکته دیگری که این روزهای بورس را متمایز می‌کند، فضای بلاتکلیفی است که در بازار سهام جریان دارد. قیمت‌ها در بازه‌ای کوچک در حال نوسان هستند و خبری از افت و خیزهای معنادار در بازار نیست.

سردرگمی فعالان بازار

کاهش ارزش معاملات در برهه فعلی بازار سهام نشان از آن دارد که احتمالا بخش بزرگی از نقدینگی بازار فعلا به بازارهای رقیب کوچ کرده است. پس از رشد ۳۲ درصدی شاخص بورس در سه ماه پایانی سال گذشته و آغاز روند اصلاحی بورس، نرخ سود سپرده‌های بانکی در دو مرحله، ابتدا به ۱۸ درصد و سپس به ۱۵ درصد رسید. اما عملا نه تنها پولی وارد بازار سهام نشد، بلکه به دلیل رشدی که سطح عمومی قیمت‌های سهام تجربه کرده بود، شناسایی سود و خارج کردن سرمایه‌ها از بورس تشدید شد. در هفته‌های اخیر، تقریبا به‌طور مرتب فعالان حقیقی بازار، پول خود را از بورس خارج کرده‌اند. در این مدت همواره خالص خرید حقیقی‌ها منفی بوده است. به عبارت بهتر این حقوقی‌ها بودند که بیشتر از بازار حمایت کرده‌اند و حقیقی‌ها بیشتر فروشنده بوده‌اند تا خریدار. تجربه در بورس تهران نشان داده که فعالان حقیقی بازار روند قیمت‌ها را در کوتاه‌مدت تعیین می‌کنند. هرگاه خالص خرید حقیقی‌ها مثبت می‌شود و تغییر مالکیت سهام از حقوقی به حقیقی رخ می‌دهد، قیمت‌ها برای کوتاه‌مدت وارد روندی صعودی می‌شوند.

در طرف مقابل هرگاه حقیقی‌ها بیشتر فروشنده بوده‌اند، افت بازار آغاز شده است. از آنجا که معمولا اشخاص حقوقی با درایت بیشتری اقدام به خرید و فروش سهام می‌کنند، در اوج‌های قیمتی این حقوقی‌ها هستند که نقش عرضه‌کننده را در بازار می‌پذیرند. در طرف مقابل حقیقی‌های بازار، بیشتر در اواخر روندهای صعودی خریدار می‌شوند و از آنجا که اغلب این فعالان بازار با ریسک بالا و هیجانی وارد معاملات می‌شوند، روندهای صعودی چند درصد پس از عرضه‌های حقوقی ادامه می‌یابد. پس از آن و با رسیدن قیمت‌ها به سطحی که توسط بازار بالا تشخیص داده می‌شود، نه حقیقی‌ها و نه حقوقی‌ها خریدار نیستند. چنانچه در این دوره حقوقی‌ها اقدام به خرید کنند، معمولا کف‌های قیمتی در همان سطوح بسته می‌شود و بازار سهام خود را برای صعودی دیگر آماده می‌کند، اما چنانچه حقوقی‌ها اقدام به خریدهای تاثیرگذار نکنند، رفته‌رفته عرضه‌های اشخاص حقیقی آغاز می‌شود. در واقع همین موضوع باعث می‌شود نقدینگی وارد شده توسط اشخاص حقیقی به‌عنوان پول داغ در بازار سهام تهران مطرح باشد.

این سرمایه‌ها اغلب برای رسیدن به بازدهی صبر نمی‌کنند و از آنجا که اغلب از روش‌های فنی (تکنیکال) برای خرید و فروش استفاده می‌کنند، با فعال شدن حدود ضرر (Stop loss) از بازار خارج می‌شوند. در نتیجه نوسان قیمت‌ها در محدوده‌های فعالیت خریداران حقیقی بسیار بالا می‌رود.شرایط فعلی بازار اما، تا حدودی از قواعد تاریخی خارج شده و این موضوع تا حدودی فعالان بازار را سردرگم کرده است. در تیر ماه سال جاری اصلاح قیمت‌ها نسبتا متوقف شد و رفته‌رفته بازار راه صعود را در پیش گرفت. اما این صعود نه به خاطر مشارکت هیجانی حقیقی‌ها در بازار و نه به خاطر حمایت جمعی از اشخاص حقوقی شکل می‌گرفت. تنها یک شخص حقوقی (بزرگترین صندوق سرمایه‌گذاری در اوراق با درآمد ثابت کشور) بود که به‌طور گسترده از قیمت برخی سهم‌ها (عموما نمادهای شاخص‌ساز) حمایت کرد. شاخص بورس رشد کرد اما خبری از افزایش ارزش معاملات روزانه نبود. بنابراین روند طبیعی قیمت‌ها و شاخص‌های بازار مختل شد.

در شرایط فعلی همچنان حقیقی‌ها از بازار خارج می‌شوند و احتمالا پول‌های خود را وارد بازارهای رقیب (احتمالا بازار پول) می‌کنند. به‌رغم آنکه هزینه فرصت پول کاهش چشمگیری داشته است، اما به نظر می‌رسد فعالان بازار همچنان سود بدون ریسک ۱۵ درصدی را ارزنده‌تر از خرید سهام می‌دانند. در واقع همین موضوع باعث می‌شود اوراق با درآمد ثابت از بازار نسبتا پررونقی برخوردار باشند.این روزها نه تنها اشخاص حقیقی در بلاتکلیفی به سر می‌برند، بلکه بزرگان و متخصصان بازار نیز از آینده بازار چشم‌انداز روشنی ندارند. بلاتکلیفی بازار را می‌توان در دوره پیش‌ گشایش بازار نیز دید. در زمانی که برای قرار دادن سفارش‌های بالقوه در بورس در نظر گرفته شده است، سفارش‌های متعددی از خریداران و فروشندگان در قیمت‌های مختلف به چشم می‌خورد که هدف از این سفارش‌ها تخمین قدرت خرید و فروش توسط کارگزاری‌ها است. معمولا این کارگزاران هستند که با قرار دادن سفارش‌های مختلف قصد دارند توان دو طرف بازار (عرضه و تقاضا) را بسنجند.

تداوم توقف نمادهای بانکی

نکته دیگری که این روزها باعث کاهش ارزش معاملات روزانه در بورس شده، غیبت نمادهای مهم گروه بانکی است. این گروه در گذشته‌های نه چندان دور از پرمعامله‌ترین گروه‌های بورسی محسوب می‌شد، اما با مطول شدن توقف این نمادها، بازار سهام بخش قابل توجهی از خود را از دست رفته می‌بیند. در واقع بخش قابل توجهی از دارایی‌های بورس‌بازان حقیقی و حقوقی در نمادهای بانکی زندانی شده که این موضوع ارزش معاملات بورس را تحت تاثیر قرار داده است. اگرچه مجامع بانک‌ها به تعویق افتاد، اما به نظر می‌رسد دلیل قانع‌کننده‌ای برای مطول شدن توقف این نمادها وجود ندارد. از آنجا که دلایل و تحولاتی باعث تغییر شرایط برگزاری مجامع بانکی شد، شاید بهتر بود نهاد ناظر اجازه می‌داد فعالان بازار درباره سهامداری در این صنعت آزادانه تصمیم‌گیری کنند.

تک‌نمادهای تعیین‌کننده

همان‌طور که اشاره شد، شاخص بورس در روز گذشته بیشترین افت خود را از تاثیر فضای منفی بر افت بورس ۲۵ مرداد ماه ثبت کرد. همچنین در این روز سایر شاخص‌های بورسی نیز به‌طور دسته‌جمعی افت کردند. شاخص‌های بازار اول و دوم نیز به ترتیب ۲۸۱ و ۳۸۵ واحد نزول کردند.از میان گروه‌های صنعتی حاضر دربورس، گروه‌های شرکت‌های چندرشته‌ای صنعتی، فلزات اساسی، فرآورده‌های نفتی و محصولات شیمیایی بیشترین سهم را در کاهش ارتفاع شاخص کل به خود اختصاص دادند. این گروه‌ها به ترتیب شاخص را ۷۳، ۶۹، ۴۷ و ۴۴ واحد تنزل دادند.

در طرف مقابل گروه‌های شرکت‌های سرمایه‌گذاری و همچنین مواد و محصولات دارویی به ترتیب شاخص بورس را ۱۵ و ۱۴ واحد ارتقا دادند تا اندکی از افت شاخص را جبران کنند.از میان نمادها نیز وغدیر (سرمایه‌گذاری غدیر)، فولاد (فولاد مبارکه اصفهان)، پتروشیمی خلیج فارس (فارس) و بانک خاورمیانه (وخاور) بیشترین تاثیر منفی را بر شاخص کل تحمیل کردند و به ترتیب آن را ۶۷، ۵۶، ۴۲ و ۱۶ واحد تنزل دادند. در طرف مقابل نیز تنها پتروشیمی جم بود که توانست به‌طور معناداری شاخص را مثبت کند. معاملات این نماد باعث شد شاخص حدود ۱۵ واحد رشد کند.طی معاملات روز گذشته بورس، ۲۴ صنعت از صنایع ۳۷ گانه بورسی با افت شاخص‌های صنعتی خود مواجه شدند و شاخص ۱۱ صنعت نیز با رشد مواجه شد. گروه‌های محصولات کاغذی، استخراج زغال سنگ و ساخت دستگاه‌های ارتباطی بیشترین رشد روزانه را ثبت کردند و به ترتیب سهامداران خود را با ۴/ ۱، ۲/ ۱ و ۱درصد سود بدرقه کردند. در طرف دیگر سهامداران گروه‌های زراعت، ابزار پزشکی، استخراج نفت و گاز و شرکت‌های چندرشته‌ای صنعتی بیشترین زیان روزانه را متحمل شدند. بیشترین ارزش معاملات به گروه‌های خودرو و ساخت قطعات، محصولات شیمیایی و شرکت‌های سرمایه‌گذاری اختصاص یافت.

در اغلب این گروه‌ها فقط تک‌ نماد وجود دارد که بار ارزش معاملات گروه را به دوش می‌کشند. برای مثال در گروه‌ خودرویی که به تنهایی ۳۳ میلیارد تومان ارزش معاملات روزانه را ثبت کرد، ۱۱ میلیارد تومان به معاملات «خساپا» اختصاص یافت.صدرنشینی بازار با بیشترین رشد قیمت متعلق به نمادهای ریخته‌گری تراکتورسازی ایران، ایران ارقام، سیمان کارون، سرامیک صنعتی اردکان، آهنگری تراکتورسازی ایران، داروپخش و قند قزوین بود. این در حالی بود که نمادهای بین‌المللی محصولات پارس، بانک خاورمیانه، داده‌پردازی ایران، کشاورزی و دامپروری مگسال، چینی ایران، سیمان دورود و لعابیران با بیشترین کاهش قیمت در انتهای جدول معاملات نشستند.خریداران دیروز برای تصاحب سهام شرکت‌های ایران ارقام، صندوق سرمایه‌گذاری پارند پایدار سپهر، اوراق مشارکت شهرداری اصفهان، اوراق صکوک فولاد کاوه کیش، دارویی رازک، آهنگری تراکتور‌سازی ایران و داروسازی دکتر عبیدی طولانی‌ترین صف‌های خرید را داشتند.در سوی دیگر بازار نمادهای ماشین‌سازی اراک، صندوق سرمایه‌گذاری پارند پایدار سپهر، اوراق مشارکت شهرداری شیراز، صندوق سرمایه‌گذاری پاداش سهامداری توسعه، اوراق مشارکت شهرداری مشهد، فولاد امیر‌کبیر کاشان و خوراک دام پارس با بیشترین عرضه‌ها، طولانی‌ترین صف‌های فروش را داشتند.

رشد حجم معاملات در بورس مهمتر از منفی یا مثبت شدن شاخص است

تهران- ایرنا- به گفته «امیر سیدی» کارشناس و فعال بازار سرمایه، تاثیر فضای منفی بر افت بورس سازمان بورس باید از فرصت‌هایش استفاده کرده و اجازه بدهد تا معاملات در بازار با آزادی بیشتری انجام شده و حجم معاملات افت نکند.

بورس تهران امروز پس از هفته‌ها اصلاح و ریزش، بار دیگر روی سبز خود را به سهامداران نشان داد. شاخص کل بورس تهران امروز با ۵۹۶۷۲.۰۱ افزایش معادل ۳.۷۱ درصد به رقم ۱۶۶۷۲۵۸.۸۳ واحد رسید. پیش از این، ریزش‌های بورس نگرانی‌هایی را به خصوص نزد تازه‌واردهای این بازار برانگیخته بود.

بازار سرمایه یکی از بازارهای بسیار پر طرفدار در جهان اقتصاد است که موجب رونق تولید در جوامع شده است. بسیاری از کشورهای جهان از جمله ایالات متحده و اروپای غربی از این بازار برای توسعه و پیشرفت خود بهره می‌برند.

هرچند برخی افراد، بازار سرمایه و بورس ایران را به بازی قمار شبیه می‌دانند، اما قیاسی در این حد کاملاً نادرست بوده و به زعم بسیاری از مسئولان و دست‌اندرکاران بورس، یکی از مهمترین راه‌های توسعه و پیشرفت کشور از طریق بازار سرمایه است.

در همین ارتباط، پژوهشگر ایرنا دلایل نوسانات بورس را در گفت‌وگو با «امیر سیدی» فعال و کارشناس بازار سرمایه، به بحث گذاشته است.

هرچند بازار سرمایه طی یک ماه اخیر با وضعیت مناسبی روبرو نبوده، اما به گفته سیدی این بازار در راه توسعه و پیشرفت قرار دارد.

ایرنا: دلیل ریزش‌های بورس با وجود اعلام حمایت دولت طی هفته‌های اخیر چه بود؟

مهم‌ترین دلیل ریزش بورس طی هفته‌های اخیر، به دلیل تراکم یک سری از عواملی بوده که به طور همزمان اتفاق افتاده است. اگر بخواهم به ترتیب به این عوامل اشاره کنم باید بگویم که طی دو سال و نیم گذشته شاخص بورس ایران تقریبا ۲۰ برابر شده است. پس ما شاهد یک رشد خوب در بازار بودیم. دوم این که ما مسائلی پولی داشتیم که در بازارهای غیر مولد اتفاق افتاد و بانک مرکزی به درستی جلوی آن را گرفت. این مسائل شامل بحث‌های «پولشویی»، «نقل و انتقالات بانکی» و . بود که موجب شد تا پول به سمت بازار سرمایه بیاید. در عین حال بحث عرضه‌های اولیه از بازارهای دولت را داشتیم که موجب شد تا از ابتدای سال جاری به طور خاص، فعالان بسیار زیادی را به بازار سرمایه اضافه کنیم. مسلماً طی این دو سال و نیم رشد و به خصوص رشد هیجانی این چند ماه، به نظرم از یک نقطه به بعد ما با یک اشتباه رفتاری و سیاستی با بازار روبرو شدیم.

نخستین اشتباه از جانب رئیس سابق سازمان بورس اوراق بهادار اتفاق افتاد که به صورت موقتی و روزانه دستورالعمل های بازار را تغییر داد. این اقدام اثراتی داشت که هنوز هم قابل مشاهده است. از تغییرات ریز بازار تا دامنه نوسان و . به جای این که الگویی را از بازارهای جهانی بگیریم و آن را اجرا کنیم به صورت روزانه، قانون جدیدی را تصویب و اجرا کردیم. این در حالی است که قوانین در بازارهای سرمایه جهانی ممکن است که طی دو یا سه دهه هم بدون تغییر باقی بماند.

بعد از این ما شاهد رشد شرکت‌های نیمه‌دولتی و شرکت‌هایی بودیم که وقتی سهام خودشان را در بازار عرضه کردند، به صورت بی‌محابا هم از این بازار بهره‌برداری نمودند. برآوردها نشان می‌دهند که تقریباً از ۱۰۰ هزار میلیارد تومانی که در بازار وارد شده، نزدیک به ۶۰ الی ۷۰ هزار میلیارد تومان را از بازار خارج کرده‌اند که باید حتما بخشی از آن را در بازار نگه می‌داشتند و اجازه نمی‌دادند که بدین ترتیب از بازار سرمایه خارج شود.

نکته بعدی این که باید بدان اشاره کنم این است که بانک مرکزی قبل از سال، مسیر خوبی را شروع کرده بود، ولی با توجه به جنجال و هیاهویی که در رسانه‌ها و در مورد این که بازار سرمایه تورم زا است که بسیار هم ادعای غلطی است، عده‌ای از افراد این ادعا را در پوشش یک فرضیه غیر علمی و یا با یک دید خوش‌بینانه در یک فرضیه شبه علمی، مطرح کرده و مسائل با اهمیت را نادیده گرفتند. این وضعیت باعث شد تا بانک مرکزی هم در واکنش به آن‌ها نرخ سود بین بانکی را افزایش دهد که این کار بزرگ‌ترین عدم حمایت از بازار بود. یعنی بانک مرکزی نرخ بهره بین بانکی را که تا آن زمان ۹ درصد بود تا ۱۶ درصد بالا برد و سپرده‌های بلند مدت بانکی را با ۱۸ درصد و ۲۰ درصد ایجاد کرد. سپرده‌های دیگری را هم اضافه کرد. تا پیش از این با سپرده‌های کوتاه مدت، ماه‌شمار سروکار داشتیم و چیزی به نام سپرده «روز شمار» وجود نداشت که متاسفانه نظام بانکی مجددا این موارد را طی مدت کوتاهی برای ایجاد جو روانی، احیا کرد.

باید در نظر داشت که هیچ چیز به مانند سیاست‌های کلان تاثیرگذار نیست. خرید و فروش حمایت سهام، سیاست‌های جزئی است و اصل کار نرخ سودی است تاثیر فضای منفی بر افت بورس که تعیین شده است. باید در این‌جا توضیح بدهم که هر آن‌چه در این بین وجود دارد به دلیل نرخ سود و بهره بانکی است که موجب شده تا فضای بانکداری ما به گونه‌ای باشد که علاوه بر تعدادی از بانک‌ها که به صورت خصوصی تاسیس شده‌اند، وام‌ها و تسهیلات ناکارآمدی را داده‌اند که عمده افزایش نقدینگی و پایه تاثیر فضای منفی بر افت بورس پولی به همین دلیل و کسری بودجه دولت است. این‌که ما بخواهیم انگشت اتهام را به سمت دیگری ببریم کاملاً غلط است.

درواقع بالا بردن مجدد این نرخ سود مضر است. در این شرایط هم کسی نمی‌پرسد که این سود بالا از کجا تامین می‌شود؟ به عبارتی با این میزان از نقدینگی دیگر منبعی برای تامین سود وجود ندارد و این اقدامات به نوعی به تعویق انداختن مشکلات است. این مسئله اثبات شده که به محض سقوط بازار سرمایه، این سرمایه انباشته به بازارهای موازی مانند ملک، خودرو، ارز و سکه هجوم برده و نشان داد که بر خلاف تصورات این بازار سرمایه بوده که جلوی تورم را گرفته و تخریب آن باعث این تورم و هجوم به سایر بازارها شده است.

ایرنا: آیا دولت در بورس تحرک دارد؟

در مورد این سوال پاسخ مثبت است. دولت در این شش ماهه اخیر، چند ده هزار میلیارد تومان اوراق فروخته، سهام عرضه کرده که در نتیجه مالیات از بورس منتفع شده که به صورت مستقیم و غیر مستقیم، این سود دولت در حوزه اعداد یک رکورد محسوب می‌شود. مثلاً در رابطه با مالیات نزدیک به ۱۰ هزار میلیارد تومان سود برده، در تامین اجتماعی هر کدام به صورت مستقل عرضه داشتند. حداقل نزدیک به ۱۰ تا ۲۰ هزار میلیارد تومان با ETF، پخش و پالایش و . بهره‌برداری داشتند. بنابراین دولت با این نوع عرضه سهام، به نوعی در بازار سرمایه دخالت داشته است. به عبارتی عمده منابعی که به بازار آمده را فروختند.

نکته دوم این که هرچند بانک مرکزی نهاد مستقلی است، ولی تحت تاثیر سیاست‌های کلی است و به نظر من بانک مرکزی نمی‌بایست نرخ بهره را به این سرعت افزایش و کاهش می‌داد و بایستی سیاست‌های خود را به پیش می‌برد. این یعنی سیاست‌های کلان می‌بایست درست شوند. بازار مکانیسم مشخصی دارد و آن مکانیسم «حراج» است که ما حراج را کنترل می‌کنیم. هر چه این کنترل‌ها کاهش یابند و بازار رها شود، فضای بهتری هم شکل خواهد گرفت.

ایرنا: برخی این انگاره را مطرح می‌سازند که دولت سیاست خارجی خود را به بازار سرمایه پیوند می‌زند و در آن مداخله می‌کند. نظر شما چیست؟

من چنین دخالتی را بعید می‌دانم. به نظر من جنس دخالت از سیاستگذاری‌های کلان است. به نظر من افراد دست‌اندرکار بازار سرمایه، جملگی حامی این بازار هستند. تحت هیچ شرایطی بدین شیوه تصور نکرده و همه مایلند تا بازار پر رونق و فعال باشد. ولی به دلیل حضور گسترده و ابراز نگرانی‌ها و مواردی که عنوان می‌شود، ممکن است بعدها در سیاستگذاری‌ها دچار نگرانی شوند و بعد در تکاپو تاثیر فضای منفی بر افت بورس برای جبران آن باشند. من بعید می‌دانم که طرح و نقشه‌ای برای این که بازار منفی بشود، وجود داشته باشد. قطعاً افراد و گروه‌هایی هستند که به دلیل نوع عملکردی که در یکی دو سال اخیر داشتند، نفعشان در منفی شدن بازار است، اما از جانب سیاست‌گذاران کلان این مسئله قابل دفاع نیست.

ایرنا: همچنین گروهی می‌گویند حقوقی‌ها آنچنان تاثیر فضای منفی بر افت بورس که باید از بازار حمایت نمی‌کنند؟

یکی از دلایلی که الزام‌ خصوصی‌سازی را عیان می‌کند همین است که این شرکت‌ها گاه مثل ایالت‌های خودمختاری هستند که چندان هم بر اساس تصمیمات کلان عمل نمی‌کنند. تعدادی از این شرکت‌های حقوقی از بورس حمایت کردند و تعدادی نکردند که در این زمینه می‌توان بر اساس عملکرد آن‌ها به مسئله پی برد.

ایرنا: مهمترین چالش‌هایی که می‌تواند باز هم بورس را دچار تلاطم سازد چیست؟

اتفاقی که امسال افتاد یک انقلاب اقتصادی بود که به نظر من از برخی بی‌احتیاطی‌ها، بهره‌برداری بیش از حد و یا افراد و جریان‌هایی که تمایل نداشتند این بازار جایگاه پیدا کند، منتفی شد. تا قبل از ریزش بازار، شاهد رکود واضح در بازارهای موازی بودیم. درواقع بازارهای موازی راکد شده بود و تقاضا در آن‌ها وجود نداشت. به عبارتی باید جایی برای این‌که وجوه نقد مردم به سرمایه‌گذاری در بازارها تبدیل شود، مهیا می‌شد. به نظرم در هدایت سرمایه مردم به بازار سرمایه خوب عمل شد ولی در استفاده از آن تعجیل شد. به گمان من باید سیاست‌گذار به شکل مراقبت به این بازار نگاه کرده و با اولویت بالا این مراقبت را انجام دهد.

به طور خاص هرکسی که بیشتر بهره‌برداری را کرده باید بیشتر هم مراقبت انجام دهد. دولت، تامین اجتماعی و شرکت‌های نیمه‌دولتی باید به رونق این بازار کمک کنند. بانک مرکزی هم در این زمینه نقش مهمی دارد و باید به حرفی که زده پایبند باشد. بانک مرکزی عنوان کرده که تامین مالی‌های مهم را به سمت بورس ارایه کند و بانک‌های تجاری را در خلق نقدینگی محدود کند و فقط در خدمات خود اجازه فعالیت داده و در بحث تسهیلات هم سبد آن‌ها را به سمت بازار سرمایه هدایت کند.

در قانون بازار سرمایه مجوزی داریم به اسم «بازارگردانی». به نظر من بازارگردانی حرفه‌ای نیاز این بازار هست. بازارگردانی حرفه‌ای فقط خرید و فروش نیست بلکه توانایی ابزارسازی و انتشار ابزار است. به نظرم نهادهایی که کفایت سرمایه بالایی دارند به همراه بانک‌ها و زیرمجموعه‌شان می‌توانند این نقش را بازی کنند و عمق و ثبات بازار را بالا ببرند.

سازمان بورس هم باید از فرصت استفاده کرده و اجازه بدهد تا معاملات در بازار با آزادی بیشتری انجام شده و حجم معاملات افت نکند. حجم معاملات مهم‌تر از شاخص بورس است که مثبت یا منفی باشد. باید به این نکته توجه داشت که باید روی این شاخص کار کرد تا مشخص شود که حجم معاملات بازار افزایشی است یا کاهشی.

بزرگ ترین افت بورس در سال 93 رقم خورد/کاهش معنا دار ارزش بازار سرمایه

شاخص بورس تهران که بازدهی منفی 2 درصدی را از ابتدای سال تا کنون نصیب سهامداران خود کرده بود،امروز بزرگ ترین افت خود در سال جدید را خلق کرد و بازدهی خود را به منفی سه درصد کاهش داد.

شاخص بورس تهران که بازدهی منفی 2 درصدی را از ابتدای سال تا کنون نصیب سهامداران خود کرده بود،امروز بزرگ ترین افت خود در سال جدید را خلق کرد و بازدهی خود را به منفی سه درصد کاهش داد.

به گزارش خبرنگار بورس خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)در بازار امروز روند نزولی بورس تا حدی شدت پیدا کرد که دماسنج بازار سرمایه در اثر فضای منفی بازار 922 واحد افت کرد و شاخص بورس به کانال 76 هزار واحد پرتاب شد.

با این اتفاق بازدهی بورس از ابتدای سال جدید تا کنون به منفی سه درصد کاهش پیدا کرد و بزرگ ترین افت بورس در سال جدید رقم خورد.

در معاملات امروز قیمت اکثر سهام شرکتها با کاهش مواجه شد و شرکتهای پالایشگاه بندرعباس، مخابرات، هلدینگ خلیج فارس، نفت و گاز پارسیان، تاپیکو، بانک تجارت، مپنا، بانک ملت، سرمایه گذاری توسعه ملی، ایران خودرو، فولاد مبارکه، چادرملو، بانک پاسارگاد، بانک صادرات، پتروشیمی پردیس، سایپا، ملی مس و بانک پارسیان بیشترین تاثیر را در سقوط شاخص بورس گذاشتند.در مقابل شرکتهای غدیر و پاکشو شرکتهایی بودند که تاثیر اندک مثبتی در روند حرکتی شاخص بورس گذاشتند.

در بازار امروز شرکتهای پاکشو، داروسازی زهراوری و مارگارین از بیشترین تقاضای خرید برخوردار شده و گروه مپنا، نیرو ترانس، نفت پارس،پالایشگاه بندرعباس، صنایع شیمیایی ایران و معادن بافق بیشترین تقاضای فروش را به خود اختصاص دادند.

همچنین در بازار امروز اکثر نمادها در صنعت پرنوسان خودرو، شروعی نسبتا کم حجم و منفی داشتند و با صف فروش مواجه شدند این در حالی بود که فضای منفی بازار بر صنعت قند و شکر نیز اثر گذاشت به طوری که صف خرید برخی نمادهای این گروه از بین رفت.

در مجموع در بازار منفی امروز بیش از 744 میلیون سهم به ارزش 488 میلیارد میلیارد تومان مورد معامله قرار گرفت و ارزش بازار سرمایه تا سطح 373 هزار میلیارد تومان نزول کرد.

مقصران اصلی افت شاخص بورس

تهران- ایرنا- یك كارشناس بازار سرمایه با تشریح عوامل تاثیر گذار بر افت شاخص بورس، گفت: ناتوانی بانك ها در برآورده كردن انتظارات سهامداران، شناسایی سودهای سنگین توسط خودروسازان، نگرانی از ریسك های سیاسی و توقف رشد نرخ ارز از مهم ترین عوامل ایجاد كننده فضای منفی بر بازار معاملات و افت شاخص به شمار می روند.

به گزارش ایرنا، بازار بورس دیروز (دوشنبه) یكی از بدترین روزهای معاملاتی خود را پشت سر گذاشت و شاخص با افت سه هزار و 652 واحدی نسبت به دیروز به جایگاه 161 هزار و 922 پله ای سقوط كرد.
افت شدید شاخص بورس در معاملات دیروز در حالی رخ داد كه بسیاری از شركت ها در پایان زمان انتشار گزارش های 9 ماهه توانسته بودند عملكرد مطلوبی را از خود به نمایش بگذارند اما به علت فضای منفی ایجاد شده، آنها نیز با افت قیمت مواجه شدند.
درباره چرایی این افت، علت های مختلفی بیان می شود كه از جمله آنها می توان به غلبه فضای هیجانی بر بازار، توقف رشد نرخ ارز، افزایش ریسك های سیاسی، اعلام شناسایی زیان های سنگین توسط شركت های خودروسازی، ابهام در افزایش سرمایه بانك ها و سرنوشت تسعیر نرخ ارز برای بانك ها اشاره كرد.

** عوامل تاثیرگذار بر افت شاخص
یك كارشناس بازار سرمایه امروز (سه شنبه) به خبرنگار اقتصادی ایرنا گفت: در چرایی افت شاخص عوامل مختلفی دخالت دارند كه از جمله آنها كاهش اثرگذاری نرخ ارز است.
ایمان مقدسیان افزود: شاخص بورس از تیرماه امسال با افزایش نرخ ارز یك انگیزه و محرك قوی برای رشد پیدا كرد كه رشد شاخص تا سقف 195 هزار واحد را نیز به دنبال داشت اما با توقف رشد نرخ ارز، محرك قوی برای تقویت شاخص بورس از بین رفت و معاملات افت كرد.
این كارشناس بازار سرمایه ادامه داد: شاخص بورس پس از اصلاح، حدود 20 درصد از سقف خود را تا اوایل دی ماه از دست داد و تا رقم 154 هزار واحد افت كرد اما از اوایل دی، شاخص بورس با شیبی ملایم توانست بخشی از افت قیمت‌ها را جبران كند.

** تفاوت رشد شاخص در فصل تابستان با دی ماه
این كارشناس بازار سرمایه گفت: بورس پس از افت چند ماهه توانست در دی ماه امسال رشد كند، اما نحوه رشد آن تفاوت هایی با رشد شتابان فصل تابستان داشت.
مقدسیان افزود: نقدینگی و حجم معاملات در بورس در دی به شدت افت كرده بود، در حالی كه در معاملات فصل تابستان نقدینگی بالایی وجود داشت.
وی اضافه كرد: همچنین باید توجه داشت كه در معاملات فصل تابستان، شركت های صادرات محور نقش اصلی و مهم را در رشد شاخص داشتند اما در رشد دی ماه بانك ها پیشتاز بودند.
این كارشناس بازار سرمایه ادامه داد: بانك ها تحت تاثیر ادعاهای مربوط به افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی ها و همچنین امكان تسعیر ارز بر اساس نرخ سامانه نیما با اقبال فعالان بازار سرمایه مواجه شدند و رشد كردند.
مقدسیان یادآوری كرد: در گزارش های 9 ماهه بانك تاثیر فضای منفی بر افت بورس ها كه بتازگی منتشر شده است، مشخص شد این انتظارات در گزارش ها لحاظ نشده و از افزایش سرمایه خبری نبود و همچنین نرخ تسعیر ارز در آنها همچنان بر مبنای ارز 4200 تومانی خواهد بود.
وی گفت: پس از انتشار گزارش های 9 ماهه مشخص شد بانك ها نتوانسته‌اند خواسته‌ها و انتظارات سهامداران را تحقق بخشند، بنابراین فضایی منفی در بازار سرمایه شكل گرفت.
مقدسیان همچنین به زیاندهی سنگین شركت های خودروساز اشاره كرد و افزود: گزارش های خودروسازان مطلوب نبود. برخی از آنها زیان های چند هزار میلیارد تومانی را شناسایی كرده اند كه بر بازار سرمایه تاثیر منفی داشت.

** گزارش های 9 ماهه مثبت شركت ها
این كارشناس بازار سرمایه گفت: البته برخی صنایع و شركت های بورسی توانستند گزارش های 9 ماهه مطلوبی را ارایه كنند و حتی فراتر از انتظارات و پیش بینی ها، ظاهر شوند كه این موضوع می‌تواند در تقویت بازار سرمایه تاثیرگذار باشد.
مقدسیان اضافه كرد: برخی شركت ها گزارش های مثبتی را ارائه كرده بودند اما به علت فضای منفی ایجاد شده در بازار سرمایه آنها نیز با افت قیمت مواجه شدند.

** نقش ریسك های سیاسی بر فضای منفی معاملات
این كارشناس بازار سرمایه درباره ریسك های سیاسی پیش روی بازار سرمایه اشاره كرد و گفت: در برخی بخش‌ها ریسك های سیاسی پررنگ‌تر شده كه این موضوع نیز در ایجاد هیجان منفی بر بازار معاملات تاثیر گذار بوده است.
مقدسیان با بیان اینكه بازار به شدت تحولات سیاسی را رصد و در روند معاملات لحاظ می كند، افزود: باید توجه داشت این تاثیرگذاری ها همیشه منفی نخواهد بود مانند اعلام خبر خروج آمریكا از برجام در اردیبهشت ماه كه مدتی پس از اعلام این خبر، روند صعودی شاخص بورس آغاز شد.

** راه های جذب نقدینگی در بازار سرمایه
این كارشناس بازار سرمایه گفت: با توجه به گزارش‌های مثبت ارائه شده در میان و بلند مدت می توان حركت بازار سرمایه را رو به بالا پیش بینی كرد.
مقدسیان درباره جذب نقدینگی به بازار سرمایه گفت: باید برخی نهادهای مالی واسطه كه حكم بازارساز دارند، فعالیت خود را در بورس گسترش دهند.
وی ادامه داد: همچنین باید سهم بازارهای آتی و معاملات آتی نیز در بازار سرمایه ایران افزایش یابد كه متاسفانه چندان توسعه نیافته اند.
این كارشناس بازار سرمایه اضافه كرد: زیرساخت‌های بازار سرمایه نیز باید تقویت شود، اكنون در برخی روزها هسته معاملات دچار مشكل می شود كه باید رفع شود.
وی از بهبود شاخص‌های كلان اقتصادی نیز به عامل دیگر تاثیرگذار بر رونق بازار سرمایه یاد كرد و گفت: بخشی از چالش ها و مشكلات بازار سرمایه در خارج از بورس ریشه دارند و به اقتصاد كلان كشور مربوط می‌شود كه باید بهبود یابد.

** تاثیر مثبت حذف سود روزشمار بانكی
این كارشناس بازار سرمایه درباره تاثیر حذف سود روزشمار بانكی نیز گفت: توقف پرداخت سود روزشمار توسط بانك ها، همچنین سایر تصمیم های مربوط به سود بانكی می‌تواند به سود بورس باشد، زیرا بانك های بورسی می توانند سود كمتری پرداخت كرده و تراز مالی شان بهبود یابد.
مقدسیان افزود: همچنین این سرمایه های بانكی می توانند در صندوق های سرمایه گذاری بورسی و سایر اركان بازار سرمایه جذب شوند.
وی ادامه داد: اگرچه بازار سهام برای سرمایه گذاری كوتاه مدت مناسب نیست اما سیاستگذاران بورسی می توانند با طراحی ابزارهای مختلف مالی و سرمایه گذاری در صندوق های سرمایه گذاری بخشی از این سرمایه ها را به سوی خود جذب كنند.
این كارشناس بازار سرمایه درباره چشم انداز حركت بازار سرمایه نیز گفت: اگر اخبار سیاسی منفی منتشر نشود بازار می تواند دوباره در مدار صعودی قرار بگیرد.
وی ادامه داد: باید توجه داشت كه گزارش‌هایی 9 ماهه خوبی توسط بسیاری از شركت ها اعلام شده و نسبت «قیمت بر درآمد» این شركت‌ها منطقی است و قیمت ها در محدوده جذابی قرار گرفته اند، بنابراین شرایط مناسبی برای رونق معاملات وجود دارد.
مقدسیان یادآوری كرد: بازارهای رقیب پولی تضعیف و سود روزشمار بانكی نیز حذف شده است كه این موضوع می تواند جذابیت بورس را افزایش دهد.
اقتصام*2022*1961*